Βακτήρια σε δόντια 4.000 ετών αποκαλύπτουν στοιχεία για την τερηδόνα

Τα δόντια που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια δύο ανασκαφών στη δεκαετία του 1990, ήταν μεταξύ πολλών ανθρώπινων δοντιών και άλλων λειψάνων που βρέθηκαν μέσα σε ένα σπήλαιο στην κομητεία Λίμερικ της Ιρλανδίας. Οι δύο γομφίοι που μελετήθηκαν, χρονολογούνται μεταξύ του 2280 και του 2140 π.Χ. και προέρχονταν από το ίδιο άτομο που έζησε κατά την Εποχή του Χαλκού, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Molecular Biology and Evolution.

Προκάλεσε έκπληξη η αφθονία στο ένα δόντι του Streptococcus mutans (S. mutans), ενός στοματικού βακτηρίου που προκαλεί τερηδόνα. Το βακτήριο είναι σπάνιο στο αρχαίο γενετικό αρχείο, πιθανότατα επειδή δεν διατηρείται καλά λόγω της οξεοπαραγωγικής του φύσης που προκαλεί φθορά και αποικοδόμηση του DNA μέσα στα δόντια, δήλωσε η Λάρα Κάσιντι, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα γενετικής του Trinity College στο Δουβλίνο.

Οι ερευνητές πιστεύουν επίσης ότι το βακτήριο δεν βρίσκεται τόσο συχνά μέσα στα αρχαία δόντια επειδή η ανθρώπινη διατροφή δεν περιλάμβανε την εξευγενισμένη ζάχαρη και τα επεξεργασμένα τρόφιμα που καταναλώνονται σήμερα, δήλωσε η Κάσιντι. Οι δροσερές και ξηρές συνθήκες του σπηλαίου συνέβαλαν πιθανότατα στην εξαιρετικά καλή διατήρηση των βακτηρίων.

Τα βακτήρια εξελίχθηκαν μαζί με τη διατροφή

Αναλύοντας τα βακτήρια που βρέθηκαν στα δόντια της Εποχής του Χαλκού και συγκρίνοντάς τα με σύγχρονα δείγματα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το εξελικτικό δέντρο του αρχαίου S. mutans ήταν πιο πολύπλοκο από ό,τι θεωρούσαν, και η μολυσματικότητά του εξελίχθηκε παράλληλα με τις αλλαγές στην ανθρώπινη διατροφή, συμπεριλαμβανομένης της διάδοσης της ζάχαρης και των δημητριακών, δήλωσε η Κάσιντι.

«Τα τελευταία εκατοντάδες χρόνια έχει παρατηρηθεί τεράστια αλλαγή στην ανθρώπινη διατροφή, οπότε η κατανόηση του πώς αυτό επηρέασε όχι μόνο το στοματικό μικροβίωμα, αλλά και το μικροβίωμα του εντέρου, μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί ορισμένες ασθένειες έχουν γίνει τόσο διαδεδομένες τους τελευταίους αιώνες», πρόσθεσε.

Στα δόντια της Εποχής του Χαλκού δεν βρέθηκαν σημάδια τερηδόνας, αλλά αν ο ενήλικος άνδρας στον οποίο ανήκαν είχε ζήσει λίγο περισσότερο, η αφθονία των βακτηρίων που υπήρχαν υποδηλώνει ότι σύντομα θα είχε αναπτύξει κοιλότητες, δήλωσε η Κάσιντι.

Τερηδόνα και ασθένειες των ούλων

Τα δύο δόντια περιείχαν επίσης στοιχεία DNA της Tannerella forsythia (T. forsythia), ενός βακτηρίου που προκαλεί ασθένειες των ούλων και το οποίο απαντάται συχνότερα στο αρχαίο γονιδιακό αρχείο. Αλλά οι ερευνητές βρήκαν δύο διαφορετικά στελέχη του βακτηρίου μέσα στα δόντια – σήμερα, μόνο ένα στέλεχος του βακτηρίου παρατηρείται συνήθως, γεγονός που σημαίνει ότι τα αρχαία μικροβιώματα ήταν πολύ πιο ποικίλα από τα σύγχρονα. Η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι ανησυχητική, καθώς μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, σύμφωνα με τη μελέτη.

Η ανάλυση του αρχαίου S. mutans υποδηλώνει ότι το βακτήριο έχει γίνει πιο διαδεδομένο τους τελευταίους αιώνες λόγω της κατανάλωσης ζάχαρης, η οποία δημιούργησε ένα ευνοϊκό περιβάλλον για το είδος μέσα στα ανθρώπινα στόματα, πρόσθεσε η Κάσιντι. Η κατανόηση των γενεαλογικών γραμμών των σύγχρονων βακτηρίων που προκαλούν τερηδόνα, βοηθάει περαιτέρω τους επιστήμονες να κατανοήσουν πώς η διατροφική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει τη στοματική υγεία σήμερα, δήλωσε η ίδια.

Με πληροφορίες από: Ancient teeth rarely have a cavity-causing bacteria commonly seen today. A new study reveals why by Taylor Nicioli, CNN