Τι παθαίνει ο εγκέφαλος των αστροναυτών στις μακροχρόνιες αποστολές

Επιστήμονες συνέκριναν τα εγκεφαλογραφήματα 30 αστροναυτών πριν και μετά από διαστημικές πτήσεις που κράτησαν δύο εβδομάδες, έξι μήνες ή ένα χρόνο. Τα εγκεφαλογραφήματα έδειξαν ότι οι κοιλίες που περιέχουν το εγκεφαλονωτιαίο υγρό είχαν διασταλεί σημαντικά στους εγκεφάλους αστροναυτών που ταξίδεψαν στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για αποστολές που διήρκεσαν τουλάχιστον έξι μήνες.

Τα ευρήματα αυτά θα έχουν συνέπειες στις μελλοντικές μακροχρόνιες αποστολές όπως αυτή της NASA και να εγκαταστήσει ανθρώπινη παρουσία στο φεγγάρι με το πρόγραμμα Artemis, και με τελικό στόχο την αποστολή ανθρώπων σε μακρινούς προορισμούς όπως ο Άρης. Η σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Scientific Reports.

Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό θρέφει τον εγκέφαλο και του παρέχει βασική μηχανική και ανοσολογική προστασία μέσα στο κρανίο. Αλλά όταν οι αστροναύτες ταξιδεύουν στο διάστημα, τα σωματικά υγρά ανεβαίνουν προς το κεφάλι και σπρώχνουν τον εγκέφαλο προς το τοίχωμα του κρανίου, προκαλώντας διεύρυνση των κοιλιών.

«Διαπιστώσαμε ότι όσο περισσότερο χρόνο περνάει ο άνθρωπος στο διάστημα, τόσο μεγαλύτερες γίνονται οι εγκεφαλικές κοιλίες», σημειώνει η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Ρέιτσερ Σάιντλερ, καθηγήτρια εφαρμοσμένης φυσιολογίας και κινησιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. «Η μελέτη μας δείχνει ότι οι κοιλίες χρειάζονται τρία χρόνια για να επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση».

Οκτώ από τους αστροναύτες της μελέτης έφυγαν για αποστολές δύο εβδομάδων, ενώ 18 ταξίδεψαν σε εξάμηνες αποστολές. Τέσσερις αστροναύτες έμειναν στο διάστημα για περίπου ένα χρόνο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η διαστολή των εγκεφαλικών κοιλιών ποίκιλε ανάλογα με το χρόνο που οι αστροναύτες παρέμεναν στο διάστημα.

«Η μεγαλύτερη αλλαγή συμβαίνει ανάμεσα στις δύο εβδομάδες και τους έξι μήνες», επισημαίνει η Σάιντλερ.

Δεν υπήρξε περεταίρω διαστολή ανάμεσα στους έξι μήνες και τον ένα χρόνο, «κάτι που είναι καλό για τους ταξιδιώτες στον Άρη που είναι πιθανό να περάσουν δύο χρόνια σε συνθήκες μικροβαρύτητας».

Το ίδιο καλά είναι και τα νέα για όσους παραμένουν στο διάστημα για λιγότερες από δύο εβδομάδες, καθώς τα προγράμματα διαστημικού τουρισμού γίνονται όλο και πιο δημοφιλή.

Ο χρόνος ανάρρωσης

Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακριβώς πόσο χρόνο χρειάζονται οι εγκεφαλικές κοιλίες για να επανέλθουν πλήρως μετά από μια πτήση στο διάστημα, ωστόσο η μελέτη τους έδειξε ότι σε αστροναύτες που επέστρεψαν ύστερα από έξι μήνες στο διάστημα, οι κοιλίες είχαν επανέλθει κατά 55% με 64% έξι με επτά μήνες μετά.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι για την πλήρη ανάρρωση του εγκεφάλου χρειάζεται να μεσολαβούν τουλάχιστον τρία χρόνια μεταξύ των διαστημικών αποστολών.

Η Σάιντλερ τονίζει ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα, και η νέα τους μελέτη θα παρακολουθήσει την υγεία των αστροναυτών μέχρι και πέντε χρόνια μετά από διαστημικές πτήσεις έξι μηνών.

«Δεν είμαστε ακόμη σίγουροι για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία των ταξιδιωτών του διαστήματος, γι’ αυτό καλό θα ήταν να αφήσουμε στον εγκέφαλο αρκετό χρόνο για να επανέλθει», καταλήγει.

Με πληροφορίες από: Astronauts’ brains take a hit during long spaceflights by Ashley Strickland, CNN