Γιατί μια ήττα Ερντογάν δεν σημαίνει ότι θα αλλάξει η πολιτική της Τουρκίας προς τη Ρωσία

Στα τέλη του Απριλίου, παραδόθηκε η πρώτη παρτίδα πυρηνικού καυσίμου στο Ακούγιου στη Μερσίνη, το πρώτο εργοστάσιο που κατασκευάστηκε, ανήκει και θα λειτουργήσει από μια και μόνο εταιρεία -τη Rosatom, τη ρωσική κρατική εταιρεία ενέργειας.

Με την κίνηση αυτή, η Τουρκία αύξησε την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Μόσχα, σε μια περίοδο που οι υπόλοιποι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ σπεύδουν να αποκόψουν τους ενεργειακούς τους δεσμούς με τη Ρωσία.

Και ενίσχυσε την παρουσία της Μόσχας στην Τουρκία μακροπρόθεσμα, την ώρα που ο Ερντογάν οδεύει προς μια εκλογική διαδικασία που δεν είναι βέβαιο ότι θα κερδίσει.

Η ενδυνάμωση των σχέσεων Ερντογάν – Πούτιν έχουν προκαλέσει νευρικότητα στη Δύση.

Μάλιστα, ορισμένοι παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την επερχόμενη εκλογική διαδικασία, ελπίζοντας ότι η θητεία του Ερντογάν θα τελειώσει.

Ο ισχυρός άντρας της Τουρκίας το γνωρίζει αυτό.

Όταν ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα, Τζεφ Φλέικ, επισκέφτηκε τον Μάρτιο τον βασικό αντίπαλο του Ερντογάν, Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, ο Τούρκος πρόεδρος επιτέθηκε εναντίον του.

Χαρακτήρισε την επίσκεψή του «κρίμα» και προειδοποίησε ότι η Τουρκία «θα πρέπει να δώσει ένα μάθημα στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια αυτών των εκλογών».

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η εκλογική μάχη μεταξύ του Ερντογάν και του Κιλιντσάρογλου θα είναι πολύ σκληρή, με τις πιθανότητες να λένε ότι οι κάλπες της 14ης Μαΐου δεν θα βγάλουν νικητή και θα χρειαστεί δεύτερη αναμέτρηση.

Αναλυτές, όμως, εκτιμούν ότι ακόμη και εάν ο Ερντογάν χάσει τις εκλογές, μια στροφή 180 μοιρών στην εξωτερική πολιτική της χώρας δεν είναι δεδομένη.

Παρότι πρόσωπα κοντά στην αντιπολίτευση υποστηρίζουν ότι σε περίπτωση νίκης του Κιλιντσάρογλου, ο νέος πρόεδρος θα οδηγήσει την Τουρκία πίσω προς τη Δύση.

Άλλοι συνομιλητές του κόμματος, όμως, αναφέρουν πως βασικοί πυλώνες εξωτερικής πολιτικής θα παραμείνουν αμετάβλητοι.

Τις περασμένες δύο δεκαετίες, η Τουρκία του Ερντογάν έχει κάνει στροφή από ένα έντονα κοσμικό έθνος, με δυτικό προσανατολισμό, σε μια πιο συντηρητική χώρα, με θρησκευτικό προσανατολισμό.

Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ που κατέχει το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας, έχει ενδυναμώσει τους δεσμούς της με τη Ρωσία και το 2019 αγόρασε και όπλα από τη Μόσχα, αψηφώντας τις ΗΠΑ.

Ο Ερντογάν έχει προκαλέσει ενόχληση στη Δύση, συνεχίζοντας να διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Ρωσία, την ώρα που μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, ενώ έχει προκαλέσει και έντονο «πονοκέφαλο» στα επεκτατικά σχέδια του ΝΑΤΟ, καθυστερώντας τις διαδικασίες ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας.

Η χώρα έχει υπάρξει, όμως, και χρήσιμη για τους δυτικούς συμμάχους της.

Πέρσι, η Άγκυρα διαμεσολάβησε στη συμφωνία μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας για την εξαγωγή σιτηρών ενώ παράλληλα εξόπλισε το Κίεβο με drones που βοήθησαν τη χώρα να αντιμετωπίσει ρωσικές επιθέσεις.

«Νομίζω ότι υπάρχουν τομείς στους οποίους θα δούμε δραστικές αλλαγές εάν κερδίσει η αντιπολίτευση και πολλοί από τους συμμάχους και τους Ευρωπαίους διπλωμάτες στην Άγκυρα ρωτούν σε ποιο βαθμό η Τουρκία θα στραφεί και πάλι προς τους δυτικούς συμμάχους της» λέει ο Onur Isci, αναπληρωτής καθηγητής διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιο Bilkent στην Άγκυρα.

Ο ίδιος υπογράμμισε δε, ότι σε περίπτωση που κερδίσει η αντιπολίτευση, το πρώτο πράγμα που θα κάνει είναι να προσπαθήσει να βελτιώσει τις σχέσεις της με τη Δύση.

Περιορισμοί στη στροφή προς τη Δύση

Ακόμη και αν οι σχέσεις επιδιορθωθούν, όμως, υπάρχουν όρια στη στροφή της Τουρκίας προς τη Δύση, δήλωσε ο ίδιος.

