Anti-Slapp: Αυτή είναι η απόφαση «σταθμός» της Ευρωβουλής για την ελευθερία του Τύπου

Ένας όρος όχι και τόσο γνωστός στην Ελλάδα, αλλά ταυτόχρονα ένα πρόβλημα γνωστό ως «φίμωση του τύπου» μέσω του «κυνηγητού» σε media και δημοσιογράφους που πολλές φορές μένουν απροστάτευτοι από την υπάρχουσα νομοθεσία και όχι μόνο στην Ελλάδα.

Ανάσα στα παραπάνω έρχεται να δώσει το πράσινο φως που άναψε το Ευρωκοινοβούλιο που συνεδριάζει αυτές τις μέρες στο Στρασβούργο και μάλιστα το ψήφισμα ήταν τόσο ηχηρό που αναμένεται σύντομα να φέρει εξελίξεις στην τροποποίηση της νομοθεσίας εντός των κρατών - μελών.

Συγκεκριμένα, υπέρ ψήφισαν οι 498 Ευρωβουλευτές, κατά οι 33, ενώ απείχαν 105 από την ψηφοφορία. Χαρακτηριστικά, ο εισηγητής της Νομοθετικής Γνωμοδότησης της Επιτροπής CULT, ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιος Κούλογλου δήλωσε πως η συγκεκριμένη οδηγία για την προστασία των δημοσιογράφων από τις κακόβουλες, καταχρηστικές αγωγές (Slapp) θα μπορούσε να ονομαζόταν οδηγία της Δάφνης Καρουάνα Γκαλίθια. Και αυτό γιατί η δολοφονημένη Μαλτέζα δημοσιογράφος άφησε «κληρονομιά» δεκάδες αγωγές που είχαν κατατεθεί εναντίον της, με στόχο να την φιμώσουν.

Το CNN Greece που βρίσκεται στο Στρασβούργο, παρακολούθησε τη διάλεξη του Γερμανού εισηγητή Τίμο Βόλκεν (Σοσιαλδημοκράτες), όπου μεταξύ άλλων τόνισε: "Οι καταχρηστικές αγωγές αποθαρρύνουν τις αντίπαλες φωνές από το να φέρουν στο φως ζητήματα δημόσιου ενδιαφέροντος. Οι δημοσιογράφοι αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο των δημοκρατιών μας και θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελούν το έργο τους χωρίς να εκφοβίζονται. Με την οδηγία αυτή επιδιώκουμε να διασφαλίσουμε ότι θα προστατεύονται σε ολόκληρη την ΕΕ, ότι τα θύματα θα λαμβάνουν οικονομική και ψυχολογική στήριξη και ότι θα υπάρχει ευρύτερος ορισμός των διασυνοριακών υποθέσεων. Τα δικαστήριά μας δεν μπορούν να αποτελούν πεδίο δράσης για τους πλούσιους και ισχυρούς".

Ενδεικτικό του πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση σε κάποιες χώρες, η Ραμόνα Στρουγκάριου μέλος της επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Δυστυχώς σε ορισμένα κράτη έχει επικρατήσει ως κανονικότητα η παρέμβαση στο έργο των δημοσιογράφων. Συχνά απειλούνται, δέχονται οποιαδήποτε μορφή βίας και τα θύματα μένουν απροστάτευτα. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Είμαστε υποχρεωμένοι να παράσχουμε τα εργαλεία στη δικαιοσύνη για την ελευθερία του Τύπου, την προστασία των δημοσιογράφων και την ασφάλεια των πηγών τους. Γιατί θεωρούμε λογικό να προστατεύονται οι πολιτικοί, να προστατεύονται οι δικαστές, αλλά όχι οι δημοσιογράφοι;», κατέληξε η Ρουμάνα εισηγήτρια.

Σημειώνεται πως η Οδηγία για την «προστασία των προσώπων που έχουν δημόσια παρέμβαση από προδήλως αβάσιμες ή καταχρηστικές διώξεις ή αγωγές» γνωστές και ως «στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού» θα τεθεί πλέον στις διοργανικές διαπραγματεύσεις πριν τεθεί σε εφαρμογή.

Η Οδηγία εισάγει ένα πλαίσιο ειδικών δικονομικών εγγυήσεων, για την πρόωρη απόρριψη των σχετικών αγωγών από τα δικαστήρια, συνολικά για την προστασία δημοσιογράφων και άλλων ακτιβιστών ή υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που είναι ευάλωτα σε καταχρηστικές μορφές παρενόχλησης ή και απόπειρας εξόντωσης από οικονομικά ή πολιτικά συμφέροντα.

Αξίζει να αναφερθεί πως ανάμεσα στις προτάσεις της Νομοθετικής Γνωμοδότησης, που ενσωματώθηκαν πλήρως στο τελικό κείμενο και υπερψηφίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είναι η εφαρμογή της σε ήδη ανοιχτές υποθέσεις (που δεν θα έχουν τελεσιδικήσει κατά το χρόνο εφαρμογής της Οδηγίας), η πρόβλεψη για εφαρμογή της στο ψηφιακό περιβάλλον, η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής για διάφορες κατηγορίες πιθανών στόχων και η δυνατότητα των θυμάτων να αναζητήσουν αποζημίωση και κάλυψη δικαστικών εξόδων.

Μέτσολα: «Απειλούνται ζωές δημοσιογράφων»

Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα δήλωσε σχετικά: «Η δημοσιογραφία χρειάζεται θάρρος - αλλά οι δημοσιογράφοι δεν πρέπει να αναγκάζονται να είναι γενναίοι για να την ασκήσουν. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα προστατεύει πάντα όσους αναζητούν την αλήθεια και θα υπερασπίζεται το δημοκρατικό μας δικαίωμα να ενημερωνόμαστε. Εφόσον με αβάσιμες αγωγές απειλούνται ζωές και μέσα διαβίωσης, εφόσον καταχρώνται τα δικαστικά μας συστήματα, θα πρέπει να αντιδράσουμε νομοθετώντας. Με το σημερινό νομοσχέδιο, το οποίο στηρίχθηκε σθεναρά στην ολομέλεια, αυτό ακριβώς πράττουμε».

Σύμφωνα με τον Συνασπισμό κατά των SLAPPs στην Ευρώπη (CASE), το 2020 καταγράφηκε ρεκόρ τέτοιων υποθέσεων με τον συνολικό αριθμό τους να ανέρχεται σε 114.