Μία ανάσα από τη Δαμασκό οι αντάρτες - Πώς αλλάζει το status quo στη Μέση Ανατολή

Σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο στρατός αποσύρθηκε από θέσεις του σε κοινότητες που απέχουν μόλις 10 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Δαμασκού, οι οποίες ελέγχονται πλέον από τους ντόπιους αντάρτες. Ο Γάνι είπε ότι οι δυνάμεις του κατέλαβαν την έδρα της υπηρεσίας στρατιωτικών πληροφοριών, που βρίσκεται κοντά στην πρωτεύουσα και ότι «συνεχίζουν» την πορεία τους προς την πρωτεύουσα.

Στην άλλη άκρη της χώρας, στα σύνορα με το Ιράκ, δεκάδες Σύροι στρατιώτες πέρασαν τη μεθοριακή διάβαση Αλ Κάιμ και εισήλθαν στο ιρακινό έδαφος, σε συνεννόηση με τον ιρακινό στρατό, ανέφεραν τοπικοί αξιωματούχοι και πηγές των υπηρεσιών ασφαλείας.

Δρούζοι κατέλαβαν βάσεις στη Σουέιντα

Ακόμη, Δρούζοι πολιτοφύλακες κατέλαβαν τις περισσότερες βάσεις του συριακού στρατού στην επαρχία Σουέιντα, που συνορεύει με την Ιορδανία, αφήνοντας μόνο μία μεγάλη βάση, στα βόρεια της πόλης Σουέιντα, ανέφεραν πηγές των ανταρτών στο πρακτορείο Reuters.

Η αεροπορική βάση Χαλχάλα, στα βόρεια της πόλης, παραμένει υπό τον έλεγχο του στρατού και οι δυνάμεις του ανασυντάσσονται Στο αρχηγείο της μονάδας των ειδικών δυνάμεων, που εδρεύει στην πόλη Σουέιντα, πολλοί λιποτάκτησαν μαζικά, σύμφωνα με τους αντάρτες.

Εκατοντάδες στρατιώτες έχουν βρει καταφύγιο σε κοινοτικά κέντρα των Δρούζων, πρόσθεσαν οι ίδιες πηγές.

Επεκτείνουν τον έλεγχο τους οι αντάρτες

Σύμφωνα με τον Guardian, πέρα από το Χαλέπι στα βόρεια, τη Χάμα στην κεντρική Συρία και το Ντέιρ Εζόρ στα ανατολικά, οι αντάρτες λένε ότι κατέλαβαν επίσης την Κουνέιτρα, την Ντεράα και τη Σουέιντα στα νότια και προωθούνται προς την πρωτεύουσα Δαμασκό.

Οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν επικεντρωθεί στη Χομς. Η κρατική τηλεόραση και πηγές του στρατού ανέφεραν ότι εξαπέλυσαν αεροπορικά πλήγματα εναντίον θέσεων των ανταρτών και, παράλληλα, φτάνουν ενισχύσεις για να υπερασπιστούν την πόλη. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο, επτά άμαχοι σκοτώθηκαν από τα συριακά και ρωσικά πλήγματα στη Χομς.

Στο μεταξύ, οι αντάρτες επεκτείνουν τον έλεγχό τους σχεδόν σε όλη τη νοτιοδυτική Συρία και λένε ότι κατέλαβαν τη Σαναμαΐν, πάνω στον κεντρικό οδικό άξονα που οδηγεί από τη Δαμασκό στην Ιορδανία. Ο συριακός στρατός λέει ότι αναδιατάσσεται, χωρίς να παραδέχεται ότι απώλεσε εδάφη.

Η ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται τα γεγονότα κατέπληξε τις περισσότερες αραβικές χώρες και προκαλεί ένα νέο κύμα ανησυχίας για τη σταθερότητα της περιοχής. Το Κατάρ είπε σήμερα ότι απειλείται η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας.

