Κενά ασφαλείας στα αεροδρόμια: Μπορεί να συμβεί και στις ΗΠΑ;

Δευτέρα, 09 Νοεμβρίου 2015 03:35

H συντριβή στις 31 Οκτωβρίου 2015 πάνω από το Σινά του ρωσικού σκάφους της πτήσης Metrojet 9268, που εκτελούσε το δρομολόγιο Σαρμ Ελ Σέιχ - Αγία Πετρούπολη επανέφερε στο δημόσιο διάλογο των ΗΠΑ το ζήτημα της ασφάλειας των αεροπορικών πτήσεων.

Ο ειδικός αναλυτής επί θεμάτων εθνικής ασφάλειας Πίτερ Μπέργκεν (Peter Bergen) γράφει στο CNN International για το ζήτημα, θέτοντας το ερώτημα του κατά πόσο τα εξελιγμένα τεχνολογικά συστήματα μπορούν να προβλέψουν τον ανθρώπινο παράγοντα.

Στις δημοσιογραφικές επιτυχίες του Μπέργκεν πιστώνεται η πρώτη τηλεοπτική συνέντευξη του Οσάμα Μπιν Λάντεν το 1997 για λογαριασμό του CNN. Στο παρόν άρθρο επαναφέρει ένα γνώριμο μοτίβο από το πρόσφατο πολιτικό παρελθόν της Δύσης, αυτό του «εσωτερικού εχθρού», αυτήν τη φορά όμως σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο.

«Δεν αποκλείεται»

Ο προβληματισμός ότι ίσως μια βόμβα να τοποθετήθηκε στο χώρο αποσκευών της πτήσης της Metrojet από κάποιον με εσωτερική πληροφόρηση στο αεροδρόμιο του Σαρμ Ελ Σέιχ εγείρει το εξής ερώτημα: Μπορεί μια παρόμοια επίθεση να συμβεί στη Δύση;

Σύντομη απάντηση: Δεν αποκλείεται.

Πέντε Αμερικανοί πολίτες, που έχουν εμπλακεί σε σοβαρά τρομοκρατικά εγκλήματα από την 11η Σεπτεμβρίου και μετά, έχουν εργαστεί σε μεγάλα αμερικανικά αεροδρόμια, αποκτώντας ποικιλία δυνατοτήτων δράσης.

Αν σε αυτούς προσθέσετε τους 73 εργαζομένους σε αεροδρόμια των ΗΠΑ με πρόσβαση σε χώρους ασφαλείας, για τους οποίους μόλις έξι μήνες πριν το υπουργείο Εσωτερικής Ασφαλείας ταυτοποίησε στην ομοσπονδιακή λίστα πιθανών τρομοκρατών, τότε προκύπτει μια προβληματική εικόνα. (Οι 73 κατονομάζονταν σε απόρρητη λίστα, στην οποία η υπηρεσία ασφαλείας μεταφορών δεν έχει πρόσβαση).

Το πρόβλημα με τους εξτρεμιστές που εργάζονται σε αεροδρόμια και αεροπορικές εταιρείες δεν προσιδιάζει μόνο στις ΗΠΑ. Την περασμένη δεκαετία, Βρετανοί εργαζόμενοι στο αεροδρόμιο Χίθροου και την British Airways βρέθηκαν να έχουν συνωμοτήσει με μέλη της Αλ Κάιντα.

Αμερικανοί και Βρετανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι η πτήση της Metrojet καταρρίφθηκε από βόμβα, αλλά οι αιγυπτιακές αρχές υποστηρίζουν ότι δεν έχουν καταλήξει ακόμα στο ένα και μοναδικό ενδεχόμενο, καθώς υπάρχουν και άλλες πιθανές εξηγήσεις.

Οι πέντε Αμερικανοί τρομοκράτες που έχουν εργαστεί σε μεγάλα αμερικανικά αεροδρόμια είχαν στρατολογηθεί από διάφορους ISIS: την Αλ Σαμπάμπ (al-Shabaab), τρομοκρατική ομάδα στη Σομαλία με δεσμούς με την Αλ Κάιντα, έναν πυρήνα τζιχαντιστών στην Καλιφόρνια και άλλον έναν στην Νέα Υόρκη.

