Τόκιο: Πώς οι «γραμμένοι με αίμα» κανόνες ασφαλείας έσωσαν ζωές στο φλεγόμενο αεροπλάνο

Αν και με τραγικό τρόπο, όπως αναφέρει το CNNi πέντε από τα έξι μέλη του πληρώματος του αεροσκάφους Dash 8 της Ιαπωνικής Ακτοφυλακής που χτύπησε το αεροπλάνο κατά την προσγείωση την Τρίτη (2/1) έχασαν τη ζωή τους, και οι 379 επιβάτες και το πλήρωμα του Airbus A350 επέζησαν από το ατύχημα.

Οι ειδικοί αποδίδουν την επιτυχή εκκένωση σε έναν συνδυασμό σύγχρονων προτύπων ασφάλειας και της αυστηρής κουλτούρας της Japan Airlines.

«Από αυτό που είδα στα πλάνα, εξεπλάγην και ανακουφίστηκα που όλοι βγήκαν έξω», λέει ο Γκράχαμ Μπρειθγουέιτ, καθηγητής ασφάλειας και διερεύνησης ατυχημάτων στο βρετανικό Πανεπιστήμιο Cranfield.

«Πρόκειται για μια τόσο σοβαρή πρόσκρουση για οποιοδήποτε αεροσκάφος. Αλλά γνωρίζοντας αυτά που ξέρω για τη συγκεκριμένη αεροπορική εταιρεία και πόση προσπάθεια καταβάλλουν για την ασφάλεια και την εκπαίδευση του πληρώματος,το γεγονός ότι έκαναν τόσο καλή δουλειά δεν θα έπρεπε να αποτελεί τόσο μεγάλη έκπληξη».

Το ατύχημα που άλλαξε τα πάντα για την Japan AIrlines

Στην πραγματικότητα, ήταν ένα καταστροφικό ατύχημα πριν από σχεδόν 40 χρόνια που βοήθησε να μετατραπεί η Japan AIrlines σε μια τόσο ασφαλή αεροπορική εταιρεία, αποκαλύπτει.

Στις 12 Αυγούστου 1985, η πτήση 123 της JAL από το Τόκιο προς την Οσάκα συνετρίβη, σκοτώνοντας 520 από τους 524 επιβαίνοντες, μετά από ελαττωματική επισκευή της ουράς από τεχνικούς της Boeing και όχι της αεροπορικής εταιρείας.

Μέχρι σήμερα, είναι το πιο θανατηφόρο ατύχημα αεροσκάφους στην ιστορία της αεροπορίας.

«Είναι σαφές ότι η επίδραση ήταν βαθιά στην αεροπορική εταιρεία», λέει ο Μπρειθγουέιτ. «Σε μια κουλτούρα όπως αυτή της Ιαπωνίας, ανέλαβαν την ευθύνη ως ομάδα και ήθελαν να διασφαλίσουν ότι δεν θα ξανασυμβεί ποτέ κάτι τέτοιο.

«Όταν τα πράγματα πάνε στραβά, το βλέπουν από την άποψη του πώς μπορούν να μάθουν. Όλα είναι μια ευκαιρία για να βελτιωθούν», προσθέτει.

Το 2005, συνειδητοποιώντας ότι πολλοί εργαζόμενοι άρχιζαν να εργάζονται στην εταιρεία χωρίς να θυμούνται εκείνο το ατύχημα 20 χρόνια πριν, η JAL άνοιξε έναν χώρο στα κεντρικά γραφεία της, όπου εκτίθενται τμήματα των συντριμμιών, καθώς και ιστορίες του πληρώματος και των επιβατών.

«Η αίσθηση ήταν ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ενταχθεί στην επιχείρησή μας και δεν γνωρίζουν πώς είναι να πηγαίνει κάτι στραβά. Όλοι πρέπει να καταλάβουν πόση προσπάθεια καταβάλλεται για την ασφάλεια», λέει ο Μπρειθγουέιτ.

Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά, το δυστύχημα εξακολουθεί να έχει βαθιά επίδραση στη νοοτροπία της εταιρείας, λέει.

«Έχουν μια πολύ αυστηρή κουλτούρα γύρω από τις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας και το να κάνουν τα πάντα σωστά. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που στην περίπτωση αυτή νομίζω ότι το πλήρωμα φαίνεται να έχει αποδώσει τόσο καλά», υπογραμμίζει.

Αν και δεν είναι σαφές ποιος ευθύνεται για τη συντριβή της Τρίτης, ο Μπρειθγουέιτ λέει ότι η επιτυχής εκκένωση είναι «απολύτως» θετική για την Japan Airlines.