Πώς επηρεάζεται το status quo στη Μέση Ανατολή

Σύμφωνα με πληροφορίες του CNNi, οι αναλυτές αναφέρουν πως παρά τους εχθρούς του Άσαντ στην περιοχή, η πτώση του δεν θα ήταν ευπρόσδεκτη από όλους.

Από την μία πλευρά, τα δυτικά και αραβικά κράτη, καθώς και το Ισραήλ, θα ήθελαν να δουν την επιρροή του Ιράν στη Συρία να περιορίζεται, αλλά κανένα δεν επιθυμεί ένα ριζοσπαστικό ισλαμιστικό καθεστώς να αντικαταστήσει τον Άσαντ.

Από την άλλη πλευρά, για τη Ρωσία, η πτώση της Συρίας θα μπορούσε να σημάνει την απώλεια του στενότερου συμμάχου της στη Μέση Ανατολή και την υπονόμευση της ικανότητάς της να προβάλλει ισχύ, την ώρα που διεξάγεται ο πόλεμος στην Ουκρανία. Για το Ιράν, η πτώση του Σύρου ηγέτη θα μπορούσε να συντρίψει τον λεγόμενο Άξονα της Αντίστασης, που αποτελείται από συμμαχικά κράτη και πολιτοφυλακές.

Παρακάτω φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο τα γεγονότα στη Συρία θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους βασικούς παίκτες στη Μέση Ανατολή:

Αραβικά κράτη

Η προέλαση των ανταρτών στη Συρία σηματοδοτεί την πρώτη πραγματική δοκιμασία της δέσμευσης των ισχυρών αραβικών κρατών να συμφιλιωθούν με τον Άσαντ.

Στο αποκορύφωμα του συριακού εμφυλίου πολέμου, τα σουνιτικά αραβικά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών δυνάμεων της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, διέκοψαν τους δεσμούς τους με το καθεστώς Άσαντ που πρόσκειται στο Ιράν, προχώρησαν στην απομόνωσή του και έριξαν το βάρος τους πίσω από τις ομάδες της αντιπολίτευσης που προσπαθούν να το ανατρέψουν, θεωρώντας το ως μια ευκαιρία να περιορίσουν την περιφερειακή επιρροή της Τεχεράνης.

Όμως ο Άσαντ, με τη βοήθεια της Ρωσίας, του Ιράν και της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, επέζησε και διεκδίκησε εδάφη που έχασε από τους αντάρτες. Κάτω από τις βαριές κυρώσεις των ΗΠΑ, η Συρία μετατράπηκε σε αυτό που ορισμένοι εμπειρογνώμονες έχουν αποκαλέσει «κράτος-ναρκωτικό» , τροφοδοτώντας μια κρίση ναρκωτικών στις γειτονικές χώρες.

Η νέα πραγματικότητα της Συρίας ώθησε τα αραβικά έθνη να τείνουν χείρα βοηθείας στο καθεστώς Άσαντ, και τα τελευταία χρόνια, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ηγήθηκαν των προσπαθειών για την περιφερειακή και διεθνή αποκατάστασή του. Το 2023, το συριακό καθεστώς έγινε εκ νέου δεκτό στον Αραβικό Σύνδεσμο.

Πάνω από μια δεκαετία αφότου υποστήριξαν τη συριακή αντιπολίτευση, τα αραβικά κράτη του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, τάσσονται τώρα στο πλευρό του Άσαντ, καθώς αντιμετωπίζει και πάλι μια εξέγερση.

Ιράν

Το Ιράν έχει χρησιμοποιήσει τη Συρία για να επεκτείνει την περιφερειακή επιρροή του μέσω ομάδων πληρεξουσίων που σταθμεύουν στη χώρα. Η Ισλαμική Δημοκρατία, μαζί με τον πιο τρομερό πληρεξούσιό της, τη Χεζμπολάχ, έχουν αποδειχθεί καθοριστικοί παράγοντες για τη διατήρηση του Άσαντ στην εξουσία, βοηθώντας τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις να ανακτήσουν χαμένα εδάφη, ενώ παράλληλα έστειλε τους δικούς της διοικητές του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) για να συμβουλεύουν τον στρατό του Άσαντ.

