Η κλιματική αλλαγή στοιχίζει τη ζωή σε χιλιάδες Ευρωπαίους - Ανησυχητικά στοιχεία για τους καύσωνες

Χιλιάδες επιπλέον θάνατοι καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του κύματος καύσωνα που κορυφώθηκε με θερμοκρασίες-ρεκόρ μεταξύ 18ης και 20ής Ιουλίου, όπως καταδεικνύουν τα προκαταρκτικά ευρήματα στατιστικής ανάλυσης δεδομένων του Politico που βασίστηκε στα στοιχεία που δημοσιοποίησαν οι αρμόδιες υπηρεσίες ευρωπαϊκών χωρών.

Το Ηνωμένο Βασίλειο κατέγραψε θερμοκρασίες 40 βαθμούς Κελσίου για πρώτη φορά στα χρονικά εκείνη την εβδομάδα. Με την κλιματική αλλαγή να «δείχνει τα δόντια της», η ξηρασία παράλληλα επιδεινώθηκε στην Ευρώπη, πυρκαγιές κατέκαψαν χιλιάδες στρέμματα δάσους και η ατμοσφαιρική ρύπανση αυξήθηκε.

Η ανάλυση του Politico καταδεικνύει ότι το κύμα καύσωνα συνέπεσε με σημαντική αύξηση στον αριθμό των θανάτων.

Ιδίως στη Γερμανία, όπου οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 40 βαθμούς Κελσίου ακόμη και στο βόρειο κρατίδιο του Αμβούργου, σημειώθηκε εξαιρετικά απότομη αύξηση των θανάτων, βάσει των στοιχείων που δημοσιεύτηκαν αυτή την εβδομάδα.

Εξαιρουμένων των θανάτων που αποδίδονται σε επιπλοκές της Covid-19, η Γερμανία κατέγραψε συγκεκριμένα περισσότερους από 3.000 υπερβάλλοντες θανάτους την εβδομάδα της 18ης-24ης Ιουλίου σε σύγκριση με την τελευταία πενταετία.

Αδιαμφισβήτητα η υπερβολική ζέστη είναι θανατηφόρα, αλλά η καταμέτρηση σχετιζόμενων θανάτων είναι δύσκολη, επισημαίνει το Politico.

Η υπερβάλλουσα θνησιμότητα δεν αντιπροσωπεύει έναν ακριβή αριθμό θανάτων από το κύμα καύσωνα και οι ειδικοί προειδοποιούν ότι χρειάζεται λεπτομερής ανάλυση -επί μήνες ή χρόνια- για να προσδιοριστεί πόσοι άνθρωποι πέθαναν.

Σε πολλές χώρες της ΕΕ, περιλαμβανομένης της Γερμανίας, «το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι σε αντίθεση με τον [κορωνοϊό], η ζέστη δεν καταγράφεται ως παράγοντας θανάτου ενός ατόμου», επισημαίνει ο Στέφαν Μούτερς από το κέντρο ιατρικής και μετεωρολογικής έρευνας της Γερμανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας.

Ωστόσο, τα δεδομένα θνησιμότητας μπορούν να δώσουν μια σαφή εικόνα για τον αντίκτυπο. Ο Μούτερες, ο οποίος συνυπογράφει μεγάλη πρόσφατης μελέτης σχετικά με τη θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη στη Γερμανία, θεωρεί ότι είναι πολύ πιθανή η σύνδεση μεταξύ της αύξησης των θανάτων τον περασμένο μήνα και των ακραίων θερμοκρασιών.

«Δεδομένης της συσχέτισης μεταξύ του χρόνου και του προσδοκώμενου -δηλαδή, ότι με το κύμα καύσωνα θα αυξανόταν η θνησιμότητα- είμαι βέβαιος ότι η λεπτομερέστερη ανάλυση θα επιβεβαιώσει ότι οι αυξήσεις θανάτων σε αυτό το χρονικό πλαίσιο σχετίζονται σαφώς με το κύμα καύσωνα», επισημαίνει.

Η Ισπανία και η Πορτογαλία κατέγραψαν επίσης υπερβάλλοντες θανάτους στα μέσα Ιουλίου, με κορύφωση των δεδομένων θνησιμότητας την εβδομάδα που ξεκίνησε στις 11 Ιουλίου, όταν επί αρκετές ημέρες επικράτησαν θερμοκρασίες 45 βαθμών Κελσίου σε τμήματα της Ιβηρικής Χερσονήσου.

Εξαιρουμένων των θανάτων από Covid-19, η Ισπανία κατέγραψε περισσότερους από 2.700 επιπλέον θανάτους από τον μέσο όρο της πενταετίας την εβδομάδα της 11ης Ιουλίου και σχεδόν 2.500 την επόμενη εβδομάδα. Η Πορτογαλία κατέγραψε 662 υπερβάλλοντες θανάτους (εξαιρουμένων αυτών από κορωνοϊό) την εβδομάδα της 11ης Ιουλίου και 234 την επόμενη εβδομάδα.

Ωστόσο, σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες, η Ισπανία και η Πορτογαλία αποδίδουν άμεσα ορισμένους θανάτους στη ζέστη, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό των θανάτων.

Για την περίοδο 11-24 Ιουλίου, απαριθμώνται 1.682 θανάτοι που σχετίζονται με τη ζέστη, ενώ η επικεφαλής υγείας της Πορτογαλίας, Γκράσα Φρεγίτας, δήλωσε ότι περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι πέθαναν μεταξύ 7 και 18 Ιουλίου. Τα σχετικά στοιχεία μπορεί να μην είναι ακόμη πλήρως ενημερωμένα.

