Η αβεβαιότητα και οι μεγάλες προκλήσεις οδηγούν τους πολίτες στην κάλπη των ευρωεκλογών

Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι πολίτες της ΕΕ βιώνουν την έντονη αβεβαιότητα μπροστά στις ευρείες οικονομικές και πολιτιστικές αλλαγές που συμβαίνουν με πρωτοφανή ρυθμό.

Σε συνδυασμό μάλιστα με απρόβλεπτες κρίσεις, όπως την covid και την κλιματική κρίση, και την επανεμφάνιση πολεμικών συγκρούσεων, σε μια ήπειρο που έχει συνηθίσει στην ειρήνη για πάνω από μισό αιώνα.

Παράλληλα, η έρευνα αποτυπώνει τις απόψεις και τις ανησυχίες των πολιτών για τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, τις προσδοκίες τους από τη νέα ευρωπαϊκή ηγεσία, αλλά και την άποψή τους για τις προσωπικότητες του σύγχρονου κόσμου.

Ρωτήθηκαν 10.883 άτομα (18 ετών+) με δικαίωμα ψήφου σε 10 αντιπροσωπευτικά κράτη-μέλη της ΕΕ -Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Ουγγαρία, Πολωνία και Ρουμανία- μεταξύ 4 και 24 Μαΐου 2024.

Αυτή η έκθεση περιλαμβάνει μια σύνοψη των βασικών ευρημάτων, καθώς και μια αναλυτική παρουσίαση των δεδομένων της έρευνας. Τέλος, περιλαμβάνεται η πλήρης ανάλυση των ευρημάτων κατά χώρα.

Από τα μεγάλα προβλήματα μέχρι τα fake news

Η αύξηση του κόστους ζωής, το μεταναστευτικό/προσφυγικό, ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, oι υψηλότερες ανησυχίες των Ευρωπαίων, καθώς βαδίζουμε προς τις ευρωεκλογές. Επιπρόσθετα, οι πολίτες εκφράζουν μεγάλη αγωνία για τον διαβρωτικό ρόλο των fake news, τις οικονομικές ανισότητες, την περιβαλλοντική πολιτική της Ένωσης, αλλά και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

Η οικονομική αβεβαιότητα

Η αύξηση του κόστους ζωής είναι η κυριότερη ανησυχία των Ευρωπαίων που πηγαίνουν στις κάλπες. Τα πληθωριστικά σοκ που συγκλόνισαν τις ευρωπαϊκές οικονομίες κατά τη διάρκεια της μεταπανδημικής περιόδου δημιούργησαν μια βαθιά ριζωμένη ανησυχία για την ικανότητα των ανθρώπων να τα βγάλουν πέρα.

Ερωτώμενοι για τα ζητήματα που τους ανησυχούν περισσότερο όταν σκέφτονται τη σημερινή Ευρώπη, οι ερωτηθέντες, κατά μέσο όρο 47% , τοποθετούν την «αύξηση του κόστους ζωής» ως την κορυφαία ανησυχία τους. Το ζήτημα έχει γίνει αξιοσημείωτα έντονο σε χώρες όπως η Γαλλία (58%), η Ελλάδα (55%), η Ρουμανία (54%), η Ισπανία (49%) και η Βουλγαρία (44%), ωστόσο, ακόμα, στις υπόλοιπες χώρες μέλη της έρευνας το κόστος ζωής καταλήγει μεταξύ των τριών πρώτων αιτιών ανησυχίας.

Αυτή η ευρεία αίσθηση οικονομικής αβεβαιότητας υποκινείται περαιτέρω από ένα παρατεταμένο αίσθημα αδικίας όσον αφορά την κατανομή του πλούτου: Περισσότεροι από οκτώ στους 10 (81% συνολικά) θεωρούν ότι «στην Ευρώπη οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι».

Το άγχος μετατρέπεται σε φόβο όταν συνειδητοποιεί κανείς ότι η κύρια πολιτική σύγκρουση έχει ελάχιστη σχέση με τις ανταγωνιστικές οικονομικές λύσεις για το υψηλό κόστος διαβίωσης. Αντίθετα, πρόκειται περισσότερο για μια σύγκρουση μεταξύ συστημικών δυνάμεων και εξτρεμιστών, με επίκεντρο κυρίως το πεδίο της μετανάστευσης και την αντιληπτή απειλή για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής.

Η μετανάστευση δεύτερη αιτία ανησυχίας

Στο πολιτισμικό μέτωπο, από το 2015, η μετανάστευση στην Ευρώπη αποτελεί ένα σύνθετο και πολύπλευρο ζήτημα, με ανθρωπιστικές και πολιτικές επιπτώσεις. Στην έρευνα η μετανάστευση φαίνεται να αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη ανησυχία των πολιτών με ποσοστό 37% (κατά μέσο όρο), ενώ, ταυτόχρονα, στο ερώτημα σε ποιους τομείς θα πρέπει να επικεντρωθεί η Ευρώπη τα επόμενα πέντε χρόνια, κυριαρχούν οι εκκλήσεις για «αυστηρότερο έλεγχο της μετανάστευσης», με το 36% των ερωτηθέντων σε όλες τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα να την κατατάσσουν ως κορυφαία προτεραιότητα.

Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στη Γερμανία (56%), παρά τη φήμη της ως φιλόξενης χώρας στις αρχές της μεταναστευτικής κρίσης, και στην Ιταλία (40%), χώρα-κόμβος εισόδου στην Ευρώπη για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Το πιο σημαντικό είναι ότι η αντίληψη της μετανάστευσης ως «απειλή για τη δημόσια τάξη» είναι ευρέως διαδεδομένη, με το 68 τοις εκατό των ερωτηθέντων να έχει αυτή την άποψη, σε σύγκριση με μόλις το 23 τοις εκατό που τη βλέπει ως «ευκαιρία για ένα νέο εργατικό δυναμικό».

Οι πόλεμοι στο κατώφλι μας...

Η επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη έχει αναζωπυρώσει τους φόβους για την ασφάλεια- οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και, πιο πρόσφατα, στη Γάζα έρχονται στο προσκήνιο ως νέοι παράγοντες που επηρεάζουν τις φετινές εκλογές της ΕΕ. Σε αυτή την έρευνα, «ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας» είναι η τρίτη πιο πιεστική ανησυχία για το 35% των ερωτηθέντων, μόλις δύο ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τη «μετανάστευση».

Εδώ η γεωγραφική εγγύτητα είναι κρίσιμη, καθώς το ζήτημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην Εσθονία (52%), την Ουγγαρία (50%), την Πολωνία (50%) και τη Ρουμανία (43%), όλες γειτονικές χώρες είτε με τη Ρωσία είτε με την Ουκρανία. Επιπλέον, η απαίτηση για άμεση κατάπαυση του πυρός και στα δύο μέτωπα είναι διαδεδομένη: το 65% πιστεύει ότι οι εχθροπραξίες στη Γάζα «πρέπει να σταματήσουν αμέσως», ενώ η ίδια άποψη υποστηρίζεται από το 60% για τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας.

Προς τούτο, καθώς το αίσθημα κινδύνου από τους πολέμους και την τρομοκρατία γίνεται εντονότερο, οι σχέσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου συνδέονται έμμεσα με το ζήτημα της ασφάλειας: το 56% των ερωτηθέντων επιθυμεί την (επανα)ευθυγράμμιση μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και της ΕΕ.

Στο ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ το 48% απάντησε ότι είναι κατά ή μάλλον κατά, ενώ το 44% ότι είναι υπέρ ή μάλλον υπέρ.

Δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα και κράτος δικαίου

Επικράτηση των ευρωπαϊκών αξιών Δημοκρατία, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Κράτος Δικαίου έναντι του τριπτύχου Τάξη, Ασφάλεια, Ισχυρή Ηγεσία. Η αντίφαση ανάμεσα σε αυτά τα δύο αξιακά συστήματα φωτίζει και τη νέα διαίρεση του κόσμου μεταξύ των κρατών/ηγεσιών που ασπάζονται τα δημοκρατικά ιδεώδη και εκείνων που ρέπουν προς τον αυταρχισμό ανταγωνιζόμενα, συχνά αθέμιτα, την Ένωση.

Μεγαλύτερος και από τον υλικό πλούτο της Ένωσης είναι ο πλούτος της Ιστορίας και των αξιών της. Επάνω σε αυτό το δίπολο (υλικός πλούτος vs πολιτισμικός πλούτος) δομήθηκαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις του ευρωπαϊκού εγχειρήματος: τεχνοκρατική vs πολιτική Ευρώπη.

Μια διαχειριστική αντίληψη της Ένωσης τροφοδοτεί τη δυσπιστία των Ευρωπαίων για το κατά πόσον η νέα ηγεσία θα ανταποκριθεί στις ανησυχίες τους. Η ενίσχυση του ευρωπαϊκού κεκτημένου (ασφάλεια, ελευθερία, δημοκρατία, ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή), αντίθετα, είναι ζητούμενο της πλειονότητας των ερωτώμενων.

Πιο δημοφιλής ο Τόνι Μπλερ - Η δημοτικότητα Μητσοτάκη

Ταυτόχρονα, και σε σύγκριση με τους σημερινούς ηγέτες, ο πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Τόνι Μπλερ απολαμβάνει ισχυρά ποσοστά δημοτικότητας.

Στην ίδια έρευνα δημοσιεύονται και τα ποσοστά του Κυριάκου Μητσοτάκη. Στη χώρα μας, ο πρωθυπουργός τυγχάνει θετικής γνώμης κατά 40%, ποσοστό που πλησιάζει και στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.

H έρευνα δημοσιεύθηκε στο politico.eu