«Επί ξυρού ακμής» ΗΠΑ και Κίνα: Φόβοι για θερμό επεισόδιο
Η αναχαίτιση ενός αναγνωριστικού αεροσκάφους της Πολεμικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών από κινεζικό μαχητικό πάνω από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας τον περασμένο μήνα θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια πιθανή προειδοποίηση για το πόσο εύκολα και γρήγορα τα πράγματα μπορούν να πάνε τρομερά στραβά - αυξάνοντας τον κίνδυνο μιας θανατηφόρας στρατιωτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο δυνάμεων, λένε οι αναλυτές.
Το συγκεκριμένο περιστατικό συνέβη στις 21 Δεκεμβρίου πάνω από το βόρειο τμήμα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας σε έναν διεθνή εναέριο χώρο, όπως λένε οι ΗΠΑ.
Πραγματοποιώντας αυτό που ο αμερικανικός στρατός έκρινε ως «μη ασφαλή ελιγμό», ένα μαχητικό αεροσκάφος J-11 του κινεζικού πολεμικού ναυτικού πέταξε σε απόσταση 20 μέτρων από το ρύγχος ενός αμερικανικού RC-135 Rivet Joint, ενός άοπλου αναγνωριστικού αεροσκάφους με περίπου 30 επιβαίνοντες, αναγκάζοντας το αμερικανικό αεροσκάφος να κάνει «ελιγμούς αποφυγής για να αποφύγει τη σύγκρουση», σύμφωνα με ανακοίνωση της αμερικανικής Διοίκησης Ινδο-Ειρηνικού που εκδόθηκε στις 28 Δεκεμβρίου.
Η ίδια πηγή δημοσίευσε ένα βίντεο από το περιστατικό που δείχνει το κινεζικό μαχητικό να πετάει στ' αριστερά και ελαφρώς πάνω από το τετρακινητήριο αμερικανικό αεροσκάφος - παρόμοιο με τα αεροσκάφη Boeing 707 της δεκαετίας του 1960 και του '70 - και στη συνέχεια να πλησιάζει σταδιακά στη μύτη του πριν απομακρυνθεί.
Η Διοίκηση του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας (PLA), σε μια έκθεση στο China Military Online, είχε μια διαφορετική ερμηνεία για την εναέρια εμπλοκή, υποστηρίζοντας ότι ήταν «το αμερικανικό αεροσκάφος εκείνο που άλλαξε απότομα τη θέση πτήσης του και ανάγκασε το κινεζικό αεροσκάφος να στραφεί προς τ' αριστερά».
«Ένας τέτοιος επικίνδυνος ελιγμός προσέγγισης επηρέασε σοβαρά την ασφάλεια πτήσης του κινεζικού στρατιωτικού αεροσκάφους», ανέφερε η ίδια έκθεση.
Μάλιστα, η κινεζική στρατιωτική διοίκηση δημοσίευσε το δικό της βίντεο του περιστατικού, τραβηγμένο από το μαχητικό αεροσκάφος, το οποίο φαίνεται να δείχνει το RC-135 να πλησιάζει και να κινείται πίσω από το μαχητικό.
Εμπειρογνώμονες της αεροπορίας και του στρατού με τους οποίους επικοινώνησε το CNNi και οι οποίοι παρακολούθησαν τα δύο βίντεο, δήλωσαν ότι φαίνεται ότι το κινεζικό αεροσκάφος βρισκότα σταθερά σε λανθασμένη θέση και δεν είχε κανένα λόγο να πλησιάσει τόσο κοντά στο αμερικανικό αεροσκάφος.
«Το RC-135 βρισκόταν σε διεθνή εναέριο χώρο και είναι ένα μεγάλο, αργό, μη ευέλικτο αεροσκάφος. Είναι ευθύνη του πλησιάζοντος μικρότερου, γρήγορου, ευέλικτου αεροσκάφους να μείνει μακριά, να μην προκαλέσει πρόβλημα και στα δύο αεροσκάφη», δήλωσε ο Πίτερ Λέιτον, πρώην αξιωματικός της Βασιλικής Αεροπορίας της Αυστραλίας, που τώρα εργάζεται στο Ινστιτούτο Γκρίφιθ της Ασίας.
