Κρεμμύδια ή πολεμικά πλοία; Τα διλήμματα των τουρκικών εκλογών και το διακύβευμα της κάλπης

Το ερώτημα αυτό θα κληθούν να απαντήσουν Κυριακή 14 Μαΐου, τα 64 εκατομμύρια των Τούρκων ψηφοφόρων -μεταξύ των οποίων και 3,2 εκατ. πολίτες εξωτερικού.

Θα εμπιστευτούν για ακόμη θητεία τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή θα αποφασίσουν να αλλάξουν πολιτική «ρότα» και να βάλουν στο προεδρικό μέγαρο τον ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που έχει τη στήριξη έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης;

Η απόφαση του τουρκικού λαού στις 14 Μαΐου -ή ενδεχομένως στις 28 Μαΐου, εάν χρειαστεί δεύτερος γύρος- θα αποκαλύψει όχι μόνο το ποιος θα βρίσκεται στο «τιμόνι» της χώρας αλλά και ποιες θα είναι οι πολιτικές που θα ακολουθηθούν σε οικονομία και εξωτερικά ζητήματα.

Κρεμμύδια ή πολεμικά πλοία;

Ο Ερντογάν, υπέρμαχος της θρησκευτικής ευλάβειας, υπόσχεται στο λαό χαμηλά επιτόκια για στεγαστικές κατοικίες -μόλις τρεις μήνες μετά από τους καταστροφικούς σεισμούς που σκότωσαν πάνω από 50.000 ανθρώπους.

Την ίδια ώρα, όμως, σε διεθνές επίπεδο, επιχειρεί να αυξήσει την τουρκική επιρροή στην περιοχή, επιδιώκοντας παράλληλα να αποδυναμώσει τους δεσμούς της χώρας του με τη Δύση.

Τον περασμένο μήνα, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κάθισε στο τραπέζι της κουζίνας του και έδειξε στην κάμερα ένα κρεμμύδι.

Ήθελε, με το δικό του τρόπο, να πει στους Τούρκους ψηφοφόρους ότι ο πληθωρισμός έχει πληγώσει κάθε νοικοκυριό.

Η τιμή των κρεμμυδιών, ενός συστατικού απαραίτητου για την τουρκική κουζίνα, έχει πενταπλασιαστεί τους τελευταίους 18 μήνες.

«Η πραγματική ατζέντα των πολιτών είναι η εξής. Ξέρουν ότι όταν έρθω στην εξουσία, η δημοκρατία θα έρθει, τα χρήματα θα κυκλοφορήσουν, οι επενδύσεις θα έρθουν, το νόμισμα θα ανατιμηθεί και θα έρθει η ευημερία» είπε ο Κιλιντσάρογλου, σχεδόν χαμογελώντας στο κρεμμύδι που κρατούσε στο χέρι του.

«Αν μείνει εκείνος, όμως, (σ.σ. ο Ερντογάν) το κρεμμύδι στα χέρια μου θα κοστίζει 100 λίρες. Είναι ήδη 30 λίρες τώρα» τόνισε επίσης ο ίδιος, θέτοντας στους ψηφοφόρους ένα από τα σημαντικότερα εκλογικά διλήμματα.

Μια μόλις ημέρα αργότερα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχείρησε να παρουσιάσει μια εντελώς διαφορετική εικόνα, μιλώντας κατά τη διάρκεια των εγκαινίων ενός νέου πολεμικού πλοίου.

Το πλοίο, όπως υποστήριξε, είναι ένα σύμβολο «που θα ενισχύσει τη θέση μας ως ηγέτες στον “αιώνα της Τουρκίας” και ως ενός έθνους που έχει φωνή στον κόσμο».

Όπως γράφουν οι Financial Times, οι δύο αυτές εικόνες αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο το προφίλ των δύο υποψηφίων στις εκλογές αλλά και τις δύσκολες επιλογές που έχουν μπροστά τους οι ψηφοφόροι.

Αφενός, ένα χαρισματικό και πλέον παντοδύναμο άνδρα, που κυριαρχεί εδώ και χρόνια στην πολιτική ζωή της χώρας.

Και αφετέρου έναν γλυκομίλητο συνταξιούχο γραφειοκράτη, που στοιχηματίζει ότι ο συνεχώς αυξανόμενος αυταρχισμός των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με την ακρίβεια, θα πείσουν επιτέλους τους πολίτες ότι έχει έρθει η ώρα για μια πολιτική αλλαγή.

Η ανησυχία αρκετών είναι ότι μια οριακή νίκη της αντιπολίτευσης θα… δοκιμάσει την προσήλωση του Ερντογάν στη Δημοκρατία.

Και μαζί θα «δοκιμαστούν» και οι δικαστικοί, η αστυνομία και ο στρατός, κλάδοι που προσπαθεί εδώ και 20 χρόνια να θέσει υπό τον πλήρη έλεγχό του.

Επικριτές του Ερντογάν φοβούνται, επίσης, ότι σε περίπτωση που καταφέρει να κερδίσει μια ακόμη εκλογική διαδικασία, τότε θα μετατρέπει την Τουρκία σε ακόμη πιο αυταρχικό κράτος.

Το διακύβευμα για την Τουρκία

Κανένας δεν αμφισβητεί ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ο πιο ισχυρός ηγέτης στη χώρα μετά τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ωστόσο το κόμμα του, AKP, έχει απομακρυνθεί από το όραμα του Ατατούρκ για κοσμική Τουρκία.