«Αν θέλετε να δείτε έναν λόγο για τον οποίο πρέπει να πετάξετε μαζί τους, νομίζω ότι αυτός είναι», τονίζει.

Η άποψη ενός πιλότου

«Είμαι εξαιρετικά εντυπωσιασμένος από τους πιλότους, το πλήρωμα και τους επιβάτες για αυτό που φαίνεται να ήταν μια εκκένωση εγχειρίδιο στις πιο ακραίες συνθήκες», δήλωσε ένας πιλότος μιας μεγάλης ευρωπαϊκής αεροπορικής εταιρείας, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, καθώς δεν είναι εξουσιοδοτημένος να μιλήσει για την εταιρεία του.

«Η στιβαρή φύση των σύγχρονων αεροσκαφών και η εκπαίδευση των πιλότων για τον χειρισμό μη φυσιολογικών καταστάσεων έχει εξελιχθεί επί δεκαετίες σε ένα σημείο όπου διάγουμε την ασφαλέστερη περίοδο στην αεροπορία από την αρχή της», τονίζει.

«Οι διαδικασίες έχουν τελειοποιηθεί καθώς τα αεροσκάφη έγιναν μεγαλύτερα, έτσι ώστε όλοι οι επιβάτες να μπορούν να εκκενωθούν σε 90 δευτερόλεπτα. Οι αεροσυνοδοί σε ορισμένες αεροπορικές εταιρείες μπορούν επίσης τώρα να ξεκινήσουν μια εκκένωση, αν είναι σαφώς καταστροφική, εξοικονομώντας ζωτικά δευτερόλεπτα, καθώς δεν περιμένουν τον κυβερνήτη να την ξεκινήσει», προσθέτει.

Κανόνες ασφαλείας «γραμμένοι με αίμα»

Όπως γνωρίζουν πολύ καλά οι εργαζόμενοι της JAL, οι κανόνες ασφαλείας της σύγχρονης αεροπορίας είναι, λέει ο πιλότος, «γραμμένοι με το αίμα άλλων που δεν ήταν τόσο τυχεροί».

Τα ατυχήματα γίνονται μαθήματα, τα οποία «μοιράζονται σε όλο τον κλάδο, ώστε το πλήρωμα να μπορεί να γίνει καλύτερο στη δουλειά του».

Χαρακτηριστικό είναι το ατύχημα της Aeroflot το 2019, όπου επίσης ένα αεροπλάνο τυλίχθηκε στις φλόγες κατά την προσγείωση στη Μόσχα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 41 από τους 73 επιβαίνοντες, ως παρόμοιο περιστατικό με αυτό της Τρίτης, από το οποίο ληφθεί μαθήματα.

Και το 1980, η πτήση 163 της Saudia - στην οποία και οι 301 επιβαίνοντες πέθαναν από εισπνοή καπνού, αφού το αεροπλάνο πραγματοποίησε επιτυχή αναγκαστική προσγείωση στο Ριάντ, αλλά οι πιλότοι δεν διέταξαν εκκένωση- αποτέλεσε την αφορμή για να δοθεί στο πλήρωμα καμπίνας η εξουσία να βγάλει τους επιβάτες έξω, λένε.

Ένα άλλο ατύχημα που είχε σημαντικές επιπτώσεις στην ασφάλεια στο μέλλον ήταν η καταστροφή της British Airtours το 1985 στο αεροδρόμιο του Μάντσεστερ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η απογείωση ήταν ανεπιτυχής και το αεροσκάφος έπιασε φωτιά. Ενώ σταμάτησε στον διάδρομο προσγείωσης και οι πυροσβέστες έφτασαν γρήγορα, 55 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους - κυρίως από εισπνοή καπνού.

«Από αυτό προέκυψαν πολλές συστάσεις που επηρέασαν πολλά από τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων αεροσκαφών», λέει ο Μπρειθγουέιτ.

«Το γεγονός ότι υπάρχει αξιοπρεπής χώρος γύρω από τις εξόδους. Φώτα κατά μήκος του δαπέδου. Το πλήρωμα θαλάμου επιβατών να αξιολογεί αν το άτομο που κάθεται στην έξοδο της πτέρυγας είναι σε θέση να την ανοίξει. Πολύ πιο σαφείς πινακίδες εξόδου. Τα υλικά από τα οποία κατασκευάζουμε τις καμπίνες. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της πυρκαγιάς στο Μάντσεστερ ήταν ότι γρήγορα έβγαζε καπνούς. Όλα αυτά τα πράγματα συμβάλλουν σε μια επιτυχημένη εκκένωση», προσθέτει.