«Ο σκοπός της αναχαίτισης ήταν πιθανώς η οπτική αναγνώριση του αεροσκάφους και το μαχητικό θα μπορούσε να μείνει αρκετά μίλια μακριά και να ανταγωνιστεί αυτό το καθήκον. Το να πλησιάζει κανείς σε τέτοια απόσταση δεν αποφέρει κανένα κέρδος», είπε.
Ο Ρόμπερτ Χόπκινς, απόστρατος αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, ο οποίος πέταξε παρόμοια αναγνωριστικά αεροσκάφη, αντέδρασε επίσης στην κινεζική ερμηνεία των γεγονότων.
«Η (κινεζική) αντίδραση απέχει τόσο πολύ από την πραγματικότητα που είναι φανταστική. Ένα άοπλο αεροσκάφος μεγέθους αεροσκάφους δεν μετατρέπεται επιθετικά σε ένα ευέλικτο οπλισμένο μαχητικό», δήλωσε ο Χόπκινς.
Αλλά ο Χόπκινς είπε επίσης ότι ο αμερικανικός στρατός τείνει στο να μεγαλοποιήσει το περιστατικό λέγοντας ότι «το αμερικανικό αεροσκάφος έπρεπε να κάνει ελιγμούς αποφυγής», έναν όρο που χαρακτήρισε «υπερβολικά δραματικό».
«Αυτά δεν διαφέρουν από έναν οδηγό που προσαρμόζει τη θέση του για να αποφύγει μια προσωρινή εισβολή στη λωρίδα κυκλοφορίας από έναν διπλανό οδηγό», δήλωσε ο Χόπκινς. «Η αντίδραση των ΗΠΑ είναι καθαρό θέατρο και δημιουργεί άσκοπα μια υπερβολική αίσθηση κινδύνου».
Αλλά ενώ το ίδιο το περιστατικό αντιμετωπίστηκε με ασφάλεια από τους Αμερικανούς πιλότους, οι ειδικοί συμφώνησαν ότι η μικρή απόσταση μεταξύ των αμερικανικών και των κινεζικών αεροσκαφών που είναι εμφανής στα βίντεο δεν αφήνει πολλά περιθώρια για λάθη.
«Το να πετούν αεροσκάφη κοντά το ένα στο άλλο με 500 μίλια την ώρα με μη φιλικές προθέσεις είναι γενικά ανασφαλές», δήλωσε ο Μπλέικ Χέρτζινγκερ, μη μόνιμος συνεργάτης και ειδικός στην αμυντική πολιτική του Ινδο-Ειρηνικού στο Ινστιτούτο American Enterprise.
«Σε αυτή την απόσταση, ένας απροσδόκητος ελιγμός ή μια τεχνική βλάβη μπορεί να προκαλέσει ένα τρομερό ατύχημα σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο», δήλωσε ο Χέρτζινγκερ.
Και ο ίδιος, πάντως, τόνισε πως η τρέχουσα κατάσταση στις στρατιωτικές σχέσεις ΗΠΑ - Κίνας σημαίνει ότι τα ατυχήματα θα μπορούσαν πολύ γρήγορα να μετατραπούν σε ένοπλη αντιπαράθεση.
«Αξίζει να θυμόμαστε ότι η PLA έχει ουσιαστικά καταστρέψει κάθε είδους γραμμές επικοινωνίας ή φόρουμ συζήτησης για την αντιμετώπιση πιθανών περιστατικών με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εάν μια αναχαίτιση πάει στραβά, υπάρχουν λιγότερες επιλογές από ποτέ για τους ανώτερους αξιωματικούς να περιορίσουν την πιθανή κλιμάκωση», είπε.
Ο Λέιτον επεσήμανε έναν άλλο πιθανό κίνδυνο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση. Όπως φαίνεται στο αμερικανικό βίντεο, το κινεζικό αεροσκάφος είναι οπλισμένο με πυραύλους αέρος-αέρος.
«Το 135 είναι ένα αεροσκάφος χωρίς οπλισμό. Γιατί η PLA θεωρεί απαραίτητη την αναχαίτιση με πυραύλους, ενώ η πρόθεση ήταν να αναγνωριστεί οπτικά το αεροσκάφος; Κάτι τέτοιο είναι δυνητικά επικίνδυνο και θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα μεγάλο και τραγικό περιστατικό», δήλωσε ο Λέιτον.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της τακτικής ενημέρωσης του Τύπου την Παρασκευή, εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι το περιστατικό ήταν απλώς το τελευταίο σε μια σειρά αμερικανικών προκλήσεων που απειλούν τη σταθερότητα στην περιοχή.
«Επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι ΗΠΑ αναπτύσσουν συχνά αεροσκάφη και σκάφη για αναγνώριση από κοντά στην Κίνα, γεγονός που αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια της Κίνας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Γουάνγκ Γουενμπίν.
Η PLA δήλωσε ότι το αμερικανικό αναγνωριστικό αεροσκάφος πετούσε κοντά στη νότια ακτογραμμή της Κίνας και στα νησιά Xisha - γνωστά στη Δύση ως Παρασέλ - όπου το Πεκίνο έχει δημιουργήσει στρατιωτικές εγκαταστάσεις.
Η Αμερικανική Διοίκηση Ινδο-Ειρηνικού δήλωσε ότι το RC-135 βρισκόταν σε διεθνή εναέριο χώρο και «εκτελούσε νόμιμα επιχειρήσεις ρουτίνας».
Η Κίνα διεκδικεί σχεδόν ολόκληρη την αχανή Θάλασσα της Νότιας Κίνας ως μέρος των χωρικών της υδάτων, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τα απομακρυσμένα νησιά και κολπίσκους στην αμφισβητούμενη υδάτινη μάζα, πολλά από τα οποία το Πεκίνο έχει στρατιωτικοποιήσει.
Οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν αυτές τις εδαφικές διεκδικήσεις και διεξάγουν συστηματικά επιχειρήσεις εκεί, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων για την ελεύθερη ναυσιπλοΐα μέσω της Θάλασσας της Νότιας Κίνας.
«Οι προκλητικές και επικίνδυνες κινήσεις των ΗΠΑ είναι η βασική αιτία των ζητημάτων θαλάσσιας ασφάλειας. Η Κίνα προτρέπει τις ΗΠΑ να σταματήσουν αυτές τις επικίνδυνες προκλήσεις και να σταματήσουν να αποδίδουν την ευθύνη στην Κίνα», δήλωσε ο Γουάνγκ του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών.
Το 2001 ένα κινεζικό μαχητικό αεροσκάφος συγκρούστηκε με ένα αμερικανικό αναγνωριστικό αεροσκάφος κοντά στη νήσο Χαϊνάν στη βόρεια Θάλασσα της Νότιας Κίνας, οδηγώντας σε μια μεγάλη κρίση, καθώς ο Κινέζος πιλότος σκοτώθηκε και το κατεστραμμένο αμερικανικό αεροσκάφος κατάφερε μόλις και μετά βίας να προσγειωθεί με ασφάλεια στο κινεζικό έδαφος. Το αμερικανικό πλήρωμα απελευθερώθηκε μετά από 11 ημέρες εντατικών διαπραγματεύσεων.
Έπειτα από μια σειρά περιστατικών πέρυσι που αφορούσαν αναχαιτίσεις αμερικανικών και συμμαχικών αεροσκαφών από κινεζικά πολεμικά αεροσκάφη, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν δήλωσε ότι οι ενέργειες της PLA κλιμακώνονται και «πρέπει να μας ανησυχούν όλους».
Ο Λέιτον δήλωσε ότι πιστεύει πως το Πεκίνο ενδέχεται να προσπαθούσε να προκαλέσει τον αμερικανικό στρατό τον περασμένο μήνα και να το καταγράψει σε βίντεο.
«Δεν υπήρχε κανένα πιθανό κέρδος από την πτήση του μαχητικού τόσο κοντά, εκτός από τη δημιουργία ενός περιστατικού - το οποίο καταγράφηκε επιδέξια σε μια υψηλής ποιότητας βιντεοκάμερα που το πλήρωμα του μαχητικού έτυχε να έχει και να χρησιμοποιεί. Το περιστατικό φαίνεται πολύ καλά σχεδιασμένο από την PLAN, αν και μάλλον ριψοκίνδυνο», δήλωσε.
Επιμέλεια - Νοηματική απόδοση: Χρήστος Θ. Παναγόπουλος