Οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε - Τι δείχνει νέα έρευνα

Σύμφωνα με τον Independent, η ανάλυση του Βρετανού αρχαιολόγου Στίβεν Μίθεν, καθηγητή πρώιμης προϊστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, υποστηρίζει ότι οι πρώτοι άνθρωποι ανέπτυξαν για πρώτη φορά μια υποτυπώδη γλώσσα πριν από περίπου 1,6 εκατομμύρια χρόνια, κάπου στην ανατολική ή νότια Αφρική.

Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι ειδικοί της ανθρώπινης εξέλιξης πίστευαν ότι οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν μόλις πριν από περίπου 200.000 χρόνια. Σύμφωνα με τη νέα έρευνα του καθηγητή Μίθεν, η υποτυπώδης ανθρώπινη γλώσσα είναι τουλάχιστον οκτώ φορές παλαιότερη. Η ανάλυσή του βασίζεται σε λεπτομερή μελέτη όλων των διαθέσιμων αρχαιολογικών, παλαιοανατομικών, γενετικών, νευρολογικών και γλωσσολογικών στοιχείων, τα οποία δείχνουν ότι η γέννηση της γλώσσας συνέβη ως αποτέλεσμα ενός συνδυασμού ανθρώπινης εξέλιξης και άλλων παραγόντων μεταξύ δύο και 1,5 εκατομμυρίου ετών πριν.

Οι αλλαγές στον εγκέφαλο

Είναι χαρακτηριστικό ότι το μέγεθος του ανθρώπινου εγκεφάλου αυξήθηκε ιδιαιτέρως γρήγορα από τα 2 εκατ. χρόνια π.Χ., και κυρίως μετά το 1,5 εκατ. π.Χ.. Μαζί με αυτή την αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου υπήρξε μια αναδιοργάνωση της εσωτερικής δομής του – συμπεριλαμβανομένης της πρώτης εμφάνισης της περιοχής του μετωπιαίου λοβού, που σχετίζεται με την παραγωγή και την κατανόηση της γλώσσας. Γνωστή στους επιστήμονες ως περιοχή Μπροκά, φαίνεται ότι εξελίχθηκε από προηγούμενες δομές που επέτρεπαν στην πρώιμη ανθρωπότητα να επικοινωνεί με χειρονομίες.

Νέες έρευνες δείχνουν ότι η εμφάνιση της περιοχής Μπροκά συνδέθηκε επίσης με βελτιώσεις στη λειτουργική μνήμη – έναν παράγοντα ζωτικής σημασίας για τον σχηματισμό προτάσεων. Αλλά και άλλες εξελίξεις ήταν επίσης καθοριστικές για τη γέννηση της υποτυπώδους γλώσσας. Η εμφάνιση, πριν από περίπου 1,8 εκατομμύρια χρόνια, μιας πιο εξελιγμένης μορφής διποδισμού, σε συνδυασμό με αλλαγές στο σχήμα του ανθρώπινου κρανίου, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ξεκίνησαν τη διαδικασία αλλαγής του σχήματος και της θέσης της φωνητικής οδού, καθιστώντας έτσι δυνατή την ομιλία.

Η ανάγκη για συντονισμό στο κυνήγι

Άλλες βασικές ενδείξεις που υποδεικνύουν ότι περίπου το 1,6 εκατ. π.Χ. είναι η κατά προσέγγιση περίοδος κατά την οποία οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν, προέρχονται από τα αρχαιολογικά αρχεία. Σε σύγκριση με πολλά άλλα ζώα, οι άνθρωποι δεν ήταν ιδιαίτερα δυνατοί. Για να επιβιώσουν και να ευημερήσουν, έπρεπε να αντισταθμίσουν αυτή τη σωματική αδυναμία.

Με εξελικτικούς όρους, η γλώσσα ήταν σχεδόν σίγουρα μέρος αυτής της στρατηγικής αντιστάθμισης της φυσικής δύναμης. Προκειμένου να κυνηγήσουν μεγάλα ζώα (ή να τα απωθήσουν όταν αναζητούσαν τροφή στη φύση), οι πρώτοι άνθρωποι χρειάζονταν μεγαλύτερες ικανότητες ομαδικού σχεδιασμού και συντονισμού – η ανάπτυξη της γλώσσας θα ήταν ζωτικής σημασίας γι’ αυτό. Το κυνήγι ξεκίνησε πριν από περίπου δύο εκατ. χρόνια, αλλά φαίνεται ότι επιταχύνθηκε σημαντικά πριν από 1,5 εκατ. χρόνια. Γύρω στο 1,6 εκατ. π.Χ. παρατηρήθηκε επίσης η γέννηση και η διαγενεακή πολιτιστική μετάδοση της πολύ πιο εξελιγμένης τεχνολογίας των λίθινων εργαλείων. Αυτή η μακροχρόνια μεταφορά πολύπλοκων γνώσεων και δεξιοτήτων από γενιά σε γενιά υποδηλώνει επίσης έντονα την ύπαρξη της ομιλίας.

Ο αποικισμός του κόσμου

Επιπλέον, η γλωσσική επικοινωνία ήταν πιθανότατα ζωτικής σημασίας για να μπορέσουν οι άνθρωποι να επιβιώσουν σε διαφορετικές οικολογικές και κλιματικές ζώνες – δεν είναι τυχαίο ότι οι άνθρωποι μπόρεσαν να επιταχύνουν μαζικά τον αποικισμό του κόσμου πριν από περίπου 1,4 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή λίγο μετά την πιθανή ημερομηνία γέννησης της γλώσσας. Η γλώσσα επέτρεψε στους ανθρώπους να κάνουν τρία βασικά πράγματα: να συλλαμβάνουν και να σχεδιάζουν μελλοντικές ενέργειες και να μεταδίδουν τη γνώση.

• Η έρευνα του καθηγητή Μίθεν περιγράφεται στο βιβλίο με τίτλο «Ο Γρίφος της Γλώσσας» (The Language Puzzle), το οποίο εκδόθηκε αυτόν τον μήνα από τον οίκο Profile Books.