Αφού η παλαιστινιακή μαχητική οργάνωση Χαμάς εξαπέλυσε την επίθεσή της στο Ισραήλ τον περασμένο Οκτώβριο, η Χεζμπολάχ άρχισε να ανταλλάσσει πυρά με το Ισραήλ, προκαλώντας ισραηλινά αντίποινα που είχαν ως αποτέλεσμα να δολοφονηθούν τα ανώτατα στελέχη της οργάνωσης και να αποδυναμωθούν σημαντικά οι δυνατότητές της. Ως αποτέλεσμα, η Χεζμπολάχ απέσυρε τις δυνάμεις της από τη Συρία για να επικεντρωθεί στον πόλεμό της με το Ισραήλ, αφήνοντας τον Άσαντ εκτεθειμένο, δήλωσαν οι ειδικοί.

Η απώλεια της Συρίας θα ήταν «τεράστιο πλήγμα» για το Ιράν, δήλωσε ο Parsi. «Η επένδυση που έχουν κάνει οι Ιρανοί στη Συρία είναι πολύ σημαντική, είναι μια σημαντική χερσαία γέφυρα προς τον Λίβανο, αλλά και η συμμαχία που έχουν οι Ιρανοί με το καθεστώς Άσαντ έχει διαρκέσει σε όλη την ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας».

Ισραήλ

Το Ισραήλ βρίσκεται και αυτό σε δύσκολη θέση. Ο Άσαντ, ο οποίος βλέπει το Ισραήλ ως εχθρό, δεν έχει αποτελέσει άμεση απειλή για τη χώρα, επιλέγοντας να μην απαντήσει στα τακτικά ισραηλινά πλήγματα στη Συρία τον τελευταίο χρόνο. Αλλά το καθεστώς έχει επιτρέψει στο έδαφός του να χρησιμοποιείται από το Ιράν για τον εφοδιασμό της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Ο Hadi al-Bahra, ένας ηγέτης της συριακής αντιπολίτευσης που εκπροσωπεί ομάδες κατά του Άσαντ, συμπεριλαμβανομένου του υποστηριζόμενου από την Τουρκία Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA), δήλωσε ότι οι αντάρτες αισθάνθηκαν ενθαρρυμένοι να κάνουν μια προέλαση για το Χαλέπι την περασμένη εβδομάδα αφού το Ισραήλ αποδυνάμωσε τη Χεζμπολάχ και αποδυνάμωσε το αποτύπωμα του Ιράν στην περιοχή.

«Λόγω του πολέμου στο Λίβανο και της μείωσης των δυνάμεων της Χεζμπολάχ, το καθεστώς (του Άσαντ) έχει λιγότερη υποστήριξη», δήλωσε ο Αλ Μπαχρά σε συνέντευξή του στο Reuters, προσθέτοντας ότι οι πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν έχουν επίσης λιγότερους πόρους και η Ρωσία παρέχει λιγότερη αεροπορική κάλυψη στις δυνάμεις του Άσαντ λόγω του “προβλήματος της Ουκρανίας”.

Ρωσία

Ο Άσαντ βρισκόταν σε ένα χαμένο σερί στη Συρία μέχρι που παρενέβη ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν το 2015. Χωρίς τη ρωσική αεροπορική υποστήριξη, η ανακατάληψη του Χαλεπιού το 2016, σημείο καμπής για τον μαχόμενου Σύρο πρόεδρο, θα ήταν δύσκολη, αν όχι αδύνατη. Το Κρεμλίνο δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι «σίγουρα θα συνεχίσει να υποστηρίζει» τον Άσαντ, καθώς τα ρωσικά αεροσκάφη αύξησαν τις επιδρομές κατά των δυνάμεων της αντιπολίτευσης στη βόρεια Συρία.