Στα χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ο Κέβιν Λαμάρ Τζέιμς (Kevin Lamar James) φυλακίστηκε στο Φόλσομ της Καλιφόρνιας, όπου σχημάτισε μία ομάδα, η οποία θεωρήθηκε ως η «Αλ Κάιντα των ΗΠΑ». Ο Τζέιμς στρατολόγησε κι άλλους για να συνδράμουν στα σχέδιά του. Ένας από αυτούς ήταν ο 21χρονος Γκρέγκορι Βέρνον Πάτερσον (Gregory Vernon Patterson) που έως προσφάτως εργαζόταν στα duty-free του Διεθνούς Αεροδρομίου του Λος Άντζελες (LAX).

Ο Τζέιμς θεωρούσε ότι η πρόσβαση του Πάτερσον στο αεροδρόμιο θα του ήταν χρήσιμη. Στη λίστα των πιθανών στόχων του στην Καλιφόρνια υπήρχε το ακρωνύμιο LAX.

Η ομάδα του Τζέιμς σχεδίαζε να επιτεθεί την εποχή όπου θα συμπληρώνονταν η τέταρτη επέτειος από τα χτυπήματα στους Δίδυμους Πύργους. Για να χρηματοδοτήσουν τα σχέδιά τους λήστευαν βενζινάδικα. Τα σχέδια αυτά αποκαλύφθηκαν -κατά τη διάρκεια μιας έρευνας ρουτίνας για παρόμοια ληστεία- από τη αστυνομία του Τόρανς (Torrance), η οποία βρήκε έγγραφα με τα σχέδια της ομάδας. Τα μέλη του πυρήνα της Καλιφόρνιας είναι τώρα στη φυλακή, εκτίοντας πολυετείς ποινές.

Ο αμερικανικός πυρήνας

Εκείνο τον καιρό, o Τζον Μίλλερ (John Miller), υψηλόβαθμος αξιωματικός του FBI δήλωνε: «Σε σχέση με όλες τις συνωμοσίες τρομοκρατών από την 11η Σεπτεμβρίου, αυτή ήταν πιθανότατα η μοναδική που έφτασε τόσο κοντά στο να πραγματοποιηθεί».

Δύο χρόνια μετά την εξάρθρωση του πυρήνα της Καλιφόρνιας, μια παρόμοια ομάδα στη Νέα Υόρκη, που δεν είχε σχέσεις με εξτρεμιστικές οργανώσεις του εξωτερικού, συνωμότησε με σκοπό να ανατινάξει το υπόγειο δίκτυο παροχής καυσίμων προς το αεροδρόμιο JFK.

Αρχηγός της ομάδας ήταν ο Ράσελ Ντεφρέιτας (Russel Defreitas), ο οποίος είχε εργαστεί ως αχθοφόρος στις υπηρεσίες αποσκευών του JFK. Οι εσωτερικές πληροφορίες που κατείχε βοήθησαν στο να στηθεί η συνωμοσία. Ο ίδιος υπερηφανευόταν σε έναν πληροφοριοδότη ότι η επικείμενη επίθεση στο JFK θα είχε τρομερό αντίκτυπο: «Μπορεί να καταστρέψει την αμερικανική οικονομία για κάποιο διάστημα». Ο Ντεφρέιτας συνελήφθη και εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης.

Στις 29 Οκτωβρίου 2008, ο Σίρβα Αχμέντ (Shirwa Ahmed) έγινε ένας από τους πρώτους Αμερικανούς πολίτες σε ολόκληρο τον κόσμο που έχουν πραγματοποιήσει επίθεση αυτοκτονίας. Ο Αχμέντ στρατολογήθηκε από την Αλ Σαμπάμπ για να ρίξει ένα φορτηγό γεμάτο με εκρηκτικά πάνω σε κυβερνητικό κτίριο στη Σομαλία. Το αποτέλεσμα ήταν να ανατιναχθεί ο ίδιος και να πάρει μαζί τους άλλους είκοσι.

Ο Αχμέντ είχε τελειώσει το λύκειο στη Μινεάπολη το 2003 και έκτοτε δούλευε στο αεροδρόμιο της Μινεάπολης, βοηθώντας επιβάτες που κινούνταν με αναπηρικά αμαξίδια. Ήταν την περίοδο αυτή που μεταστράφηκε στη θρησκεία και στρατολογήθηκε από την Αλ Σαμπάμπ.

Ο Αμπντισαλάν Χουσεΐν Αλί (Abdisalan Hussein Ali) στρατολογήθηκε ως βομβιστής αυτοκτονίας από την Αλ Σαμπάμπ στη Σομαλία το 2011. Και αυτός είχε εργαστεί στο αεροδρόμιο της Μινεάπολης, σε μία καφετέρια.

