Γρήγορη μόδα: Καταστροφικές οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις - Τα πρώτα μέτρα στη Γαλλία

Το νομοσχέδιο για τη γρήγορη μόδα της Γαλλίας ψηφίστηκε πρόσφατα ομόφωνα στην Κάτω Βουλή του Κοινοβουλίου, σε μια σπάνια συναίνεση στην Εθνοσυνέλευση, όπου η κυβέρνηση δεν διαθέτει απόλυτη πλειοψηφία και συχνά αντιμετωπίζει σκληρή αντιπολίτευση.

Αλλά αυτή η ομοφωνία δεν σημαίνει ότι όλοι στη Γαλλία έχουν καλωσορίσει τη μέθοδο της κυβέρνησης, αναφέρει δημοσίευμα της Deutsche Welle.

Οι νέοι κανόνες θα επηρεάσουν τις εταιρείες που διαθέτουν έναν ορισμένο ελάχιστο αριθμό προϊόντων ανά ημέρα — ένα όριο που θα καθοριστεί αργότερα με διάταγμα. Η κυβέρνηση στοχεύει σε γίγαντες της γρήγορης μόδας, όπως ο κατασκευαστής Shein και η διαδικτυακή πλατφόρμα Temu, και οι δύο με έδρα την Κίνα.

Τέτοιες εταιρείες θα πρέπει να δημοσιεύουν ξεκάθαρα μηνύματα στους ιστότοπούς τους που θα υποδεικνύουν τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο των προϊόντων τους και θα ενθαρρύνουν τους πελάτες τους να ανακυκλώνουν αντικείμενα — διαφορετικά αντιμετωπίζουν πρόστιμα ύψους έως και 15.000 ευρώ.

Ένα νέο σύστημα eco-point θα αξιολογεί τις εταιρείες μόδας. Όσοι έχουν κακή απόδοση θα πρέπει να πληρώσουν μια αρχική εισφορά 5 € και στη συνέχεια, έως το 2030, έως και 10 € ανά είδος.

Η κυβέρνηση έχει πει ότι θα απαγορεύσει τη δημοσιότητα για τις εταιρείες fast-fashion και τα προϊόντα τους από το 2025. Η παραβίαση αυτού του νόμου θα επιφέρει κυρώσεις έως και 100.000 ευρώ.

Το νομοσχέδιο πρέπει ακόμη να λάβει το πράσινο φως από τη Γερουσία της Γαλλίας και μπορεί να τεθεί σε ισχύ τους επόμενους μήνες.

«Κερδίσαμε μια πολιτιστική μάχη»

Ωστόσο, για τη Τζούλια Φορ, σχεδιάστρια μόδας και πρόεδρος του ομίλου En Mode Climat - που περιλαμβάνει περίπου 600 εταιρείες που παράγουν μόδα με βιώσιμο τρόπο - το νομοσχέδιο είναι ήδη «εξαιρετικά νέα».

«Κερδίσαμε μια πολιτιστική μάχη, καθώς η γρήγορη μόδα είναι μια περιβαλλοντική, κοινωνική και πολιτιστική καταστροφή που εξαφανίζει τα πάντα εκτός από τον τομέα της πολυτέλειας στην αγορά», είπε στη DW.

Η Φορ πιστεύει ότι η κυβέρνηση στέλνει το σωστό μήνυμα όταν η μόδα που κατασκευάζεται από βαμβάκι και παράγεται τοπικά λαμβάνει καλή οικολογική βαθμολογία, ενώ τα προϊόντα που κατασκευάζονται μακριά και από συνθετικά υφάσματα έχουν κακή σήμανση.

«Κι όμως, πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση και να βεβαιωθούμε ότι το όριο μέσω του οποίου ορίζονται οι εταιρείες fast-fashion δεν είναι πολύ υψηλό», πρόσθεσε.

Αλλά ο Φιλίπ Μοάτι, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Paris Cite και ιδρυτής της εταιρείας έρευνας αγοράς ObSoCo με έδρα το Παρίσι, πιστεύει ότι αυτό το όριο δεν πρέπει να είναι πολύ χαμηλό, ώστε να βεβαιωθεί ότι δεν περιλαμβάνει γαλλικές μάρκες.

«Υπερταχεία» μόδα

Και ο Μοάτι διαφωνεί με τη μέθοδο της κυβέρνησης.

«Το σχέδιο νόμου στιγματίζει τους πελάτες αυτών των εμπορικών σημάτων που, σύμφωνα με μια μελέτη που διεξάγουμε, είναι λιγότερο μορφωμένοι και εύποροι. Είναι σημαντικό για αυτούς να μπορούν να αντέξουν οικονομικά τη μόδα για να αισθάνονται ότι είναι μέρος της κοινωνίας», είπε στη DW.

Ο οικονομολόγος εκτίμησε ότι αυτό που αποκαλεί «υπερταχεία μόδα» αποτελεί περίπου το 3% της γαλλικής αγοράς μόδας, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν ακριβή στοιχεία.

Ο Μοάτι είπε ότι οι επιχειρήσεις fast-fashion θα πρέπει να ρυθμίζονται αυστηρότερα, αλλά με τα υπάρχοντα εργαλεία.

«Η κυβέρνηση θα πρέπει να εφαρμόσει τους γαλλικούς νόμους όπως η διετής εγγύηση για τα είδη μόδας, η απαγόρευση πώλησης κάτω του κόστους και η υποχρέωση υπολογισμού των εκπτώσεων χρησιμοποιώντας ρεαλιστικές τιμές αναφοράς», είπε.