Η Nicole Grajewski, συνεργάτης στο Πρόγραμμα Πυρηνικής Πολιτικής στο Carnegie Endowment for International Peace με έμφαση στη Ρωσία, δήλωσε ότι το καθεστώς Άσαντ αιφνιδιάστηκε κατά την τελευταία επίθεση των ανταρτών και ότι οι αντάρτες μπορεί να εκμεταλλεύτηκαν την απόσπαση της προσοχής της Ρωσίας με την Ουκρανία για να καταλάβουν εδάφη στη Συρία.

Η Μόσχα δεν είχε δεσμεύσει μεγάλο αριθμό δυνάμεων στη Συρία και μπορεί ακόμη να είναι σε θέση να την υποστηρίξει, πρόσθεσε, αλλά η ικανότητα της Ρωσίας να κινητοποιήσει δυνάμεις θα είναι δύσκολη, δεδομένου του πόσο γρήγορα οι αντάρτες προελαύνουν στη βόρεια Συρία.

Συνολικά, η προέλαση των ανταρτών με τη βοήθεια της Τουρκίας αποτελεί «αρκετά μεγάλη απειλή για τη Ρωσία», δήλωσε ο Grajewski στο CNNi. «Η Ρωσία έχει βάλει πάρα πολλά κεφάλαια στον Άσαντ και η απώλεια της Συρίας θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη απώλεια ως προς την ευρύτερη θέση της ως μεγάλης δύναμης και την ικανότητά της να ελίσσεται στη Μέση Ανατολή».

Οι στόχοι της Τουρκίας

Η Τουρκία έχει προσπαθήσει να πάρει αποστάσεις από τις ενέργειες των ανταρτών στη βόρεια Συρία, αλλά είναι ο κύριος υποστηρικτής του Συριακού Εθνικού Στρατού, μιας από τις ομάδες που προωθούν την επίθεση. Η Άγκυρα έχει επίσης εκπροσωπήσει την αντιπολίτευση στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία επί σειρά ετών την τελευταία δεκαετία, οι οποίες τελικά οδήγησαν σε μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός το 2020 μεταξύ των μερών στη Συρία που υποστηρίζει το καθένα από αυτά.

Παρά την υποστήριξή της στις δυνάμεις της αντιπολίτευσης, η Τουρκία δεν έχει αποκλείσει μια προσέγγιση με τη Συρία. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ζητήσει συνάντηση με τον Άσαντ, τον άνθρωπο που κάποτε χαρακτήρισε τρομοκράτη, για να επαναφέρει τις σχέσεις. Ο Άσαντ έχει αρνηθεί να τον συναντήσει όσο η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει τμήματα της χώρας του.

Η Τουρκία έχει επίσης αναζητήσει λύση για τους περίπου 3,1 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που φιλοξενεί -περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Οι πρόσφυγες έχουν γίνει μείζον σημείο διαμάχης στην Τουρκία, οδηγώντας συχνά σε αντισυριακές ταραχές και εκκλήσεις για μαζικές απελάσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Μέχρι πρόσφατα, η κατάσταση στη Συρία αντιμετωπιζόταν στην Τουρκία ως «το καθεστώς κερδίζει, η αντιπολίτευση χάνει» με τον άξονα Ιράν-Ρωσίας να καθορίζει τις εξελίξεις επί τόπου, δήλωσε ο Galip Dalay, ανώτερος σύμβουλος στο Chatham House, ένα think tank στο Λονδίνο. Αλλά η πρόσφατη ώθηση των ανταρτών έχει αλλάξει αυτή τη δυναμική ισχύος.

Ένας άλλος στόχος της Τουρκίας είναι να απωθήσει τις κουρδικές ομάδες ανταρτών που βρίσκονται κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων και να δημιουργήσει μια νεκρή ζώνη.