Ερυθρά Θάλασσα: Κινεζικό «χαλινάρι» στους Χούθι - Η ανάμειξη των ΗΠΑ και το αδιέξοδο του Ιράν

Οι επιθέσεις των ανταρτών και το εμπόριο μεταξύ Κίνας και Ιράν συζητήθηκαν στις πρόσφατες συναντήσεις στο Πεκίνο και την Τεχεράνη, σύμφωνα με ιρανικές πηγές, οι οποίες δεν δίνουν λεπτομέρειες για το πότε έγιναν ή ποιοι παρευρέθηκαν σε αυτές.

«Βασικά, η Κίνα λέει: "Εάν θιγούν τα συμφέροντά μας με οποιονδήποτε τρόπο, θα επηρεάσει τις δουλειές μας με την Τεχεράνη. Πείτε λοιπόν στους Χούθι να δείξουν αυτοσυγκράτηση"», δήλωσε Ιρανός αξιωματούχος στο Reuters.

Οι επιθέσεις, για τις οποίες οι Χούθι λένε ότι γίνονται στο πλαίσιο στήριξης των Παλαιστινίων στη Γάζα, έχουν αυξήσει το κόστος των ναύλων και των ασφάλιστρων των μεγάλων εμπορικών πλοίων, διαταράσσοντας έναν από τους βασικότερους εμπορικούς δρόμους μεταξύ Ασίας και Ευρώπης, ο οποίος χρησιμοποιείται ευρέως από τα πλοία που προέρχονται από την Κίνα.

Να σημειωθεί ότι η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν τα τελευταία δέκα χρόνια. Ενδεικτικά, τα κινεζικά διυλιστήρια πετρελαίου αγόρασαν, πέρυσι, πάνω από το 90% των εξαγωγών αργού πετρελαίου του Ιράν, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας εμπορικών αναλύσεων Kpler. Το ιρανικό πετρέλαιο, ωστόσο, αντιπροσωπεύει μόλις το 10% των εισαγωγών αργού πετρελαίου στην Κίνα, με το Πεκίνο να έχει την άνεση να επιλέξει ανάμεσα σε αρκετούς προμηθευτές, καλύπτοντας έτσι τυχόν ελλείψεις.

Ιρανικές πηγές ανέφεραν ότι το Πεκίνο είχε καταστήσει σαφές ότι θα απογοητευόταν από την Τεχεράνη στην περίπτωση που πλοία που συνδέονται με την Κίνα επηρεαστούν με οποιονδήποτε τρόπο από κάποιο χτύπημα των Χούθι.

«Άξονας της Αντίστασης»

Τα στρατιωτικά πλήγματα των αμερικανικών και βρετανικών δυνάμεων σε στόχους των Χούθι στην Υεμένη, αυτόν τον μήνα, απέτυχαν να σταματήσουν τις επιθέσεις, με τους αντάρτες να ελέγχουν μεγάλο κομμάτι της Υεμένης συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας Σαναά και μεγάλο μέρος της ακτής της Ερυθράς Θάλασσας από το στενό Μπαμπ αλ-Μαντάμπ.

Οι Χούθι, που πρωτοεμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1980 ως ένοπλη ομάδα σε αντίθεση με τη σουνιτική θρησκευτική επιρροή της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη, οπλίζονται, χρηματοδοτούνται και εκπαιδεύονται από το Ιράν και αποτελούν μέρος του αντιδυτικού, αντι-ισραηλινού «Άξονα της Αντίστασης».

Ανώτερος αμερικανός αξιωματούχος είπε ότι η Ουάσιγκτον ζήτησε από την Κίνα να χρησιμοποιήσει την επιρροή της στο Ιράν για να το πείσει να χαλιναγωγήσει τους Χούθι. Από την πλευρά του, ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος είπε ότι ενώ οι Κινέζοι εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για την δράση των ανταρτών, εντούτοις δεν υπέβαλαν κανένα σχετικό αίτημα.

Στις 14 Ιανουαρίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας Wang Yi ζήτησε να σταματήσουν οι επιθέσεις σε πολιτικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα - χωρίς να κατονομάσει τους Χούθι ή να αναφέρει το Ιράν - και να διατηρηθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού και της διεθνούς εμπορικής τάξης.

Ο Βίκτορ Γκάο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Soochow της Κίνας, δήλωσε ότι η χώρα, ως το μεγαλύτερο εμπορικό έθνος στον κόσμο, επηρεάστηκε δυσανάλογα από τη διακοπή της ναυσιπλοΐας και η αποκατάσταση της σταθερότητας στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί προτεραιότητα.

Όμως ο πρώην Κινέζος διπλωμάτης και σύμβουλος του πετρελαϊκού κολοσσού Saudi Aramco, Γκάο, είπε ότι το Πεκίνο θα θεωρούσε τη μεταχείριση των Παλαιστινίων από το Ισραήλ ως τη βασική αιτία της κρίσης στην Ερυθρά Θάλασσα και δεν θα ήθελε να αποδώσει δημόσια την ευθύνη στους Χούθι.

Οι αναλυτές Gregory Brew του Eurasia Group και Ali Vaez του International Crisis Group είπαν ότι η Κίνα είχε πιθανό πλεονέκτημα έναντι του Ιράν λόγω της συμφωνίας αγοράς πετρελαίου και επειδή το Ιράν ήλπιζε να προσελκύσει περισσότερες κινεζικές επενδύσεις στο μέλλον.

Επιρροή με… μέτρο

Ο εκπρόσωπος των Χούθι, Μοχάμεντ Αμπντουλσαλάμ, δήλωσε την Πέμπτη ότι το Ιράν δεν έχει μεταφέρει προσώρας κανένα μήνυμα από την Κίνα σχετικά με τον περιορισμό των επιθέσεων. «Δεν θα μας ενημερώσουν για ένα τέτοιο αίτημα, ειδικά αφού η θέση του Ιράν είναι να υποστηρίξει την Υεμένη», είπε.

Το διακύβευμα είναι υψηλό για το Ιράν, καθώς η Κίνα είναι μια από τις λίγες δυνάμεις που είναι σε θέση να παράσχει τα δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων που χρειάζεται η Τεχεράνη για να κρατήσει όρθιο τον πετρελαϊκού της τομέα και να διατηρήσει την οικονομία της ζωντανή.

Παρά τους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών, η επιρροή του Πεκίνου στις γεωπολιτικές αποφάσεις της Τεχεράνης δεν είναι απόλυτη. Εκπρόσωπου του Ιράν αμφισβήτησαν την αξία της εταιρικής σχέσης με το Πεκίνο, επισημαίνοντας τους σχετικά χαμηλούς όγκους εμπορίου και επενδύσεων εκτός πετρελαίου από τότε που η Κίνα και το Ιράν υπέγραψαν μια 25ετή συμφωνία συνεργασίας το 2021.

Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν αναφέρουν ότι οι κινεζικές εταιρείες έχουν επενδύσει μόνο 185 εκατομμύρια δολάρια από τότε. Ανέφεραν επίσης ότι πέρυσι οι ιρανικές εξαγωγές πλην πετρελαίου προς την Κίνα μειώθηκαν κατά 68% τους πρώτους πέντε μήνες του 2023, ενώ οι εισαγωγές του Ιράν από την Κίνα αυξήθηκαν κατά 40%.

Αντίθετα, οι κινεζικές εταιρείες δεσμεύτηκαν πέρυσι να επενδύσουν δισεκατομμύρια στη Σαουδική Αραβία αφού οι χώρες υπέγραψαν μια ολοκληρωμένη στρατηγική συνεργασία τον Δεκέμβριο του 2022.