Γαλλία: Το «θρίλερ» του β' γύρου, η δυσκολία πρόβλεψης των εδρών και το πολύπλοκο εκλογικό σύστημα

Οι δημοσκόποι εκδίδουν εκτιμήσεις των εδρών, αλλά η γαλλική υπηρεσία επιτήρησης των δημοσκοπήσεων δεν τις υποστηρίζει.

Η Guardian περιγράφει τι ακολουθεί καθώς οι ψηφοφόροι προετοιμάζονται για τον αποφασιστικό δεύτερο γύρο των εκλογών στις 7 Ιουλίου, οπότε και η Γαλλία θα μπορούσε να αποφασίσει να δώσει τον έλεγχο της κυβέρνησής της στο ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό κόμμα για πρώτη φορά στην ιστορία της.

Ποιοι είναι οι κανόνες του συστήματος των δύο γύρων;

Για να κερδίσει μία από τις 577 έδρες στην Εθνοσυνέλευση στον πρώτο γύρο, ένας υποψήφιος πρέπει να συγκεντρώσει περισσότερο από το 50% των ψηφοδελτίων, που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 25% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.

Εάν κανένας υποψήφιος σε μια εκλογική περιφέρεια δεν το πετύχει αυτό, οι δύο υποψήφιοι με τα υψηλότερα ποσοστά, καθώς και οποιοσδήποτε άλλος συγκέντρωσε τουλάχιστον το 12,5% του συνόλου των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων προκρίνονται στον δεύτερο γύρο. Σε αυτόν τον γύρο εκλέγεται ο υποψήφιος που θα συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους.

Πώς λειτουργεί συνήθως;

Το σύστημα δύο γύρων είναι εξαιρετικά δυσανάλογο και ενισχύει τεχνητά τα μεγαλύτερα κόμματα. Σε ποσοστό συμμετοχής 65%, για παράδειγμα, το όριο του 12,5% σημαίνει ότι τα κόμματα θα πρέπει να εξασφαλίσουν την υποστήριξη σχεδόν του 20% των ψηφοφόρων για να περάσουν στον δεύτερο γύρο.

Στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, η προσέλευση ήταν σημαντικά χαμηλότερη από αυτήν, πράγμα που σημαίνει ότι σχεδόν σε κάθε εκλογική περιφέρεια, μόνο δύο υποψήφιοι πέρασαν στον δεύτερο γύρο και ο αριθμός των τριπλών ή τετραπλών αναμετρήσεων ήταν πολύ χαμηλός.

Στις εκλογές του 2012, με τη συμμετοχή στο 57%, έγιναν 34 λεγόμενοι «τριγωνικοί» επαναληπτικοί γύροι. Το 2017, όταν η συμμετοχή ήταν 49%, υπήρξε μόνο ένας και την τελευταία φορά το 2022 υπήρξαν οκτώ με τη συμμετοχή στο μόλις 47%. Το προηγούμενο ρεκόρ ήταν 76, το 1997.

Τι διαφορετικό έχουν αυτές οι εκλογές;

Ο συνδυασμός της υψηλότερης συμμετοχής από τη δεκαετία του 1980 και λιγότερων υποψηφίων – 4.011 έναντι 6.290 το 2022 – από μόλις τρία κύρια στρατόπεδα (αριστερά, κέντρο και άκρα δεξιά) – σημαίνει ότι ο δεύτερος γύρος θα περιλαμβάνει αριθμό ρεκόρ «τριγωνικών» αναμετρήσεων.

Με εκτιμώμενο ποσοστό 69% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων να ψηφίζει την Κυριακή, οι ψηφοφόροι σε έναν τεράστιο αριθμό εκλογικών περιφερειών θα μπορούσαν, κατ' αρχήν, να αντιμετωπίσουν μια τριπλή κούρσα στις 7 Ιουλίου, σύμφωνα με δημοσκόπηση - ίσως έως και τις μισές από όλες τις έδρες στην συνέλευση.