Ομοίως, ο Αμπντιραχμάν Μουχουμέντ (Abdirahmaan Muhumed), ο οποίος σκοτώθηκε το 2014 πολεμώντας με το ISIS στη Συρία, εργαζόταν στο αεροδρόμιο της Μινεάπολης, έχοντας πρόσβαση στους αεροδιαδρόμους και τα σταθμευμένα αεροσκάφη.

Στη Μ. Βρετανία, ο 31χρονος Ρατζίμπ Καρίμ (Rajib Karim), ειδικός πληροφοριακών συστημάτων της British Airways, συνωμότησε με παρακλάδι της Αλ Κάιντα στην Υεμένη για την τοποθέτηση βόμβας σε ένα αεροπλάνο που ταξίδευε προς τις ΗΠΑ.

Το 2010, ένας από τα ηγετικά στελέχη της παραπάνω οργάνωσης, ο Ανουάρ αλ Αουλακί (Anwar al-Awlaki), ρώτησε σε ένα email τον Καρίμ «εάν γίνεται να επιβιβάσει ένα πακέτο ή έναν επιβάτη με πακέτο σε πτήση που όδευε προς τις ΗΠΑ». Ο Καρίμ απάντησε: «Δεν ξέρω πολλά για τις ΗΠΑ, θα το κοιτάξω με τα αδέρφια να δούμε τις πιθανότητες να στείλουμε ένα πακέτο με αεροπλάνο στις ΗΠΑ».

Ο Καρίμ έκανε αίτηση για να συμμετάσχει σε πρόγραμμα εκπαίδευσης συνοδών καμπίνας λίγο προτού συλληφθεί και καταδικαστεί με τριάντα χρόνια φυλάκισης, το 2011.

Το 2006, ένας εργαζόμενος σε κατάστημα στο Χίθροου έδινε πληροφορίες και συμβουλές για τις συνθήκες ασφαλείας του αεροδρομίου στον αυτοπροσδιοριζόμενο ως τρομοκράτη της Αλ Κάιντα, Σουχάιλ Κουρεσί (Sohail Qureshi), που έχει καταδικαστεί πολλαπλώς για αδικήματα που αφορούν τρομοκρατία.

Αρκούν τα ευπρόσδεκτα μέτρα;

Ο υπουργός Εσωτερικής Ασφαλείας Τζεχ Τζόνσον (Jeh Johnson) ανακοίνωσε τον Ιούνιο ότι επεξεργαζόταν νέα μέτρα νέα μέτρα για την «αντιμετώπιση κινδύνων από εσωτερική πληροφόρηση», τα οποία προβλέπουν εξαμηνιαίους ελέγχους στους εργαζομένους των αμερικανικών αεροδρομίων, περιορισμό των σημείων πρόσβασης σε συγκεκριμένες περιοχές εντός των αεροδρομίων και αύξηση των ελέγχων ασφαλείας με δειγματοληπτικό σκανάρισμα (screening) και του προσωπικού των αεροδρομίων. Όλες ευπρόσδεκτες ενέργειες.

Την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου, ο Τζόνσον ανακοίνωσε επιπλέον ελέγχους ασφαλείας για τις πτήσεις που έρχονται στις ΗΠΑ με αφετηρία διάφορα αεροδρόμια της Μέσης Ανατολής.

Το τι ακριβώς συμπεριλαμβάνουν αυτές οι νέες διαδικασίες ασφαλείας δεν έχει ανακοινωθεί. Και ενώ τα νέα μέτρα για τις πτήσεις που έρχονται από τη Μέση Ανατολή ίσως καθησυχάσουν ορισμένους ταξιδιώτες, το ερώτημα εν τούτοις είναι αν τα μέτρα αυτά αντιμετωπίζουν το θεμελιώδες πρόβλημα: πόσο καλές είναι είναι οι διαδικασίες ελέγχου των εργαζομένων στα σημεία απ' όπου ξεκινούν οι πτήσεις που κατευθύνονται προς τις ΗΠΑ.

Στο αεροδρόμιο του Σαρμ Ελ Σέιχ, η απάντηση στο ερώτημα ίσως και να έχει ήδη δοθεί.

Airport security lapse: Can it happen in the U.S.?
By Peter Bergen, CNN National Security Analyst