Ανάλυση CNNi: Ένας ζοφερός χειμώνας θα δοκιμάσει την ενότητα της Ευρώπης στην Ουκρανία

Παρά τα δύσκολα χρόνια που προηγήθηκαν επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ και πανδημίας, η βορειοατλαντική συμμαχία έχει καταφέρει να συνάψει συμφωνίες για οικονομική και στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο, αλλά και συμφωνίες για το μπλοκάρισμα της ρωσική ενέργειας στην Ευρώπη καθώς και τις κυρώσεις με σκοπό να πληγεί ο Πούτιν και οι σύμμαχοί του.

Ωστόσο, καθώς η κρίση συμπληρώνει έξι μήνες ζωής, οι αξιωματούχοι σε όλη την Ευρώπη ανησυχούν ότι αυτή η σύμπνοια θα μπορούσε να καταρρεύσει καθώς η ήπειρος εισέρχεται σε έναν ζοφερό χειμώνα με άνοδο στις τιμές των τροφίμων, περιορισμούς στην ενέργεια για τη θέρμανση των νοικοκυριών και σοβαρό ενδεχόμενο πραγματικής ύφεσης.

Το CNNi επικοινώνησε με πολλούς δυτικούς αξιωματούχους και διπλωμάτες που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Εν είδη πρόγευσης για τα δρακόντεια μέτρα που θα ακολουθήσουν, το Βερολίνο έσβησε τα φώτα που φωτίζουν τα μνημεία για να εξοικονομήσει ρεύμα, ενώ τα γαλλικά καταστήματα κλήθηκαν να κρατήσουν τις πόρτες τους κλειστές όσο είναι ανοιχτός ο κλιματισμός, διαφορετικά αντιμετωπίζουν πρόστιμο.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος με τα φλογερά του διαγγέλματα δεσμεύει τη Δύση να υποστηρίξουν την πολεμική του προσπάθεια, ενδέχεται να δυσκολευτεί να διατηρήσει την προσοχή των συναδέλφων του Ευρωπαίων ηγετών καθώς η σύγκρουση συνεχίζεται.

«Η πρόκληση για την Ουκρανία είναι η ίδια όπως ήταν την πρώτη μέρα: να κρατήσει τη Δύση στο πλευρό της καθώς το κόστος υποστήριξης του Κιέβου συνιστά πλήγμα γι’ αυτήν -όχι μόνο ο εκβιασμός του Πούτιν για το φυσικό αέριο και τα σιτηρά, αλλά και το κόστος της οικονομικής και ανθρωπιστικής υποστήριξης», λέει ο Κέιρ Τζιλς, ανώτερος σύμβουλος στο think tank Chatham House.

«Αυτός μπορεί κάλλιστα να είναι ο λόγος που ο Ζελένσκι είπε ότι ήθελε να τελειώσει ο πόλεμος πριν από τα Χριστούγεννα, γιατί το πραγματικό ζητούμενο είναι αν η Δύση θα καταφέρει να τηρήσει τις υποσχέσεις της μακροπρόθεσμα».

Η κρίση καυσίμων μέσα στον χειμώνα είναι κάτι που Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες σκέφτονται καθημερινά, με τη Ρωσία να αντιπροσωπεύει περίπου το 55% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη το 2021.

Οι ευρωπαϊκές χώρες διψούν επίσης για ρωσικό πετρέλαιο, με σχεδόν το ήμισυ των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου να πηγαίνουν στην ήπειρο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΕΕ το 2021 εισήγαγε 2,2 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα.

«Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα είναι πολύ δύσκολο και πρέπει να προσπαθήσουμε να τηρήσουμε την υπόσχεσή μας να αποκόψουμε τη Ρωσία όταν πρόκειται για κέρδη από φυσικό αέριο και άλλες πηγές», λέει ένας ανώτερος ευρωπαίος διπλωμάτης, αναφερόμενος σε μια συμφωνία που συνήφθη μεταξύ των κρατών – μελών της ΕΕ να μειώσουν τη χρήση ρωσικού φυσικού αερίου κατά 15%.

Ωστόσο, η συμφωνία έχει επικριθεί ως εθελοντική και οι αξιωματούχοι φοβούνται ότι όταν έρθει η πίεση, ορισμένες χώρες της ΕΕ απλώς δεν θα πάρουν μέρος.