Θεωρητικά, οι τριπλές ή τετραπλές αναμετρήσεις θα πρέπει να λειτουργούν υπέρ του κόμματος με το μεγαλύτερο μερίδιο ψήφων στον πρώτο γύρο –σε αυτές τις εκλογές, γενικά RN– επειδή η ψήφος της αντιπολίτευσης είναι μοιρασμένη. Πολλοί τριπλές αναμετρήσει, ωστόσο, δεν παραμένουν έτσι.

Τι συμβαίνει γενικά στις «τριγωνικές» αναμετρήσεις;

Μέχρι πρόσφατα, εάν το RN έμοιαζε να κερδίζει μια έδρα σε μια τριπλή κούρσα, τα κόμματα που θα κατείχαν τη δεύτερη και την τρίτη θέση θα διαπραγματεύονταν, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, για να καθορίσουν ποιοι υποψήφιοι θα αποχωρούσαν.

Ωστόσο, για να είναι επιτυχής, αυτή η στρατηγική απαιτεί τόσο τα κυρίαρχα κόμματα να είναι πρόθυμα να αποσύρουν υποψηφίους όσο και οι ψηφοφόροι να είναι πρόθυμοι να παίξουν μαζί τους, με τους κεντροαριστερούς ψηφοφόρους να υποστηρίζουν έναν υποψήφιο από την κεντροδεξιά και το αντίστροφο.

Τι θα συμβεί αυτή τη φορά;

Όσον αφορά τα κόμματα, υψηλόβαθμα στελέχη της τετρακομματικής αριστερο-πράσινης συμμαχίας NFP – συμπεριλαμβανομένου του ηγέτη της ριζοσπαστικής αριστεράς Νέο Λαϊκό Μέτωπο (LFI), Ζαν Λυκ Μελανσόν – έχουν υποσχεθεί ότι σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες όπου το RN βρίσκεται στην πρώτη θέση και ένας υποψήφιος του NFP στην τρίτη, ο υποψήφιος του NFP θα αποσυρθεί.

Το στρατόπεδο του Μακρόν ήταν πολύ λιγότερο σαφές σχετικά με το τι θα έκαναν οι υποψήφιοί του σε μια παρόμοια θέση, με τον πρόεδρο και τους ηγέτες του κόμματος να αποκαλούν και τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα «ακραία» – στην περίπτωση του NFP, κυρίως επειδή κυριαρχείται από το LFI. Την Κυριακή, ωστόσο, ο πρωθυπουργός, Γκαμπριέλ Αττάλ, δήλωσε ότι οι υποψήφιοι της τρίτης θέσης θα πρέπει να κάνουν στην άκρη: «Ούτε μία ψήφος δεν πρέπει να πάει στον Εθνικό Συναγερμό».

Σε ό,τι αφορά τους ψηφοφόρους, τα πράγματα είναι ακόμη πιο περίπλοκα. Μια δημοσκόπηση της Ipsos την περασμένη εβδομάδα έδειξε ότι το 87% των ψηφοφόρων του NFP είναι πρόθυμοι να ψηφίσουν για να εμποδίσουν το RN, αλλά μόνο το 62% των ψηφοφόρων του Μαζί. Μια άλλη δημοσκόπηση, της Odoxa, διαπίστωσε ότι λιγότεροι ψηφοφόροι (41%) ήταν πρόθυμοι να μπλοκάρουν το RN από ό,τι να μπλοκάρουν το NFP (47%) ή το Μαζί (44%).

Εν ολίγοις, η κατάσταση είναι εξαιρετικά αβέβαιη και θα παραμείνει ρευστή μέχρι να ξεκαθαρίσουν οι πραγματικοί υποψήφιοι που θα κατέβουν στον δεύτερο γύρο. Με έως και τις μισές έδρες στη συνέλευση να γίνονται δυνητικά τριπλές αναμετρήσεις, το περιθώριο για ένα «ρεπουμπλικανικό μέτωπο» κατά του RN είναι σαφώς υπαρκτό – αλλά ο βαθμός της διακομματικής συνεργασίας θα είναι κρίσιμος, όπως και η προθυμία των ψηφοφόρων να ψηφίσουν τακτικά.