Πώς άλλαξε το ενεργειακό τοπίο - Νέες τάσεις και δεδομένα

Πριν την έναρξη του πολέμου, η Ρωσία ήταν ο βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου προς τις χώρες της Ευρώπης και η ΕΕ έκανε σταθερά, αλλά μικρά βήματα, προς την πράσινη και γαλάζια ενέργεια. Πλέον, το ρωσικό φυσικό αέριο αποτελεί ένα πολύ μικρό ποσοστό των εισαγωγών, η ΕΕ επιβάλλει όλο και περισσότερες κυρώσεις, στρέφεται σε νέους προμηθευτές και έχει βάλει στόχο την πλήρη απεξάρτηση της από την ανατολική χώρα.

Θετικό αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων ήταν η επίσπευση της πράσινης μετάβασης, τόσο με την ισχυρότερη παρουσία των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα, όσο και με την ταχύτερη δρομολόγηση των ενεργειακών έργων προς αυτή την κατεύθυνση.

Ωστόσο, ίσως το θετικότερο αποτέλεσμα όλων ήταν η μείωση της κατανάλωσης σε ευρωπαϊκό και εγχώριο επίπεδο.

Οι νέες τάσεις

• Ευρωπαϊκό «στοίχημα» οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (αιολική και ηλιακή) έφτασε το 12% του συνόλου το 2022, καταγράφοντας νέο ρεκόρ, αλλά μένοντας πίσω από την παραγωγή ηλεκτρισμού με την καύση άνθρακα και ευρύτερα τα ορυκτά καύσιμα, που παραμένουν ο βασικός ηλεκτροπαραγωγικός πόρος σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με έκθεση του κέντρου μελετών για ενεργειακά ζητήματα Ember.

Το 2022 η παραγωγή ηλεκτρισμού χάρη σε ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά πλαίσια έφθασε το 12%, «ρεκόρ» και κάλυψε το 80% της αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικού ρεύματος.

Χάρη σε ανανεώσιμες πηγές εξασφαλίζεται πλέον πάνω από το 10% της παραγωγής ηλεκτρισμού σε πάνω από 60 χώρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρωτοπορεί σε αυτό, το 22% της ενέργειας που παράγει προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, ενώ κατέγραψε αύξηση 24% της παραγωγής χάρη σε φωτοβολταϊκά πλαίσια σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά.

Η υιοθέτηση κοινών κανόνων στον τομέα της ενέργειας μεταξύ των κρατών-μελών της Ένωσης, αποτελεί αναγκαιότητα προκειμένου να διασφαλιστεί η ενεργειακή αυτονομία τους.

Από κοινού, τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και το Συμβούλιο της ΕΕ συμφώνησαν σε διπλασιασμό της κατανάλωσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέχρι το 2030, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας «Fit for 55», μια συμφωνία που θέτει ως δεσμευτικό στόχο η κατανάλωση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγέςνα φτάσει το 42,5% έως το 2030, δηλαδή σχεδόν τα διπλάσια σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα κατανάλωσης ΑΠΕ που είναι στο 22%.

Τα κράτη μέλη, ωστόσο, θα πρέπει να προσπαθήσουν να επιτύχουν το στόχο του 45%.

• Γεμάτες αποθήκες LNG

Έρευνα της γαλλικής οικονομικής εφημερίδας Les Échos, κάνει λόγο για αναδιάταξη των ροών ενέργειας στην Ευρώπη με την αύξηση των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου, που στόχο έχουν να αντικαταστήσουν τα περίπου 150 δισ. κυβικά μέτρα που εισήγαγε μέχρι το 2020 από την Ρωσία.

Οι ευρωπαϊκές χώρες προχώρησαν σε σημαντικές επενδύσεις για υποδομές που μπορούν να υποστηρίξουν τις αυξημένες εισαγωγές LNG.

Σε αυτό το κλίμα, οι υποδομές που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα ενισχύουν το ρόλο της χώρας σε «κομβικής σημασίας» για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.

Συγκεκριμένα, η Ελλάδα συνεχίζει να αυξάνει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου με τον διαχειριστή φυσικού αερίου της χώρας να ανακοινώνει ότι όλες οι θέσεις στον βασικό τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης στη Ρεβυθούσα έχουν κλείσει για το 2023 και εξετάζει τώρα την κατασκευή περαιτέρω πλωτών εγκαταστάσεων επαναεριοποίησης για το 2024.

Σημειώνεται πως το τελευταίο χρονικό διάστημα παρατηρείται μια ραγδαία μείωση της τιμής φυσικού αερίου στην ΕΕ στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων ετών.

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης υποχωρούν συνεχώς, δείχνοντας την αισιοδοξία της αγοράς ως προς την κάλυψη της ζήτησης και ταυτόχρονα οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου βρίσκονται στα χαμηλότερα ιστορικά επίπεδα.

• Η Ελλάδα στοιχηματίζει στους υδρογονάνθρακες

Το 2022, η αρμόδια κρατική εταιρεία ΕΔΕΥ ΑΕ, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα προσέλκυσης μεγάλων διεθνών επενδυτών για τόνωση του προγράμματος εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων.