Ο Τούρκος πρόεδρος πέρασε τα τελευταία χρόνια συγκεντρώνοντας την εξουσία γύρω από μια εκτελεστική προεδρία, με έδρα ένα παλάτι 1.000 δωματίων στις παρυφές της Άγκυρας.

Εκεί λαμβάνονται όλες οι αποφάσεις για το μέλλον της Τουρκίας -σε οικονομικό, κοινωνικό ή και διεθνές επίπεδο.

Όπως εξηγεί το πρακτορείο Reuters, οι επικριτές του Ερντογάν τον κατηγορούν ότι καταπατά τα δικαιώματα των πολιτών και πως έχει θέσει το δικαστικό σύστημα υπό τον έλεγχό του -μια κατηγορία που διαψεύδουν οι αξιωματούχοι του, λέγοντας ότι το δικαστικό σύστημα προστάτευσε τους πολίτες από διάφορες απειλές, μεταξύ των οποίων και η απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.

Με τη σειρά τους, οικονομολόγοι υποστηρίζουν πως η απαίτηση Ερντογάν για χαμηλά επιτόκια εκτόξευσε τον πληθωρισμό σε υψηλό 24 ετών, στο 85% πέρσι, και η λίρα κατρακύλησε στο ένα δέκατο της αξίας της, έναντι του δολαρίου, την τελευταία δεκαετία.

Και για τον υπόλοιπο κόσμο;

Υπό τον Ερντογάν, η Τουρκία έχει κάνει επίδειξη στρατιωτικής δύναμης στη Μέση Ανατολή -και παραπέρα- πραγματοποιώντας τέσσερις εισβολές στη Συρία, επίθεση εναντίον των Κούρδων μαχητών στο Ιράκ και στέλνοντας στρατιωτική βοήθεια στη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν.

Η Τουρκία ήρθε, επίσης, σε διπλωματική ρήξη με αρκετές άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ.

Ιδιαίτερα τεταμένες είναι και οι σχέσεις της Άγκυρας με την Ουάσινγκτον λόγω της αγοράς οπλικών συστημάτων από τη Μόσχα αλλά και του «μπλόκου» στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας.

Τι υπόσχεται η αντιπολίτευση;

Τα δύο βασικά κόμματα της αντιπολίτευσης, το κοσμικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα και το κεντροδεξιό «Καλό Κόμμα», έχουν συμμαχήσει με τέσσερα μικρότερα -μια συμμαχία που έχει ως στόχο να ανατρέψει πολλές από τις πολιτικές Ερντογάν.

Έχουν, επίσης, υποσχεθεί στην κεντρική τράπεζα την ανεξαρτησία της και την αντιστροφή των ανορθόδοξων οικονομικών πολιτικών του Ερντογάν.

Έχουν ανακοινώσει, επίσης, ότι σκοπεύουν να διαλύσουν την εκτελεστική προεδρία του Ερντογάν υπέρ του προηγούμενου συστήματος και να στείλουν πίσω τους Σύρους πρόσφυγες.

Ελπίζουν, επίσης, να βελτιώσουν τις σχέσεις της χώρας με τους δυτικούς συμμάχους, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, και να επιστρέψουν την Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35.

Αναλυτές εκτιμούν ότι οι πολιτικές που υπόσχεται η αντιπολίτευση ενδεχομένως να προκαλέσει «έκρηξη» ξένων επενδύσεων.

Ο Ερντογάν είχε στηρίξει τις προσπάθειες για ανατροπή του Σύρου Προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, την ώρα που η χώρα του φιλοξενούσε τουλάχιστον 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες.

Και οι πρόσφυγες αυτοί δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτοι στην Τουρκία, την ώρα που η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρά οικονομικά δεινά.

Η αντιπολίτευση έχει και αυτή δηλώσει πως σκοπεύει να επιστρέψει ορισμένους από τους πρόσφυγες στη Συρία, χωρίς, ωστόσο, να εξηγήσει πώς θα μπορέσει να γίνει αυτό ασφαλώς.

Πόσο σκληρή αναμένεται η εκλογική «μάχη;»

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν προβάδισμα του Κιλιτσντάρογλου έναντι του Ερντογάν, η δημοτικότητα του οποίου έχει πέσει στο… ναδίρ λόγω του κόστους αγοράς και ενοικίασης ακινήτων αλλά και του καλπάζοντος πληθωρισμού.

Αναλυτές εξηγούν ότι το ενιαίο πρόσωπο που παρουσιάζει η αντιπολίτευση αυξάνει τις πιθανότητες εκλογής του Κιλιτσντάρογλου -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος έχει μπροστά του μια σκληρή μάχη.

Δημοσκοπήσεις έδειξαν αρχικά ότι ο Ερντογάν κατάφερε να περιορίσει την πολιτική ζημιά από τους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, παρά τις κατηγορίες για ολιγωρία και καθυστερήσεις στις επιχειρήσεις διάσωσης αλλά και της γενικής κατακραυγής για τη μη επιβολή των πολεοδομικών κανονισμών.

Το βασικό ερώτημα είναι πώς θα καταφέρει η αντιπολίτευση να κερδίσει τη στήριξη των Κούρδων, που αντιπροσωπεύουν το 15% των ψηφοφόρων της χώρας.

Το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) δεν είναι μέλος της αντιπολιτευτικής συμμαχίας, ωστόσο αντιπαθεί και αντιστέκεται σθεναρά στον Τούρκο πρόεδρο, μετά από τις διώξεις που έχουν υποστεί τα τελευταία χρόνια από την κυβέρνηση Ερντογάν τα μέλη του κόμματος.