Σύνοδος NATO: Οι πέντε προκλήσεις για τη στρατιωτική συμμαχία

Το ΝΑΤΟ είναι η μοναδική στρατιωτική που έχει την ικανότητα να υπερασπιστεί την Ευρώπη από τη ρωσική επιθετικότητα. Έχει όμως πράγματι μια στρατηγική αντιμετώπισης;

Την παραμονή της συνόδου της Μαδρίτης, ο γενικός γραμματέας της συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε μια «θεμελιώδη μεταστροφή» στην άμυνα του ΝΑΤΟ προαναγγέλλοντας την ενίσχυση των ανατολικών συνόρων του με περισσότερους από 300.000 στρατιώτες.

Είναι σαφές ότι η βορειοατλανική συμμαχία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά από προκλήσεις, από υβριδικούς πολέμους μέχρι κυβερνοεπιθέσεις και «τις προκλήσεις του Πεκίνου για την ασφάλεια, τα συμφέροντα και τις αξίες μας», όπως το έθεσε ο Στόλτενμπεργκ.

Ιδού μερικά από τα πιο επιτακτικά ζητήματα που θα τεθούν στο τραπέζι αυτήν την εβδομάδα.

1. Η αποφυγή της κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία

Το ΝΑΤΟ είναι αντιμέτωπο με μια άσκηση ισορροπίας. Η ισχυρότερη στρατιωτική συμμαχία στον κόσμο, αποτελούμενη από 30 κράτη – μέλη, τρία εκ των οποίων διαθέτουν πυρηνικά όπλα (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία) δεν επιθυμεί να πάει σε πόλεμο με τη Ρωσία. Άλλωστε ο Μπάιντεν έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι η Δύση διαθέτει ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο και ακόμη και σε ενδεχόμενο μικρής έντασης αντιπαράθεση, τα πράγματα θα μπορούσαν εύκολα να φύγουν εκτός ελέγχου.

Επομένως, η μεγαλύτερη πρόκληση για τους τελευταίους τέσσερις μήνες ήταν και παραμένει το πώς το ΝΑΤΟ θα βοηθήσει την Ουκρανία να υπερασπιστεί τον εαυτό της απέναντι σε μια απρόκλητη εισβολή χωρίς να υποκύψει σε μια δική της εμπλοκή στον πόλεμο.

Οι δυτικοί ενδοιασμοί σχετικά με την αποστολή βαρύτερου οπλισμού στο Κίεβο θέτονται σε αμφισβήτηση από μακάβριες λεπτομέρειες για διαφαινόμενα εγκλήματα πολέμου και ακρότητες από τη Ρωσία.

Η σύνοδος του ΝΑΤΟ αναμένεται να καθορίσει την έκταση της στρατιωτικής βοήθειας που μπορούν να παρέχουν οι χώρες του ΝΑΤΟ αλλά και το πόσο αυτή μπορεί να διαρκέσει.

2. Η διατήρηση της ενότητας απέναντι στην Ουκρανία

Αν η Ρωσία είχε εισβάλει μόνο στο Ντονμπάς και όχι σε ολόκληρη την Ουκρανία, τότε ενδεχομένως οι χώρες του ΝΑΤΟ να μην επιδείκνυαν την ίδια εξαιρετική ενότητα.

Τα έξι πακέτα ευρωπαϊκών κυρώσεων και την ματαίωση από τη Γερμανία του αγωγού Nord Stream 2 που θα μετέφερε ρωσικό αέριο στη βόρεια Γερμανία, πληγώνουν σοβαρά την οικονομία της Ρωσίας.

Ωστόσο εντός της συμμαχίας υπάρχουν διχογνωμίες για το μέχρι πόσο μακριά πρέπει να φτάσει για να τιμωρήσει την Ρωσία και πόσο ακόμη θα αντέξει αυτή. Αυτές ίσως έρθουν στην επιφάνεια στη Μαδρίτη. Η Γερμανία έχει δεχτεί αρκετή κριτική για καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων, ενώ η Ουγγαρία αρνείται να σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο. Την ίδια στιγμή, Πολωνία και βαλτικές χώρες ζητούν όσο το δυνατόν αυστηρότερα μέτρα κατά της Ρωσίας.

3. Η «οχύρωση» της βαλτικής

Αυτή η περιοχή αποτελεί τη θερμή ζώνη μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, με την τελευταία να απειλεί αυτόν τον μήνα για «πρακτικά αντίποινα» μετά την κίνηση της Λιθουανίας να μπλοκάρει αγαθά της ΕΕ στο ρωσικό βαλτικό θήλακα του Καλίνιγκραντ.

Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία ήταν κάποτε, χωρίς τη θέλησή τους, μέλη της Σοβιετικής Ένωσης. Σήμερα, είναι ανεξάρτητα έθνη και όλα στο ΝΑΤΟ. Υπάρχουν τέσσερις πολυεθνικές ομάδες μάχης που σταθμεύουν σε αυτές τις τρεις χώρες, μαζί με την Πολωνία, ως μέρος αυτού που ονομάζεται Ενισχυμένη Παρουσία Εμπρός.

Ωστόσο, οι σχεδιαστές του ΝΑΤΟ γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτές οι ομάδες μάχης θα ήταν μόνο ένα πλέγμα ενάντια σε μια μελλοντική ρωσική εισβολή. Είναι πολύ μικρές για να αποτρέψουν μια συντονισμένη εισβολή από τον ρωσικό στρατό. Οι ηγέτες της Βαλτικής χρειάζονται τουλάχιστον ένα τμήμα των δυνάμεων του ΝΑΤΟ σε κάθε χώρα ως σοβαρό αποτρεπτικό παράγοντα. Αυτό είναι ένα πολύ πιθανό θέμα προς συζήτηση στη Μαδρίτη.

4. Η ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας

Η Φινλανδία και η Σουηδία, δύο χώρες που απειλούνται σοβαρά από μια πλήρη εισβολή της Ρωσίας σε ξένα εδάφη αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την παροιμιώδη ουδετερότητά τους και να ζητήσουν να ενταχθούν στη συμμαχία. Η συμμαχία επιθυμεί να τις πάρει υπό τη σκέπη της αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η Τουρκία επιθυμεί να μπλοκάρει την ένταξη επικαλούμενη «φιλοκουρδικέ» διαθέσεις στα δύο αυτά κράτη.

Κοιτάζοντας ακόμη πιο μακριά, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αποφασίσει εάν σκοπεύει ποτέ να δεχτεί νέα μέλη όπως η Γεωργία και η Μολδαβία, με όλους τους σχετικούς κινδύνους που ενδέχεται να προκαλέσει μια τέτοια κίνηση στο ήδη αψυχολόγητο Κρεμλίνο.

5. Επείγουσα αύξηση των αμυντικών δαπανών

Τα μέλη του ΝΑΤΟ είναι υποχρεωμένα να ξοδεύουν το 2% του ετήσιου ΑΕΠ τους για την άμυνα, αλλά δεν το κάνουν όλα. Πρόσφατα στοιχεία από το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI) δείχνουν ότι ενώ οι ΗΠΑ δαπάνησαν 3,5% για την άμυνα και η Βρετανία 2,2%, η Γερμανία έδωσε μόνο το 1,3%, ενώ η Ιταλία, ο Καναδάς, η Ισπανία και η Ολλανδία υπολείπονται επίσης του στόχου. Η Ρωσία ξόδεψε το 4,1% του ΑΕΠ της για την άμυνα.

Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ, απείλησε ότι θα βγάλει την Αμερική από τη συμμαχία εάν τα άλλα κράτη μέλη δεν αναλάβουν το βάρος τους. Αυτό είχε κάποιο αποτέλεσμα, αλλά η εισβολή στην Ουκρανία είχε περισσότερα. Μόλις τρεις ημέρες μετά από αυτήν, η Γερμανία ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει επιπλέον 100 δισ. ευρώ για την άμυνα και τελικά θα αυξήσει την ποσόστωσή της πάνω από το 2%. Αυτή την εβδομάδα, ο αρχηγός του ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι εννέα από τα 30 κράτη μέλη έχουν επιτύχει ή ξεπέρασαν τον στόχο του 2%, ενώ 19 έχουν σαφή σχέδια να τον επιτύχουν έως το 2024. Το ποσοστό του 2%, είπε ο Γενς Στόλτενμπεργκ, «θα πρέπει να είναι ένας όροφος, όχι ένα ταβάνι».

Δυτικοί στρατιωτικοί αρχηγοί και αναλυτές είναι ομόφωνοι στο αίτημα για επείγουσα αύξηση των αμυντικών δαπανών, προκειμένου να αποτραπεί η περαιτέρω επιθετικότητα της Ρωσίας.

Όλα αυτά έρχονται σε μια περίοδο δραστικών αυξήσεων στις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων, με τα κράτη να έχουν βγει μόλις από την πανδημική κρίση. Ωστόσο στρατιωτικοί επικεφαλής προειδοποιούν ότι αν το ΝΑΤΟ δεν ενισχύσει άμεσα στην ασφάλειά του, τότε το κόστος της εντεινόμενης ρωσικής επιθετικότητας θα είναι πολύ μεγαλύτερο στο μέλλον.