Τσερνόμπιλ: Υπαρκτή η πυρηνική απειλή - Ευτύχημα ότι όλοι αποφεύγουν να κάνουν το μοιραίο βήμα

Το Τσερνόμπιλ μάς θυμίζει ότι ο κίνδυνος του πυρηνικού ολέθρου εξακολουθεί να είναι «παρών», με τον πόλεμο που διεξάγεται εδώ και δύο χρόνια στην Ουκρανία με χτυπήματα στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια αλλά και με το πρόσφατο ισραηλινό πλήγμα στην ιρανική επαρχία Ισφαχάν όπου βρίσκονται πυρηνικές εγκαταστάσεις, να «κρεμάει» τη δαμόκλειο σπάθη πάνω από την ανθρωπότητα.

Η στρατιωτική κατοχή του πυρηνικού εργοστασίου στη Ζαπορίζια από τις ρωσικές δυνάμεις, εν μέσω πολέμου, προκαλεί τρόμο στη διεθνή κοινότητα. Τρόμο, διότι το πυρηνικό εργοστάσιο μπορεί να μετατραπεί σε όπλο μαζικής καταστροφής. Στο απευκταίο αυτό σενάριο, δεν θα μιλάμε για ένα ακούσιο ατύχημα αλλά για μια απολύτως στοχευμένη ενέργεια που σκοπό θα έχει να πλήξει ανεπανόρθωτα τον εχθρό.

Αντιστοίχως, στη Μέση Ανατολή, μετά το ισραηλινό χτύπημα στο Ιράν, ο υπεύθυνος για την πυρηνική ασφάλεια Άχμαντ Χαγκαλάμπ, δήλωσε ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ισραήλ έχουν εντοπιστεί και ότι είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να ανταποδώσουν το χτύπημα. «Εάν το σιωνιστικό καθεστώς θέλει να αναλάβει δράση εναντίον των πυρηνικών μας κέντρων και εγκαταστάσεων, θα ανταποδώσουμε σίγουρα και κατηγορηματικά με προηγμένους πυραύλους εναντίον των δικών τους πυρηνικών εγκαταστάσεων» δήλωσε ο διοικητής σύμφωνα με όσα μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων Tasnim.

Διστάζουν να κάνουν το μοιραίο βήμα

Το ευτυχές είναι ότι καθώς η ανθρωπότητα έχει γνωρίσει στο παρελθόν τη φρίκη του πυρηνικού ολέθρου, όλες οι πλευρές αποφεύγουν να προχωρήσουν στο επόμενο, μοιραίο, βήμα. «Στην περίπτωση της Ζαπορίζια, όπου έχουμε βομβαρδισμούς και επιθέσεις, η μία πλευρά κατηγορεί την άλλη χωρίς, όμως, καμία να παίρνει την ευθύνη των χτυπημάτων αυτών» δηλώνει στο CNN Greece ο Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής Άγγελος Συρίγος.

«Όσον αφορά στα πυρηνικά όπλα - που είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τη λειτουργία πυρηνικών εργοστασίων για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των πολιτών των χωρών στις οποίες αυτά λειτουργούν - παρατηρείται μία οπισθοδρόμηση μετά και την αποχώρηση των ΗΠΑ επί προεδρίας Τραμπ, το 2018, από τη Συνθήκη για τις Δυνάμεις Πυρηνικών Μέσου Βεληνεκούς (Intermediate Range Nuclear Forces - INF Treaty) που υπογράφηκε το 1987».

Η απόφαση του Τραμπ ήρθε σε συνέχεια της πολυετούς διαφωνίας των ΗΠΑ με τη Ρωσία σχετικά με το αν η Μόσχα αναπτύσσει απαγορευμένα όπλα που δεν συμμορφώνονται με τη Συνθήκη INF.

Προσπάθειες ειρηνικής συνύπαρξης

Η δεκαετία του 1970 κύλησε κατά το μεγαλύτερο μέρος της με έντονες διεργασίες σε διπλωματικό επίπεδο μεταξύ των τότε δύο υπερδυνάμεων της ΕΣΣΔ και των ΗΠΑ.

Κατά την περίοδο 1972-1979, γνωστή και ως περίοδος της «ύφεσης», προχώρησαν σημαντικές πρωτοβουλίες και από τις δύο πλευρές με σκοπό τη δημιουργία των προϋποθέσεων για την ειρηνική τους συνύπαρξη. Η προσπάθεια αυτή προωθήθηκε μέσα από τη σύναψη σημαντικών συμφωνιών που αφορούσαν τον περιορισμό των στρατηγικών πυρηνικών εξοπλισμών.

Η σημαντικότερη ίσως διαπραγμάτευση είναι εκείνη των SALT (Strategic Arms Limitation Talks) μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης. Οι πρώτες συμφωνίες που προέκυψαν από αυτές είναι γνωστές ως SALT I και SALT II ​​και υπογράφηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών το 1972 και το 1979, αντίστοιχα.

Η συμφωνία SALT II ήταν αρκετά σύντομη καθώς η επέμβαση των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν, λίγο μετά την υπογραφής της, έδωσε το πάτημα στον αμερικανό Πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ να σταματήσει την επικύρωσή της από το Αμερικανικό Κογκρέσο, τον Ιανουάριο του 1980.

Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1995 ιδρύθηκε ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Ο ΟΑΣΕ αποτελούνταν από 57 κράτη-μέλη από χώρες της Ευρώπης, της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, από τις ΗΠΑ και τον Καναδά.

«Η Ρωσία, στα τέλη της δεκαετίας του 2000, έπαψε να τηρεί την υποχρέωσή της προς τον ΟΑΣΕ και να ενημερώνει για τον ακριβή αριθμό και την τοποθεσία των πυρηνικών όπλων που διαθέτει», λέει στο CNN Greece ο Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής Άγγελος Συρίγος.

Η Ρωσία αποχώρησε στις 7 Νοεμβρίου 2023 από τον ΟΑΣΕ κατηγορώντας τις ΗΠΑ ότι υπονομεύουν την ασφάλεια μετά τον Ψυχρό Πόλεμο με τη διεύρυνση της στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ.

Χθες, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα επανήλθε με ξεκάθαρο μήνυμα ότι οπoιαδήποτε όπλα αναπτυχθούν στην Πολωνία θα αποτελέσουν «θεμιτούς στόχους» σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης με τη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ.

Σε επιφυλακή

Με τα πυρηνικά στην ευρύτερη γειτονιά μας και με τα παιχνίδια εξουσίας σε βάρος των λαών από τους ισχυρούς της γης δεν μπορούμε να εφησυχάσουμε. Η ανησυχία εντείνεται ειδικά όταν οι εμπρηστικές δηλώσεις δεν παύουν ούτε όμως και οι επιθετικές ενέργειες.

Ο πυρηνικός όλεθρος μπορεί να φαντάζει μακρινός, όμως στην πραγματικότητα είναι πιο κοντά απ' ό,τι θα θέλαμε.