«Επιπλέον, θα πρέπει να επιβάλλουμε εισαγωγικούς δασμούς σε όλες τις εισαγωγές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων — όχι μόνο σε εκείνες που κοστίζουν τουλάχιστον 150 ευρώ όπως τώρα», προέτρεψε, προσθέτοντας ότι η εξαιρετικά γρήγορη μόδα είχε το θετικό ότι παρήγαγε μια πολύ μικρή σειρά προϊόντων που επίσης σήμαινε ότι ουσιαστικά δεν υπήρχαν απούλητα αντικείμενα.

Οι Shein, Temu, Zara και H&M είτε αρνήθηκαν είτε απέτυχαν να απαντήσουν σε αιτήματα για συνεντεύξεις στη DW.

Η Γαλλία θα μπορούσε «να πρωτοστατήσει»

Ο Γκίλντας Μινβίλ, διευθυντής του Οικονομικού Παρατηρητηρίου στη σχολή μόδας που εδρεύει στο Παρίσι, Institut Francais de la Mode, πιστεύει ότι ο χρόνος θα δείξει εάν η προσέγγιση της κυβέρνησης είναι η σωστή.

«Πρόκειται για αχαρτογράφητη περιοχή — πρέπει να δοκιμάσουμε τι λειτουργεί και τι όχι», είπε στη DW. «Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε στους καταναλωτές τις καταστροφικές επιπτώσεις της γρήγορης μόδας στο περιβάλλον».

Για αυτόν, η ομόφωνη ψηφοφορία στο κοινοβούλιο δείχνει ότι οι Γάλλοι πολιτικοί έχουν καταλάβει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για δράση.

«Το προσχέδιο νόμου είναι μια αντίδραση στη βαθιά κρίση που διέρχεται από το 2022 ο τομέας των pret-a-porter (έτοιμα ενδύματα σχεδιαστών) με πολλές μάρκες να υποβάλλουν αίτηση πτώχευσης», είπε.

«Η Γαλλία, το σπίτι της μόδας, θα μπορούσε τώρα να πρωτοστατήσει. Αυτοί οι κανόνες θα πρέπει να επεκταθούν σε ολόκληρη την Ευρώπη καθώς η αγορά μόδας είναι ευρωπαϊκή», πρόσθεσε.

Υπήρχαν κάποιες φωνές διαφωνούντων στην Εθνοσυνέλευση, όπως ο Αντουάν Βερμορέλ-Μαρκες, βουλευτής στο διαμέρισμα του Λίγηρα στην κεντρική Γαλλία του συντηρητικού κόμματος Les Republicains.

«Οι εταιρείες μόδας στην πατρίδα μου απασχολούσαν περίπου 10.000 άτομα τη δεκαετία του 1980, αλλά ο αριθμός αυτός μειώθηκε σε 2.000 αφού ανέθεσαν την παραγωγή σε εξωτερικούς συνεργάτες στην Ασία», είπε στη DW.

«Μόλις πρόσφατα άρχισαν να επαναπροσλαμβάνουν εργαζομένους, καθώς υπάρχει μια τάση για αγορά περισσότερων ειδών τοπικής παραγωγής. Η γρήγορη μόδα έχει δημιουργήσει τώρα νέα πτωτική πίεση στο κόστος - πρέπει να λάβουμε αντίμετρα», είπε.

Κι όμως, ο πολιτικός δεν χαιρετίζει όλες τις διατάξεις του νομοσχεδίου. «Η απαγόρευση της δημοσιότητας θα εμποδίσει την αγορά αντί να τη ρυθμίζει. Θα πρέπει απλώς να επικεντρωθούμε στο σύστημα οικολογικών σημείων που θα μας επιτρέψει να λάβουμε υπόψη τις αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις, δηλαδή να υποχρεωθούν οι εταιρείες να πληρώσουν για τις αρνητικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις των προϊόντων τους», ανέφερε.

«Απαιτούνται περισσότερα μέτρα» για τους κλιματικούς στόχους

Αλλά ο Πιερ Κονταμίν, εκπρόσωπος της ομάδας Stop Fast Fashion, η οποία περιλαμβάνει πολλές ΜΚΟ που αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος, πιστεύει ότι οι νέοι κανόνες δεν φτάνουν αρκετά μακριά.

«Το όριο που καθορίζει τη γρήγορη μόδα θα πρέπει να κατοχυρωθεί άμεσα στο νομοσχέδιο και να είναι αρκετά χαμηλό ώστε να περιλαμβάνει και γαλλικές εταιρείες όπως η εταιρεία λιανικής πώλησης αθλητικών ειδών Decathlon», είπε στη DW. «Οι εταιρείες θα πρέπει επίσης να πληρώσουν μια ελάχιστη εισφορά εάν λάβουν αρνητικό οικολογικό σκορ, κάτι που μέχρι στιγμής δεν περιλαμβάνεται στα σχέδια».

Πρόσθεσε ότι οι εταιρείες γρήγορης μόδας θα πρέπει επίσης να έχουν την υποχρέωση να δημοσιεύουν τα στοιχεία των πωλήσεών τους για τη Γαλλία.

«Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να καταλάβουμε τι αντιμετωπίζουμε και να προσπαθήσουμε να εργαστούμε για την εκπλήρωση της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα», είπε, προτρέποντας τους Γάλλους πολίτες να αγοράζουν «όχι περισσότερα από πέντε νέα είδη μόδας το χρόνο — και όχι 50 όπως γίνεται σήμερα».