Ευλογιά των πιθήκων: Διαγνωστικά τεστ «ανάχωμα» στην διασπορά - Αγώνας δρόμου για την ανάπτυξή τους

Καθώς παρατηρείται έξαρση των κρουσμάτων στις ευρωπαϊκές χώρες, οι εταιρείες σύμφωνα με το Reuters ήδη από τον περασμένο μήνα ξεκίνησαν να αναπτύσσουν διαγνωστικά «κιτ», όπως έκαναν και στις αρχές του 2020 για τη διάγνωση της COVID-19, όταν δημιουργήθηκε μία αγορά πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για τους κατασκευαστές των εν λόγω προϊόντων.

Παρόλο που η ζήτηση για τεστ ευλογιάς των πιθήκων προβλέπεται κατά πολύ χαμηλότερη εκείνης της Covid, η βιομηχανία ιατροφαρμακευτικών προϊόντων σπεύδει να αναπτύξει εύχρηστες διαγνωστικές εξετάσεις, ελπίζοντας να αντισταθμίσει τη μείωση πωλήσεων απο τα τεστ κορωνοϊού.

Η νέα αγορά θα απαλύνει –αλλά δεν θα αναπληρώσει- την επιβράδυνση των πωλήσεων που αναμένεται στις εξετάσεις για Covid-19, εκτιμούν αναλυτές, δεδομένου ότι η ευλογιά των πιθήκων δεν είναι τόσο μεταδοτική ούτε τόσο επικίνδυνη και τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν μόνα τους μέσα σε εβδομάδες. Παράλληλα, παράλληλα, υπάρχουν εμβόλια, θεραπείες και δοκιμές που μπορούν ήδη να βοηθήσουν στον περιορισμό της εξάπλωσης της.

Αυτή η επιδημία είναι σημαντική αλλά δεν υπάρχει ακόμη ανάγκη για εκατοντάδες χιλιάδες τεστ, όπως συνέβη όταν εμφανίστηκε ο κορωνοϊός, δήλωσε από την πλευρά του ο Daniel Bausch, ανώτερος διευθυντής, για τις αναδυόμενες απειλές και την παγκόσμια ασφάλεια υγείας στο FIND.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναμένει αυξηση των λοιμώξεων μέσα στο καλοκαίρι καθώς οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για πάρτι και φεστιβάλ ενώ προειδοποίησε ότι η Ευρώπη βιώνει τη μεγαλύτερη έξαρση κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων που έχει καταγραφεί ποτέ εκτός Αφρικής. Ωστόσο, όπως έχει αναγνωρίσει, η ευλογιά των πιθήκων εξακολουθεί να αποτελεί έναν «μέτριο κίνδυνο» συνολικά για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο.

PCR και τεστ αντιγόνου

Όπως και στην περίπτωση της Covid-19, η ενδεδειγμένη διάγνωση για την ευλογιά των πιθήκων είναι η αντίδραση αλυσιδωτής πολυμεράσης, PCR, η οποία ανιχνεύει γενετικό υλικό του ιού.

Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελβετίας και της Ολλανδίας, που έχουν αναφέρει μόνο ελάχιστα κρούσματα, λένε ότι προς το παρόν έχουν επαρκή ικανότητα τεστ για την ευλογιά των πιθήκων. Η Βρετανία, όπου έχουν επιβεβαιωθεί σχεδόν 200 κρούσματα, εργάζεται για την αύξηση του αριθμού των διαγνωστικών «κιτ».

Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος είναι το γεγονός ότι περισσότερες από 10 εισηγμένες κινεζικές εταιρείες, όπως η Jiangsu Bioperfectus Technologies, έσπευσαν να προσθέσουν στα κιτ τους το σύμβολο ποιότητας CE της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τον τρόπο αυτό δηλώνουν πως συμμορφώνονται με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές ώστε να μπορούν να διαθέσουν τα προϊόντα τους στην Ένωση.