Δεδομένου, μάλιστα, του πόσο στενά συνυφασμένες είναι η τουρκική και η ρωσική οικονομία -ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας.

Μεγάλο μέρος της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν σχετίζεται με τα οικονομικά οφέλη, λέει ο Isci.

Και αυτό πιθανότατα θα συνεχιστεί και με την επόμενη κυβέρνηση.

Η Τουρκία είναι βασικός εμπορικός εταίρος για τη Ρωσία ενώ χιλιάδες Ρώσοι που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους μετά από την εισβολή στην Ουκρανία, επενδύουν χρήματα στην αγορά ακινήτων ή και άλλους τομείς.

Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών ενισχύεται συνεχώς και τον περασμένο μήνα ο Πούτιν είπε, όπως μετέδωσε το κρατικό πρακτορείο TASS, ότι η Ρωσία επιθυμεί να εμβαθύνει τις οικονομικές σχέσεις της με την Άγκυρα, υπογραμμίζοντας ότι το διμερές εμπόριο έχει ξεπεράσει τα 62 δισ. το 2022.

Αυτό καθιστά τη Ρωσία ανάμεσα στους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση όμως, ως μπλοκ, παραμένει ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, με το ποσό των διμερών συναλλαγών να ανέρχεται στα 219 δισ. κατά την εκτίμηση της Κομισιόν.

Την ίδια ώρα, οι εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ αγγίζουν τα 33,8 δισ. το 2022, σύμφωνα με το αμερικανικό Γραφείο Απογραφής.

Η γεωγραφική εγγύτητα της Ρωσίας με την Τουρκία, συνδυαστικά με τα οικονομικά ενδιαφέροντα της Άγκυρας, ενδεχομένως να σημαίνουν ότι ακόμη και αν αποχωρήσει ο Ερντογάν και έρθει ένας άλλος ηγέτης, θα συνεχίσει να έχει καλές σχέσεις με τη Μόσχα.

Αυτό υποστηρίζει, μιλώντας στο CNNi, ο Μουράτ Σόμερ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Koc στην Κωνσταντίνούπολη, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι ο νέος Τούρκος ηγέτης θα κοιτάξει, παράλληλα, να διαφυλάξει τις σχέσεις της χώρας με τη Δύση.

«Αναφορικά με την προοπτική της χώρας, θα είναι προσανατολισμένη προς τη δημοκρατική Δύση» λέει ο Σόμερ, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι αυτό δεν σημαίνει ότι θα εξαφανιστούν οι διαφωνίες της Τουρκίας με τις δυτικές χώρες.

Μετά από αρκετές καθυστερήσεις, η Τουρκία επέτρεψε επιτέλους φέτος στην Φινλανδία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ωστόσο συνεχίζει να μπλοκάρει τη Σουηδία, υποστηρίζοντας ότι φιλοξενεί κουρδικές «τρομοκρατικές οργανώσεις».

Αναφέρεται, φυσικά, στο PKK, το οποίο η Τουρκία -και οι ΗΠΑ και η Ευρώπη- θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση.

Δεν είναι απίθανο, όμως, τα ζητήματα για την ένταξη της Σουηδίας να επιλυθούν με ή χωρίς τον Ερντογάν.

«Είναι πολύ πιθανό, άσχετα με το ποιος θα κερδίσει τις εκλογές, η Άγκυρα τελικά να επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας αργότερα μέσα στο 2023, όταν θα τεθεί σε ισχύ τη χώρα η νέα αντιτρομοκρατική νομοθεσία» είπε στο CNNi, ο Νigar Goksel, διευθυντής τουρκικών θεμάτων στη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων (International Crisis Group).

Η αντιπολίτευση έχει σπεύσει να υπογραμμίσει ότι απαιτούνται εποικοδομητικά βήματα από πλευράς της Σουηδίας για να καθησυχαστούν οι φόβοι ασφαλείας της Τουρκίας, σε περίπτωση που γίνει η ένταξη της χώρας πάρει το «πράσινο φως».

Και παρότι οι σχέσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. ενδεχομένως να βελτιωθούν εάν κερδίσει η αντιπολίτευση, ο δρόμος για την αποκατάσταση των σχέσεων με τις ΗΠΑ είναι πιο δύσκολος.

«Όταν αναφερόμαστε στη σχέση της Τουρκίας με τη δύση, ορισμένες φορές εκτιμούμε ότι είναι και οι δύο πλευρές του Ατλαντικού το ίδιο» είπε ο Isci, συμπληρώνοντας:

«Η σχέση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ έχει βρεθεί σε αδιέξοδο και γίνεται χειρότερη εδώ και καιρό».

Άσχετα με το εάν κερδίσει ο Ερντογάν ή ο Κιλιντσάρογλου, η Τουρκία θα προσπαθήσει να ξεμπερδέψει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεδομένης και της εξάρτησης της Άγκυρας από τους ευρωπαίους εμπορικούς της εταίρους.

A change in Turkish leadership might not spell the end of ties with Russia, by Nadeen Ebrahim