Στις αρχές Μαρτίου, ολοκληρώθηκε με επιτυχία, η μεγαλύτερη σεισμική έρευνα της τελευταίας δεκαετίας από τα ΕΛΠΕ στο κεντρικό και νότιο Ιόνιο και ακολούθησε τον Απρίλιο η δημόσια στήριξη του Έλληνα πρωθυπουργού με την ανάδειξη των σχετικών έργων σε έργα εθνικής σημασίας δίνοντας εντολή για επιτάχυνση των εργασιών ενώ ανακοινώθηκε και σαφές χρονοδιάγραμμα.

Στις αρχές Νοεμβρίου, με την εκκίνηση του προγράμματος σεισμικών ερευνών στα Δυτικά και Νoτιοδυτικά της Κρήτης, αλλά και νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου, στα όρια της Ελληνικής ΑΟΖ με την Ιταλία, η Ελλάδα εκτέλεσε για πρώτη φορά παράλληλες έρευνες στα βορειοδυτικά και στα νοτιοδυτικά σύνορά.

Πλέον, εντός του 2024, αναμένεται να πραγματοποιηθεί η πρώτη ερευνητική γεώτρηση για φυσικό αέριο στην περιοχή των Ιωαννίνων, από την εταιρεία Energean. Μάλιστα, στις 27 Μαρτίου, ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση για τη περιβαλλοντική μελέτη κοινωνικών επιπτώσεων και η διαδικασία έχει περάσει στο υπουργείο περιβάλλοντος και την Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, με την έκδοση της άδειας να τοποθετείται χρονικά το νωρίτερο μέχρι τον ερχόμενο Οκτώβριο.

• Η κοινή αγορά της ΕΕ

Αρχής γενομένης από τον Απρίλιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει ένα συντονισμένο βήμα στη διεθνή αγορά φυσικού αερίου, προκειμένου να πετύχει καλύτερες τιμές, στο πλαίσιο της «κοινής αγοράς», το νέο εργαλείο που ανέπτυξε η ΕΕ προκειμένου να περιορίσει την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους.

Σημειώνεται πως παρότι οι τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν υποχωρήσει σημαντικά σε σχέση με τα υψηλά του Αυγούστου, εξακολουθούν αν έχουν επίπτωση στον πληθωρισμό, υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, όπως γράφει το Bloomberg, επικαλούμενο τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφκοβιτς.

Όπως αναφέρεται, οι αρχικές εκτιμήσεις τοποθετούν την κοινή ζήτηση από τα 27 κράτη μέλη και τις λεγόμενες «τρίτες χώρες», Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν, στα 24 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα τα επόμενα τρία χρόνια.

Από την πλευρά της προσφοράς, περισσότερες από 50 εταιρείες από όλο τον κόσμο ενδιαφέρονται να συνεργαστούν με την Ευρώπη, μέσω της ενεργειακής πλατφόρμας. Διευκρινίζεται πως μετά την έναρξη του διαγωνισμού τον Απρίλιο, η ΕΕ αναμένει ότι οι πρώτες συμβάσεις με προμηθευτές από τις ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και την Αφρική θα υπογραφούν γύρω στον Ιούνιο, ενώ θα διοργανώνει περισσότερες κοινές αγορές σε τακτική βάση για να διασφαλίσει επαρκείς ποσότητες.

Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης

Σε συμφωνία για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στο επίπεδο της ΕΕ κατά 11,7% το 2030 κατέληξε η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ευρωβουλευτές, κυρίως μέσω των ανακαινίσεων κτιρίων και των προσπαθειών του δημοσίου τομέα.

Συγκεκριμένα, η προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία για τη μείωση της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης στο επίπεδο της ΕΕ κατά 11,7% το 2030, ανέφερε σε δήλωσή του το Συμβούλιο της ΕΕ.

«Αυτό μεταφράζεται σε ένα ανώτερο όριο 763 εκατομμυρίων τόνων ισοδύναμου πετρελαίουγια την τελική ενεργειακή κατανάλωση και 993 εκατομμυρίων τόνων ισοδύναμου πετρελαίου για την πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας», αναφέρεται επίσης.

Κατά μέσο όρο, ανάμεσα στο 2024 και το 2030, κάθε χώρα θα πρέπει να μειώσει κατά 1,5% περίπου την τελική κατανάλωση της ενέργειας σε σχέση με την προβλεπόμενη πορεία.

Και οι προσπάθειες θα πρέπει να επιταχυνθούν: η ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας θα ορισθεί στο 1,3% μέχρι το τέλος του 2025 και προοδευτικά θα αυξηθεί μέχρι το 1,9% στο τέλος του 2030, μετατρέποντας σε λιγότερο ενεργοβόρους τους τομείς των κατασκευών, της βιομηχανίας και των μεταφορών.

Δείτε εδώ το αφιέρωμα του CNN Greece «Ενεργειακή κρίση, ένας χρόνος μετά»