Αρχαία Αίγυπτος: Ενδείξεις αφαίρεσης καρκινικού όγκου από κρανίο, σε ιατρικούς παπύρους

Το κρανίο ανήκε σε έναν άνδρα που ήταν περίπου 30 έως 35 ετών όταν πέθανε και βρίσκεται στη συλλογή του Εργαστηρίου Duckworth στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, οι επιστήμονες έχουν μελετήσει τις πολλαπλές αλλοιώσεις στην επιφάνειά του κρανίου, που πιστεύεται ότι αντιπροσωπεύουν οστικές βλάβες από κακοήθεις όγκους. Οι αρχαιολόγοι θεωρούν το κρανίο 236, όπως έχει καταχωρηθεί, ένα από τα παλαιότερα παραδείγματα κακοήθειας στον αρχαίο κόσμο, που χρονολογείται μεταξύ του 2686 π.Χ. και του 2345 π.Χ..

Αλλά όταν οι ερευνητές εξέτασαν πρόσφατα, πιο προσεκτικά, τις ουλές των όγκων με ψηφιακό μικροσκόπιο και σαρώσεις μικροϋπολογιστικής τομογραφίας, εντόπισαν σημάδια τομών γύρω από τους όγκους, γεγονός που υποδηλώνει ότι είχαν χρησιμοποιηθεί αιχμηρά μεταλλικά εργαλεία για την αφαίρεσή τους. Οι επιστήμονες δημοσίευσαν τα ευρήματα την Τετάρτη (29/5) στο περιοδικό Frontiers in Medicine.

«Ήταν η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα αντιμετώπιζε χειρουργικά αυτό που σήμερα αποκαλούμε καρκίνο», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Δρ. Edgard Camarós, καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Santiago de Compostela στην Ισπανία.

Ωστόσο, είναι άγνωστο αν οι θεραπευτές προσπάθησαν να αφαιρέσουν τους όγκους ενώ ο ασθενής ήταν ακόμη ζωντανός ή μετά θάνατον, για ανάλυση, δήλωσε ο Camarós στο CNNi.

«Αν αυτά τα σημάδια κοπής έγιναν με το άτομο ζωντανό, μιλάμε για κάποιο είδος θεραπείας που σχετίζεται άμεσα με τον καρκίνο. Αλλά αν έγιναν μετά θάνατον, πρόκειται για μια ιατρική αυτοψία διερεύνησης σε σχέση με τον εν λόγω καρκίνο».

Όπως και να έχει, «είναι εκπληκτικό να σκεφτεί κανείς ότι πραγματοποίησαν μια χειρουργική επέμβαση», πρόσθεσε ο Camarós. «Αλλά στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ μιας θεραπείας και μιας αυτοψίας».

Επιτυχημένη επέμβαση στο κεφάλι

Οι επιστήμονες βρήκαν επίσης καρκινικές αλλοιώσεις σε ένα δεύτερο κρανίο από τη συλλογή Duckworth. Το κρανίο Ε270 χρονολογείται από το 664 π.Χ. έως το 343 π.Χ. και ανήκε σε ενήλικη γυναίκα που ήταν τουλάχιστον 50 ετών. Η ομάδα εντόπισε τρεις βλάβες στο δείγμα, όπου κακοήθεις όγκοι είχαν βλάψει το οστό.

Σε αντίθεση με το κρανίο 236, το Ε270 δεν έφερε σημάδια χειρουργικής επέμβασης που να σχετίζεται με την ασθένεια. Αλλά περιείχε κατάγματα που είχαν επουλωθεί, τα οποία αποδεικνύουν την επιτυχία προηγούμενης ιατρικής παρέμβασης για τραυματισμούς στο κεφάλι. «Αυτό το άτομο επέζησε πολλά χρόνια μετά το τραύμα», δήλωσε ο Camarós.

Η «βιογραφία» του καρκίνου

Τα νέα ευρήματα βοηθούν να ολοκληρωθεί ένα μέρος της «βιογραφίας» του καρκίνου, προσθέτοντας ένα κεφάλαιο που γράφτηκε πριν από χιλιάδες χρόνια, σχολιάζει ο Camarós.

«Όσο περισσότερο κοιτάμε στο παρελθόν μας, τόσο περισσότερο μαθαίνουμε ότι ο καρκίνος ήταν πολύ πιο διαδεδομένος, πολύ πιο παρών από ό,τι νομίζαμε», είπε.

Η πρώτη καταγεγραμμένη παρατήρηση του καρκίνου βρίσκεται σε ένα αρχαίο αιγυπτιακό ιατρικό κείμενο, γνωστό ως Χειρουργικός Πάπυρος του Edwin Smith, το οποίο χρονολογείται περίπου από το 3.000 π.Χ. έως το 2.500 π.Χ. Το κείμενο αυτό περιέχει 48 μελέτες περιπτώσεων που καλύπτουν διάφορες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης μιας περιγραφής του καρκίνου του μαστού.

Οι περισσότερες από τις περιπτώσεις περιλάμβαναν αναφορά σε φάρμακα ή στρατηγικές θεραπείας. Αλλά δεν υπήρχε καμία για τους όγκους της ασθενούς με καρκίνο του μαστού, δήλωσε ο Camarós.

«Λέει συγκεκριμένα ότι δεν υπάρχει καμία θεραπεία», είπε. «Συνειδητοποίησαν ότι αυτό ήταν ένα όριο όσον αφορά τις ιατρικές τους γνώσεις».

Ωστόσο, οι τομές γύρω από τους όγκους του κρανίου υποδηλώνουν ότι οι θεραπευτές στην αρχαία Αίγυπτο προσπαθούσαν να το αλλάξουν αυτό, αφαιρώντας χειρουργικά τους όγκους είτε για να θεραπεύσουν τον ασθενή, είτε για να τους εξετάσουν από πιο κοντά.

«Έχουμε αυτές τις δύο πιθανότητες: είτε προσπαθούσαν να τον θεραπεύσουν είτε προσπαθούσαν να τον κατανοήσουν ιατρικά, για να τον αντιμετωπίσουν πιθανώς στο μέλλον», δήλωσε ο Camarós. «Νομίζω ότι αυτό αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της ιατρικής».

Με πληροφορίες από: Evidence of surgical tumor removal in ancient Egyptian skull is ‘milestone in the history of medicine’ by Mindy Weisberger, CNN