Δέκα ανατριχιαστικές φωτογραφίες από την ιστορία της οδοντιατρικής

Κάθε πολιτισμός έκτοτε, προσπάθησε να κάνει κάτι για τα αυτά τα «κόκκαλα του στόματος», σημειώνει ο Guardian. Οι άνθρωποι πάντα λένε «τα δόντια ήταν μια χαρά μέχρι που αρχίσαμε να τρώμε εξευγενισμένη ζάχαρη». Αυτό μπορεί να είναι εν μέρει αληθινό, αλλά αρχαίες πλάκες από τη Μεσοποταμία μιλούσαν ήδη για ένα «σκουλήκι των δοντιών» – tûltu – που έστελναν οι θεοί να ζει στο στόμα σας και που προκαλούσε φθορά.

Αναφέρει η επωδή που είναι χαραγμένη σε μία τέτοια πλάκα: «Τοποθέτησέ με και άφησέ με να κατοικήσω ανάμεσα στο δόντι και το ούλο» (σ.σ. λέει το σκουλίκι στον θεό Σαμάς). «Έτσι μπορώ να ρουφήξω το αίμα του δοντιού και να τεμαχίσω το ούλο».

Κατά μία ερμηνεία των ιερογλυφικών που βρέθηκαν στον τάφο του, ο Χέσι-Ρα από την Τρίτη Δυναστεία της αρχαίας Αιγύπτου είναι ο πρώτος οδοντίατρος που αναφέρεται στην Ιστορία. Οι γιατροί δοκίμασαν την τύχη τους – ο Ιπποκράτης και ο Ρωμαίος Κέλσος έγραψαν για οδοντιατρικές θεραπείες, ενώ κινεζικά ιατρικά κείμενα περιγράφουν σφραγίσματα με αμάλγαμα το 700 μ.Χ.. Αλλά το ίδιο, ως γνωστόν, έκαναν και οι κουρείς. Οι κουρείς χειρουργοί εμφανίστηκαν στις αρχές του Μεσαίωνα και εξακολουθούσαν να κάνουν εξαγωγές δοντιών μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. Μέχρι τότε, με την οδοντιατρική είχαν ασχοληθεί από χαράκτες ελεφαντόδοντου και κοσμηματοπώλες μέχρι χημικοί και σιδηρουργοί.

Πού και πού συναντούσες και κάποιον επαγγελματία, όπως τον πρωτοπόρο Γάλλο οδοντίατρο Pierre Fauchard που εφηύρε τα (περίπου) σύγχρονα σφραγίσματα και πρωτοστάτησε στην ορθοδοντική στις αρχές του 18ου αιώνα, γράφοντας και το πρώτο εξειδικευμένο εγχειρίδιο. Από την πλευρά των ασθενών, η πραγματική πρόοδος ήρθε μόνο με την αναισθησία: αιθέρας, κοκαΐνη και τελικά η ευλογημένη νοβοκαΐνη.

Ας δούμε στη συνέχεια (αν αντέχετε) 10 φωτογραφίες από την εξέλιξη της οδοντιατρικής όλα αυτά τα χρόνια.

Ρωμαϊκή γέφυρα δοντιών, περ. 400 π.Χ.

Οι Ετρούσκοι κατασκεύασαν τα πρώτα ψεύτικα δόντια (περίπου το 700 π.Χ.) και οι Ρωμαίοι έμαθαν από αυτούς. Χρησιμοποιούσαν ελεφαντόδοντο, μέταλλο ή δόντια άλλων ανθρώπων. Οι Ρωμαίοι γιατροί ήταν πρωτοπόροι και σε άλλες οδοντιατρικές εξελίξεις, όπως η χρήση τρυπανιών και λαβίδων, αλλά και η τοπική ανακούφιση από τον πόνο. Όσο για τη γέφυρα της φωτογραφίας, πασχίζουμε να φανταστούμε πώς μπορούσε να τη φορέσει κάποιος – με δυσκολία, υποθέτουμε…

Εξαγωγή με αναμμένο κάρβουνο, 1773

Ένα από τα πιο παλιά κόλπα. Ο «οδοντίατρος» έδενε με σπάγγο το χαλασμένο δόντι και πλησίαζε με λαβίδα ένα αναμμένο κάρβουνο στο πρόσωπο του ασθενούς, ο οποίους τραβιόταν προς τα πίσω και ουσιαστικά έβγαζε μόνος το δόντι του. Ωραίες εποχές…

Βασιλική μασέλα, περ. 1780

Τεχνητή ολική οδοντοστοιχία (μασέλα) εν μέρει από δόντια ιπποπόταμου. Από τη φανταχτερή πορσελάνινη θήκη της εικάζεται ότι φτιάχτηκε για τον μελλοντικό Γεώργιο IV, τότε πρίγκιπα της Ουαλίας (τα τρία φτερά είναι το έμβλημά του), από τον οδοντίατρό του, Bartholomew Ruspini. Ο Ruspini έγραψε μια πραγματεία για τα δόντια, η οποία ήταν εν μέρει ακριβής (αποδίδοντας τη φθορά σε «σωματίδια τροφής που κολλάνε ανάμεσα στα δόντια και σαπίζουν») και εν μέρη… σκέτη ανοησία (αποδίδοντας τη φθορά στον «ύπνο με ασκέπαστο κεφάλι»).