«Υπάρχει η ‘κηλίδα’ της Δυτικής Ευρώπης που προστατεύεται από την απόσταση και δεν μπορούσε να πειστεί ότι η εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια ήταν μια καταστροφική αυτοπροκαλούμενη ευπάθεια και ακόμη και τώρα ελπίζει για επιστροφή στην ‘κανονικότητα’ με τη Ρωσία», λέει ο Τζάιλς.

Οι αξιωματούχοι φοβούνται επίσης ότι η δυτική στρατηγική για τον εξοπλισμό των Ουκρανών εξελίσσεται σε μια βραχυπρόθεσμη λύση σε ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα: έναν πόλεμο χωρίς σαφές τέλος.

Τα γαλλικά όπλα βρίσκονται επί του παρόντος στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία, ενώ η Γερμανία έσπασε δεκαετίες ειρηνευτικών πολιτικών για να αυξήσει τις δικές της αμυντικές δαπάνες και να στείλει όπλα, αν και επικρίθηκε ότι η παράδοση αυτών των όπλων πήρε περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι έπρεπε.

«Στην αρχή, η απάντηση της Δύσης ήταν σκληρότερη από ό,τι περίμενε η Ρωσία. Σε επίπεδο τακτικής, το Κρεμλίνο έκανε πολλά λάθη. Ήταν πολιτικά πολύ εύκολο να συσπειρωθεί κανείς πίσω από την Ουκρανία και να υποστηρίξει τη δωρεά όπλων και χρημάτων», λέει στο CNNi αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.

«Με την πάροδο του χρόνου, οι τύποι όπλων που στέλνουμε έχουν γίνει πιο περίπλοκοι, όπως και η εκπαίδευση που απαιτείται για την αποτελεσματική χρήση τους. Τα καλά νέα είναι ότι αυτά τα όπλα βοηθούν τους Ουκρανούς να αντέξουν. Τα κακά νέα είναι, όσο διαρκεί ο πόλεμος τόσο πιο σύντομη θα είναι η προμήθεια αυτών των όπλων, καθιστώντας πιο δύσκολο να σταματήσει», προσθέτει ο αξιωματούχος.

Εκτός από το οικονομικό και στρατιωτικό κόστος που επηρεάζει τη γενναιοδωρία της Δύσης, υπάρχει επίσης σοβαρή ανησυχία ο κόσμος να αρχίζει να βιώνει κόπωση από τον πόλεμο καθώς η σύγκρουση λιμνάζει.

«Τον Φεβρουάριο, ήταν εύκολο να πηδήξουμε στο αντι-πουτινικό άρμα. Τώρα ο πόλεμος βρίσκεται στο πιο βαρετό του στάδιο από άποψη στρατηγικής. Καθημερινά υπάρχουν λιγότερα κέρδη και απώλειες και λιγότερες ευκαιρίες για φωτογραφικά ενσταντανέ», λέει ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ.

Κάποιες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, κυρίως η Γερμανία και η Γαλλία, έχουν δηλώσει δημόσια ότι θα πρέπει να υπάρξει διάλογος μεταξύ Δύσης και Μόσχας. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει επανειλημμένα δηλώσει πως πιστεύει ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να γίνουν διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ενώ ο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς έχει δεχτεί κριτική για αντιφατικά μηνύματα σχετικά με το ρωσικό αέριο και πιο πρόσφατα για το αν η Ευρώπη πρέπει ή όχι να απαγορεύσει τη χορήγηση ταξιδιωτικής βίζας σε Ρώσους πολίτες.

«Εξακολουθούμε να έχουμε όλοι την ίδια άποψη για το τέλος του παιχνιδιού; Επιστρέφουμε απλώς στα σύνορα πριν από την εισβολή της Ρωσίας; Ή επιστρέφουμε πριν από το 2014, πριν η Ρωσία προσαρτήσει την Κριμαία; Και θα ασχοληθούμε με τον Πούτιν μετά τον πόλεμο ή όταν αναγκαστεί να παραιτηθεί;», λέει Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Αυτές είναι οι μακροπρόθεσμες ερωτήσεις που πρέπει να κάνουμε, αλλά δεν τις κάνουμε. Είναι καλύτερα να μην τις κάνουμε αυτές τις ερωτήσεις προς το παρόν».