Ο θάνατος ενός οδοκαθαριστή, ο οποίος κατέρρευσε στο καυτό πεζοδρόμιο της Μαδρίτης, κέντρισε την προσοχή στην Ισπανία. Ωστόσο, οι θανατηφόρες θερμοπληξίες ευθύνονται μόνο για ένα μικρό κλάσμα θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη, επισημαίνει ο Στέφαν Μούτερς.

Συχνότερα, το θερμικό στρες και η αφυδάτωση επιδεινώνουν προϋπάρχουσες παθήσεις -ιδιαίτερα αναπνευστικές και καρδιαγγειακές νόσους- αλλά και άλλες ασθένειες, όπως το Αλτσχάιμερ.

Ο αυξημένος κίνδυνος ατυχήματος είναι ένας άλλος παράγοντας. Οι επιστήμονες που διαπίστωσαν ότι το κύμα καύσωνα του Ηνωμένου Βασιλείου είχε γίνει δέκα φορές πιο πιθανό λόγω της κλιματικής αλλαγής, κατέδειξαν επίσης το γεγονός ότι περισσότεροι από 12 άνθρωποι πέθαναν από πνιγμό αναζητώντας δροσιά -αν και η βρετανική Στατιστική Υπηρεσία προειδοποιεί ότι ανάλογα περιστατικά πρέπει να διερευνηθούν πριν μπορέσουν να κατηγοριοποιηθούν.

Στην Ολλανδία, όπου οι δημοτικοί υπάλληλοι χρειάστηκε να ρίχνουν νερό στις γέφυρες για να τις διατηρήσουν λειτουργικές τις πιο ζεστές μέρες του καύσωνα, οι αρχές κατέγραψαν 559 υπερβάλλοντες θανάτους (εξαιρουμένης της Covid-19) σε σύγκριση με τα τελευταία πέντε χρόνια.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας RIVM έκανε λόγο για «σοβαρή αύξηση» στα μέσα Ιουλίου. Αλλά η υπερβάλλουσα θνησιμότητα έχει αυξηθεί εδώ και μήνες στην Ολλανδία -με τη στατιστική υπηρεσία να παραδέχτηκε τον Ιούνιο ότι δεν γνώριζαν γιατί- καθιστώντας πιο δύσκολη την εκτίμηση του αντίκτυπου του καύσωνα.

Σταθερή η καταγραφή υπερβάλλοντων θανάτων και στη Μάγχη.

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Γραφείο Εθνικής Στατιστικής του Ηνωμένου Βασιλείου (ONS) την Τρίτη, η Αγγλία και η Ουαλία κατέγραψαν από κοινού 1.180 επιπλέον θανάτους που δεν σχετίζονται με τον κορωνοϊό την εβδομάδα που καταρρίφθηκε το ρεκόρ θερμοκρασίας όλων των εποχών στη χώρα.

Ωστόσο, η υπερβάλλουσα θνησιμότητα ήταν εξίσου υψηλή ή ακόμη υψηλότερη κατά τα τέλη της άνοιξης και το καλοκαίρι, ενώ η εβδομαδιαία ανάλυση περιπλέκεται περαιτέρω από την απότομη μείωση στη διάθεση σχετικών δεδομένων, γεγονός που σύμφωνα με το ONS σχετίζεται με τις αργίες λόγω του Πλατινένιου Ιωβηλαίου της βασίλισσας Ελισάβετ.

Όλα τα δεδομένα είναι προκαταρκτικά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Ιταλίας, θα δημοσιεύσουν στατιστικά στοιχεία προς το τέλος του καλοκαιριού.

Οι ερευνητές δεν είναι επίσης βέβαιοι σε ποιον βαθμό κάποιοι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη θα είχαν σημειωθεί ούτως ή άλλως λίγες εβδομάδες αργότερα και πώς αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει τις εκτιμήσεις θνησιμότητας λόγω ζέστης. «Αυτό παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα», κατά τον Μούτερες.

Ωστόσο, με αριθμούς που υποδεικνύουν αρκετές χιλιάδες θανάτους σε μια μόνο «καυτή» εβδομάδα, τα δεδομένα συνιστούν έντονη υπενθύμιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι κάθε κύμα καύσωνα που σημειώνεται τώρα έχει καταστεί πιο πιθανό και έντονο λόγω της κλιματικής αλλαγής και ότι ανάλογα ακραία φαινόμενα θα συμβαίνουν συχνότερα και με μεγαλύτερη ένταση καθώς εντείνεται η υπερθέρμανση του πλανήτη.

Τα κύματα καύσωνα γίνονται πιο συχνά και πολύ περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν κατά τη διάρκειά τους, αναφέρει ο Στέφαν Μούτερς.

Όμως, μεγάλο μέρος της Ευρώπης παραμένει απροετοίμαστο γι' αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει. Στη Γερμανία, ενδεικτικά, λίγοι δήμοι διαθέτουν σχέδια δράσης για περιόδους καύσωνα.

«Αυτό το επόμενο βήμα εναπόκειται στους πολιτικούς. Ενημερώνουμε, προειδοποιούμε, αλλά αυτό από μόνο του δεν θα φτάσει. Χρειαζόμαστε μέτρα για τον μετριασμό αυτής της απειλής για την υγεία. Αυτό το μήνυμα, νομίζω, μόλις αρχίζει να περνάει», είναι το μήνυμα με το οποίο καταλήγει ο Γερμανός επιστήμονας.