Μασέλα του 18ου αιώνα

Αυτή η καθόλου τρομαχτική οδοντοστοιχία προέρχεται από το στόμα του Arthur Richard Dillon, κάποτε Αρχιεπισκόπου της Ναρμπόν, όταν άνοιξε το φέρετρό του κατά τη διάρκεια εργασιών στην εκκλησία του Σεντ Πάνκρας στο Λονδίνο. Οι οδοντοστοιχίες από πορσελάνη ήταν σχετικά νέα εξέλιξη εκείνη την εποχή και εικάζεται ότι εκείνη του Dillon κατασκευάστηκε από τον Παριζιάνο οδοντίατρο Nicolas DuBois de Chémant και κόστισε μια περιουσία για την εποχή – περίπου όπως και σήμερα…

Δόντια από το Βατερλώ, περ. 1815

Οι σωροί των δεκάδων χιλιάδων πτωμάτων από τη μάχη του Βατερλώ προσφέρονταν για επιχειρηματική αξιοποίηση με διάφορους τρόπους. Ένας από αυτούς αφορούσε τα δόντια, τα οποία εξάγονταν – κυρίως τα μπροστινά, οι γομφίοι δεν έβγαιναν εύκολα – και στη συνέχεια βράζονταν (πάλι καλά, υποθέτουμε) και χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή τεχνητών οδοντοστοιχιών. Ανατριχιαστικό, το λιγότερο…

Η οδοντοστοιχία του Τζορτζ Ουάσινγκτον, δεκαετία 1780

Ο Τζορτζ Ουάσινγκτον είχε φρικτά δόντια και πιθανότατα πονούσε συνεχώς. Ξεκίνησε από νωρίς της γέφυρες και τις μασέλες, και μέχρι την ορκωμοσία του ως πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ τού είχε απομείνει μόνο ένα δικό του δόντι. Η μοναδική σωζόμενη πλήρης τεχνητή οδοντοστοιχία του, που εκτίθεται στο σπίτι – μουσείο του, αποτελείται από δόντια αλόγου, αγελάδας και ανθρώπου. Λέγεται ότι τα ανθρώπινα δόντια προέρχονται από σκλάβους, χωρίς να υπάρχουν αποδείξεις περί τούτου. Η μασέλα του Ουάσινγκτον έχει τη δική της σελίδα στη Wikipedia και εκεί μπορείτε να μάθετε περισσότερα, αν ενδιαφέρεστε.

Πρώτη χρήση αιθέρα, 1846

Το ευλογημένο γεγονός που μνημονεύεται σε αυτόν τον πίνακα του ζωγράφου Ernest Board είναι η πρώτη χρήση αιθέρα, από τον Βοστωνέζο οδοντίατρο William Morton. Ο εικονιζόμενος ασθενής, Eben H. Frost, έγραψε τα εξής: «Ο Δρ Μόρτον έβγαλε το μαντήλι τσέπης του, το διαπότισε με ένα δικό του παρασκεύασμα, το οποίο ανέπνευσα περίπου μισό λεπτό και στη συνέχεια χάθηκα στον ύπνο. Όταν ξύπνησα είδα το δόντι μου να βρίσκεται στο πάτωμα. Δεν αισθάνθηκα τον παραμικρό πόνο». Αυτό, μάλιστα.

Εξαγωγή δοντιού, περ. 1892

Οι παλιές φωτογραφίες εξαγωγής δοντιών είναι ένα ανεξήγητα δημοφιλές είδος – μια αναζήτηση στο Google θα σας πείσει. Παρατηρήστε εδώ, για παράδειγμα, τον επαγγελματικό ζήλο που επιδεικνύει ο βοηθός οδοντιάτρου, ο οποίος περίτεχνα έχει τοποθετήσει το πόδι του έτσι ώστε να μπλοκάρει πιθανή εκτίναξη του ασθενούς, την ώρα που ο γιατρός έχει κάνει κεφαλοκλείδωμα. Η ριγμένη καρέκλα είναι η λεπτομέρεια που προσθέτει ακόμη περισσότερη δραματικότητα στη φωτογραφία.

Διαφήμιση οδοντόκρεμας, 1893

Η πρόληψη ήταν σχεδόν εξίσου δυσάρεστη με τη θεραπεία στην πρώιμη οδοντιατρική. Οι «οδοντόκρεμες» του δέκατου ένατου αιώνα (κρέμες, σκόνες και υγρά για τον καθαρισμό των δοντιών) είχαν μέσα από κοχινέλαιο μέχρι σουπιές. Υπήρχε και αλκοόλ, φυσικά – όλα τα φάρμακα είχαν αλκοόλ τότε – αλλά και υδροχλωρικό οξύ. Το προϊόν Tartaroff, αποδείχθηκε το 1928 ότι διαβρώνει το 3% του σμάλτου με κάθε χρήση. Αλλά έτσι είναι, η ομορφιά και η υγιεινή θέλουν θυσίες… Όπως υποσχόταν μια διαφήμιση του Sozodont: «Οι άνδρες τρελαίνονται για υπέροχα δόντια».

Δοκιμάζοντας μεταχειρισμένες μασέλες, 1955

Εντάξει, οτιδήποτε έχει να κάνει με τα δόντια μας είναι ακριβό, και υποθέτουμε ότι το ίδιο ίσχυε και στο Άμστερνταμ της δεκαετίας του 1950, αλλά αυτό παραπάει. Άλλο να ψωνίζεις ρούχα από δεύτερο χέρι, άλλο έτοιμη οδοντοστοιχία. Και να τις δοκιμάζεις όπως δοκιμάζεις γυαλιά σε κατάστημα οπτικών…