Οι επόμενοι λίγοι μήνες θα είναι οι πιο δύσκολοι για τα ευρωπαϊκά κράτη από την έναρξη του πολέμου. Οι πολίτες θα αισθανθούν τη δυσκολία του κόστους ζωής σε ολόκληρη την ήπειρο. Κάποιοι θα πρέπει να κάνουν επιλογές μεταξύ της θέρμανσης των σπιτιών τους και του φαγητού. Κι αυτή η κρίση έρχεται καθώς πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη φιλοξενήσει χιλιάδες Ουκρανούς πρόσφυγες. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι δύσκολο για τους πολιτικούς ηγέτες να δικαιολογήσουν τη δαπάνη χρημάτων και ενέργειας για την υποστήριξη μιας μακρινής χώρας, ειδικά όταν ορισμένοι από τους πολίτες τους μπορεί να αισθάνονται ότι υπήρξαν ήδη αρκετά γενναιόδωροι.

Πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι εξέφρασαν στο CNNi την ανησυχία τους ότι κάποια στιγμή, οι πολιτικοί ηγέτες μπορεί να αποφασίσουν ότι το καλύτερο είναι να μεσολαβήσουν για μια ειρηνευτική συμφωνία και να υπονομεύσουν το τέλος που προτιμά η Ουκρανία, το οποίο αναγκάζει τις ρωσικές δυνάμεις να επιστρέψουν στα προηγούμενα σύνορα.

«Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σε ορισμένες πλευρές ότι εάν η Ουκρανία φαίνεται να χάνει έδαφος από τη Ρωσία, αυτό μπορεί να επιταχύνει τις εκκλήσεις για διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων. Ο Ζελένσκι πρέπει να συνεχίσει να κάνει τα μαγικά του στις δημόσιες σχέσεις και να προωθεί το μήνυμα ότι η Ουκρανία εξακολουθεί να σημειώνει πρόοδο, να παλεύει σκληρά και να χρειάζεται όπλα», λέει στο CNNi η Τερέζα Φάλον, διευθύντρια στο Κέντρο Σπουδών της Ρωσίας για την Ευρώπη στην Ασία.

«Μόλις οι άνθρωποι αντιληφθούν ότι [το Κίεβο] βρίσκεται στην πλευρά των χαμένων, μπορεί να αρχίσουν να αναρωτιούνται γιατί συνεχίζουμε να προμηθεύουν με δαπανηρά όπλα την Ουκρανία εν μέσω οικονομικής πίεσης», σημειώνει.

Κάτι τέτοιο θα είναι κρίσιμο, επισημαίνει, καθώς πολλοί βασικοί σύμμαχοι περνούν επίσης ταραχώδεις πολιτικές περιόδους στο εσωτερικό. Στην Ιταλία επίκεινται εκλογές, το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχει νέο πρωθυπουργό και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πραγματοποιήσουν ενδιάμεσες εκλογές που ενδέχεται να καθορίσουν το υπόλοιπο της πρώτης θητείας του προέδρου Τζο Μπάιντεν.

«Καθώς τα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα αρχίζουν να κυριαρχούν, οι πολίτες μπορεί να ρωτήσουν γιατί βοηθάμε την Ουκρανία αντί να χτίζουμε υποδομές», προσθέτει η Φάλον.

Παρότι λοιπόν η Δύση μπορεί εύλογα να συγχαρεί τον εαυτό της για την αρχική της στάση απέναντι στην κρίση, τα πράγματα πρόκειται να δυσκολέψουν πολύ περισσότερο. Οι περισσότεροι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι κανείς δεν έχει ιδέα για το πώς τελειώνει αυτή η σύγκρουση.

Και ενώ οι περισσότεροι θα ήθελαν να δουν την Ουκρανία να πετυχαίνει τους στόχους της να αντισταθεί στον Πούτιν και να τον αναγκάζει να εγκαταλείψει από τη χώρα της, η πραγματική της αποφασιστικότητα δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί πλήρως.

Και η στενάχωρη αλήθεια είναι ότι αν έρθει η ώρα, μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων με τη συμμετοχή του Πούτιν μπορεί να μην ακούγεται τόσο ανησυχητική για τις χώρες που δεν μοιράζονται σύνορα με τη Ρωσία και, στυγνά, δεν θεωρούν τη Μόσχα ως τη μοναδική αιτία αυτής της υπαρξιακής κρίσης.

A grim winter will test Europe's support for Ukraine like never before, Analysis by Luke McGee, CNN