Ο Στίβεν Έρλιχ, πρόεδρος του PilotsTogether - μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που δημιουργήθηκε κατά την πανδημία για την υποστήριξη των πληρωμάτων - συμφωνεί.

«Είναι πολύ νωρίς για να σχολιάσουμε τις λεπτομέρειες του περιστατικού, αλλά αυτό που είναι σαφές είναι ότι το πλήρωμα λειτούργησε υποδειγματικά», λέει.

«Η εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας στην οποία υποβάλλουν τα πληρώματα οι αεροπορικές εταιρείες -στην προκειμένη περίπτωση η JAL- σε συνεχή βάση απέδωσε καρπούς, επιτρέποντας την εκκένωση εντός 90 δευτερολέπτων. Το συμπέρασμα από τη δική μου άποψη είναι ότι οι επιβάτες πρέπει να δίνουν προσοχή στις ενημερώσεις ασφαλείας και να θυμούνται ότι τα πληρώματα δεν είναι δοξασμένο προσωπικό εξυπηρέτησης τροφίμων, αλλά καλά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες ασφαλείας», τονίζει.

Οι κανόνες ασφαλείας που σώζουν ζωές

Τα διεθνή ελάχιστα πρότυπα ασφαλείας που καθορίζονται από τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO, μέρος του ΟΗΕ) επιβάλλουν στα πληρώματα καμπίνας να εξασκούνται ετησίως σε εκκενώσεις έκτακτης ανάγκης. Οι κατασκευαστές αεροσκαφών πρέπει επίσης να αποδεικνύουν ότι κάθε νέο αεροπλάνο μπορεί να εκκενωθεί πλήρως σε 90 δευτερόλεπτα.

Επιπλέον, μεμονωμένες αεροπορικές εταιρείες μπορεί να έχουν επιπλέον απαιτήσεις - η British Airways έχει αυστηρότερους κανόνες για τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην καμπίνα.

Ο Μπρειθγουέιτ υποστηρίζει ότι η πτυχή της ρουτίνας στην εκπαίδευση εμπεδώνει τις διαδικασίες στο μυαλό του πληρώματος.

«Αυτό είναι το αθέατο κομμάτι για εμάς τους επιβάτες, αλλά είναι απολύτως αυστηρό», αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Είναι μια σοκαριστική έκπληξη για τους υπόλοιπους από εμάς, αλλά είναι η εκπαίδευση που συνεχίζεται. Και το να το παίρνουμε αυτό τόσο σοβαρά είναι ένα σημαντικό μέρος».

Στην πραγματικότητα, λένε οι ειδικοί, ένα από τα μαθήματα που πρέπει να πάρουμε οι επιβάτες από αυτό το περιστατικό είναι να δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή.

Ο Έρλιχ αναφέρει το γεγονός ότι οι επιβάτες του JAL516 εκκενώθηκαν χωρίς να πάρουν μαζί τους όλες τις χειραποσκευές τους - μια τρομακτική πρακτική που έχουμε δει σε βίντεο πρόσφατων εκκενώσεων.

Η Μίκα Γιαμάκε της οποίας ο σύζυγος επέβαινε στο αεροσκάφος, δήλωσε νωρίτερα στο CNN ότι: «Βγήκε μόνο με το κινητό του τηλέφωνο. Έπρεπε να αφήσει όλα τα άλλα πίσω του».

Ο Έρλιχ συμφωνεί: «Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην εκκένωση θα μπορούσε να είναι καταστροφική, και όλα αυτά για χάρη ενός φορητού υπολογιστή ή μιας χειραποσκευής. Αυτό το περιστατικό θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερο αν οι επιβάτες δεν είχαν λάβει υπόψη τους τις προειδοποιήσεις να αφήσουν τα πράγματά τους πίσω».

Ο Μπρειθγουέιτ λέει ότι είναι καιρός να αρχίσουμε όλοι να συγκεντρωνόμαστε.

«Καθόμουν δίπλα σε κάποιον σε ένα αεροπλάνο πριν από μερικές εβδομάδες, ο οποίος δεν άκουγε όταν άρχιζε η ενημέρωση για την ασφάλεια, επειδή ήταν πεπεισμένος ότι αν κάτι πήγαινε στραβά, αυτό ήταν», λέει.

«Λοιπόν, σήμερα, σχεδόν 400 άνθρωποι στην Ιαπωνία απέδειξαν ότι αυτό δεν ισχύει.

Είναι μια απόδειξη για το πόσα έχουμε κάνει για να δείξουμε ότι τα ατυχήματα μπορούν να επιβιώσουν», καταλήγει.

How safety rules ‘written in blood’ saved lives in Tokyo plane crash

Analysis by Julia Buckley, CNN