Γιατί οι αστροναύτες υποφέρουν από πονοκεφάλους στο διάστημα
Ο αστροναύτης της NASA Μάικ Χόπκινς σε διαστημικό περίπατο στις 24 Δεκεμβρίου 2013
NASAΗ έρευνα στον αναπτυσσόμενο τομέα της διαστημικής ιατρικής έχει εντοπίσει πολλούς τρόπους με τους οποίους το περιβάλλον μικροβαρύτητας και άλλοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν το ανθρώπινο σώμα κατά τη διάρκεια διαστημικών αποστολών. Νέα μελέτη αποδεικνύει ότι οι αστροναύτες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν πονοκεφάλους στο διάστημα από ό,τι θεωρούσαμε μέχρι τώρα.
Σύμφωνα με το Reuters, στη μελέτη συμμετείχαν 24 αστροναύτες από την αμερικανική, την ευρωπαϊκή και την ιαπωνική διαστημική υπηρεσία, οι οποίοι ταξίδεψαν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για έως και 26 εβδομάδες. Όλοι, εκτός από δύο, ανέφεραν ότι αντιμετώπιζαν πονοκεφάλους στο διάστημα.
Το ποσοστό αυτό ήταν μεγαλύτερο από αυτό που ανέμεναν οι ερευνητές με βάση προηγούμενες ανεπίσημες μαρτυρίες. Οι πονοκέφαλοι – μερικοί έμοιαζαν με ημικρανίες και άλλοι με πονοκεφάλους τάσης – εμφανίστηκαν όχι μόνο κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο εβδομάδων στο διάστημα, καθώς το σώμα περνά τη διαδικασία προσαρμογής στη μικροβαρύτητα, αλλά και αργότερα.
Δύο είδη πονοκεφάλων
Οι πονοκέφαλοι που συμβαίνουν κατά την αρχική περίοδο συχνά παρουσιάζονται σαν ημικρανίες, ενώ αργότερα στο διαστημικό ταξίδι παρουσιάζονται περισσότερο σαν πονοκέφαλοι τάσης, διαπίστωσε η μελέτη. «Υποθέτουμε ότι εμπλέκονται διαφορετικοί μηχανισμοί για τα πρώιμα επεισόδια πονοκεφάλου – τις πρώτες μία έως δύο εβδομάδες στο διάστημα – σε σχέση με τα μεταγενέστερα επεισόδια», δήλωσε ο νευρολόγος WPJ van Oosterhout, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στο περιοδικό Neurology.
«Την πρώτη εβδομάδα, ο οργανισμός πρέπει να προσαρμοστεί στην έλλειψη βαρύτητας, γνωστό ως σύνδρομο προσαρμογής στο διάστημα. Το φαινόμενο αυτό είναι παρόμοιο με τη ναυτία λόγω κίνησης και μπορεί να προκαλέσει εμετό και ζάλη, καθώς και πονοκεφάλους. Οι μετέπειτα πονοκέφαλοι μπορούν να προκύψουν από την αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης. Λόγω της μικροβαρύτητας, συσσωρεύονται περισσότερα υγρά στο άνω μέρος του σώματος και στο κεφάλι, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πίεση στο κρανίο».
Οι ημικρανίες είναι παλλόμενοι πονοκέφαλοι σαν σφυροκοπήματα, που διαρκούν τέσσερις έως επτά ώρες και συνοδεύονται από συμπτώματα όπως ναυτία, εμετός και υπερευαισθησία στο φως και τον ήχο, δήλωσε ο Van Oosterhout. Οι πονοκέφαλοι τάσης είναι συνήθως πιο αμβλείς πόνοι που γίνονται αισθητοί σε όλο το κεφάλι χωρίς τα άλλα συμπτώματα.
Το προφίλ των αστροναυτών
Οι αστροναύτες – 23 άνδρες και μία γυναίκα, με μέσο όρο ηλικίας περίπου 47 ετών – βρίσκονταν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για αποστολές που πραγματοποιήθηκαν από τον Νοέμβριο του 2011 έως τον Ιούνιο του 2018, με συνολικά 378 πονοκεφάλους που αναφέρθηκαν από 22 από τους 24 αστροναύτες κατά τη διάρκεια συνολικά 3.596 ημερών σε τροχιά. Κανείς από τους 24 δεν ανέφερε πονοκεφάλους κατά τους τρεις μήνες μετά την επιστροφή στη Γη.
Δεκατρείς από τους αστροναύτες ήταν από τη NASA, έξι από την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία, δύο από την ιαπωνική JAXA και ένας από την Καναδική Διαστημική Υπηρεσία. Κανένας δεν είχε διαγνωστεί ποτέ με ημικρανίες πριν από τις διαστημικές αποστολές του και κανένας δεν είχε ιστορικό επαναλαμβανόμενων πονοκεφάλων.
Επιπτώσεις των διαστημικών ταξιδιών
Τεκμηριωμένες επιπτώσεις των διαστημικών ταξιδιών στην ανθρώπινη υγεία περιλαμβάνουν ατροφία των οστών και των μυών, αλλαγές στον εγκέφαλο, το καρδιαγγειακό σύστημα και το ανοσοποιητικό σύστημα, προβλήματα με το σύστημα ισορροπίας στο εσωτερικό αυτί και ένα σύνδρομο που αφορά τα μάτια. Ο κίνδυνος καρκίνου από τη μεγαλύτερη έκθεση σε ακτινοβολία στο διάστημα είναι μια ακόμη ανησυχία.