Γιατί οι προϊστορικοί άνθρωποι χάραζαν σχέδια δίπλα σε ίχνη δεινοσαύρων;

Τα πετρογλυφικά, όπως τα αποκαλούν οι αρχαιολόγοι, βρίσκονται σε μια τοποθεσία που ονομάζεται Serrote do Letreiro στην Παραΐμπα, μια πολιτεία στο ανατολικό άκρο της Βραζιλίας. Οι ερευνητές παρατήρησαν για πρώτη φορά τα σημάδια το 1975. Όμως τώρα διαπιστώνουν ότι μπορεί να σχετίζονται με ίχνη που άφησαν δεινόσαυροι της Κρητιδικής Περιόδου, η οποία έληξε πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια.

«Οι άνθρωποι συνήθως πιστεύουν ότι οι ιθαγενείς δεν είχαν επίγνωση του περιβάλλοντός τους ή ότι δεν είχαν επιστημονικό πνεύμα ή περιέργεια», δηλώνει στο CNNi ο αρχαιολόγος Λεονάρντο Τροϊάνο, συν-συγγραφέας της μελέτης. «Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια».

«Είναι πολύ ξεκάθαρο ότι ενδιαφέρονταν για τις πατημασιές. Δεν θα μάθουμε ποτέ αν γνώριζαν για τους δεινόσαυρους, αλλά είναι σαφές ότι είχαν περιέργεια για τα αποτυπώματα και πίστευαν ότι είχαν κάποιο νόημα».

Δεν είναι σαφές πριν από πόσο καιρό έγιναν τα πετρογλυφικά. Αλλά η μελέτη – που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο στο περιοδικό Scientific Reports – σημειώνει ότι η ραδιοχρονολόγηση έχει βρει ταφικά μνημεία στην περιοχή ηλικίας μεταξύ 9.400 και 2.620 ετών. «Αυτοί οι άνθρωποι ζούσαν πιθανότατα σε μικρές κοινότητες, χρησιμοποιώντας φυσικά βραχώδη καταφύγια που είναι πολύ άφθονα στην περιοχή», εξηγεί ο Τροϊάνο.

Τα σχέδια ποικίλλουν ως προς το ύφος τους, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να τα φιλοτέχνησαν πολλοί καλλιτέχνες. Ορισμένα έχουν σχήματα που θυμίζουν φυτά, ενώ άλλα μοιάζουν με γεωμετρικά σχήματα, όπως τετράγωνα, ορθογώνια και κύκλους. Οι κύκλοι έχουν σταυρούς ή γραμμές στο εσωτερικό τους. Ωστόσο, το τι σημαίνουν αυτά τα σημάδια παραμένει ένα μυστήριο.

«Φαίνονται όλα να είναι αφηρημένα, και αν αντιπροσώπευαν κάτι στους ανθρώπους που τα έφτιαξαν, δεν ξέρουμε τι είναι αυτό», παραδέχεται ο Τροϊάνο.

Ίχνη από τρία είδη δεινοσαύρων

Τα ίχνη στο Serrote do Letreiro ανήκουν σε τρία είδη δεινοσαύρων: θηριόποδα, σαυρόποδα και ορνιθόποδα. Οι ερευνητές υποψιάζονται ότι οι άνθρωποι που χάραξαν τον βράχο μπορεί να έχουν μπερδέψει κάποιες από αυτές με τις πατημασιές που αφήνει η ρέα (μεγάλο πτηνό, ενδημικό στη Νότια Αμερική, που μοιάζει με στρουθοκάμηλο), τα ίχνη της οποίας είναι σχεδόν πανομοιότυπα με αυτά των θηριόποδων δεινοσαύρων.

Είναι πιο δύσκολο να φανταστεί κανείς τι θα μπορούσαν να σκεφτούν οι προϊστορικοί άνθρωποι για τα αποτυπώματα των σαυρόποδων, τα οποία άφησαν μερικοί από τους μεγαλύτερους φυτοφάγους δεινόσαυρους που έζησαν ποτέ, και επομένως δεν μοιάζουν με κανένα ζώο που θα τους ήταν οικείο.

Τελετουργίες με παραισθησιογόνα

Ο Τροϊάνο πιστεύει ότι τα σημάδια μπορεί να είχαν γίνει κατά τη διάρκεια κοινών συγκεντρώσεων. «Νομίζω ότι η δημιουργία βραχογραφίας ήταν ενταγμένη σε κάποιο τελετουργικό πλαίσιο: οι άνθρωποι συγκεντρώνονταν και δημιουργούσαν κάτι, ίσως χρησιμοποιώντας κάποια ψυχοτρόπα φάρμακα. Έχουμε ένα φυτό που ονομάζεται τζουρέμα, το οποίο είναι παραισθησιογόνο και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα», λέει. «Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι άνθρωποι το χρησιμοποιούσαν και στο παρελθόν, επειδή είναι τόσο άφθονο και κοινό στην περιοχή. Νομίζω ότι τους ενδιέφερε τι αντιπροσωπεύουν τα ίχνη και υποθέτω ότι τα αναγνώρισαν ως τέτοια. Παρατήρησαν ότι δεν ήταν τυχαία».

Ο Γιαν Σίμεκ, διακεκριμένος καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί στο Νόξβιλ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, θεωρεί ότι «η εργασία αυτή παρέχει ένα νέο ενδιαφέρον παράδειγμα του πώς οι αρχαίοι άνθρωποι παρατηρούσαν και ενσωμάτωναν τα απολιθώματα του τοπίου στις θρησκευτικές τους εμπειρίες και ερμηνείες».

Με πληροφορίες από: Mysterious symbols found near footprints shed light on ancient humans’ awareness of dinosaurs, scientists say by Jacopo Prisco, CNN