Οι περισσότεροι κατασκευαστές εστιάζονται σε τεστ PCR για την ευλογιά των πιθήκων, ωστόσο ορισμένοι, αναπτύσσουν τεστ αντιγόνου, περισσότερο γνωστά ως rapid test. Ανιχνεύουν πρωτεΐνες του ιού και δίνουν γρήγορο αποτέλεσμα, δεν θεωρούνται όμως εξίσου αξιόπιστα όσο το PCR. Δεν είναι σαφές εάν τα μολυσμένα αλλά με συμπτώματα άτομα μπορούν να μεταδώσουν τον ιό, λέει ο ΠΟΥ, επομένως δεν είναι γνωστό εάν χρειάζονται προληπτικά τεστ στα ύποπτα κρούσματα.

Ωστόσο, δεδομένου ότι τα ύποπτα κρούσματα αναμένεται να απομονωθούν για 21 ημέρες, τα rapid test θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα, δεδομένου ότι επί του παρόντος τα κρούματα του ιού της ευλογιάς δεν έχουν εξαπλωθεί ευρέως σε πληθυσμούς, δήλωσε ο Carlos Maluquer de Motes, ο οποίος διευθύνει μια ερευνητική ομάδα που μελετά τον ιό της ευλογιάς στο Πανεπιστήμιο του Surrey.

Έξαρση κρουσμάτων στην Ευρώπη

Περισσότερα από 550 επιβεβαιωμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων έχουν αναφερθεί σε περίπου 30 χώρες από τις αρχές Μαΐου ενώ η σχετική λίστα ανανεώνεται συνεχώς.

Η μεγάλη πλειονότητα έχει εντοπιστεί στην Ευρώπη, όπου υπάρχουν ενδείξεις διασποράς στην κοινότητα. Η Ισπανία, η Αγγλία και η Πορτογαλία είναι οι χώρες με τα περισσότερα κρούσματα. Η Πορτογαλία επιβεβαίωσε πέντε νέα κρούσματα σήμερα, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό σε 143, ενώ οι ισπανικές υγειονομικές αρχές ανακοίνωσαν σήμερα 30 νέα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των κρουσμάτων σε 186, τον υψηλότερο από την τρέχουσα έξαρση.

Στην Ελλάδα δεν έχουν εντοπιστεί κρούσματα, ωστόσο βρίσκεται σε συνεχή επιφυλακή.

Μέχρι στιγμής δεν έχουν αναφερθεί θάνατοι, αν και το στέλεχος που ανιχνεύεται στην Αφρική σκοτώνει γύρω στο 1% των ασθενών στις χώρες όπου ενδημεί η ασθένεια.

Τι γνωρίζουμε για την ευλογιά των πιθήκων

Μετάδοση της νόσου

Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια ζωονόσος με τυχαίες ανθρώπινες λοιμώξεις που εμφανίζονται συνήθως σε δασικές περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής. Προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων που ανήκει στην οικογένεια των ορθοποξικών ιών (Orthopoxvirus). Τα βασικά υπόδοχα (reservoirs) παραμένουν άγνωστα, αν και είναι πιθανό να βρίσκoνται στα τρωκτικά. Η επαφή με ζωντανά και νεκρά ζώα μέσω του κυνηγιού και της κατανάλωσης κρέατος άγριων θηραμάτων είναι γνωστοί παράγοντες κινδύνου.

Η μετάδοση από ζώο σε άνθρωπο (ζωονοσογόνος) μπορεί να συμβεί από την άμεση επαφή με το αίμα, τα σωματικά υγρά, τις δερματικές πληγές ή τους βλεννογόνους μολυσμένων ζώων. Η δευτερογενής -ή από άνθρωπο σε άνθρωπο- μετάδοση είναι σχετικά περιορισμένη. Η μόλυνση μπορεί να προκύψει από στενή επαφή με αναπνευστικές εκκρίσεις, δερματικές βλάβες ενός μολυσμένου ατόμου ή από πρόσφατα μολυσμένα αντικείμενα.

Η μετάδοση μέσω σταγονιδίων και αναπνευστικών σωματιδίων συνήθως απαιτεί παρατεταμένη πρόσωπο με πρόσωπο επαφή, η οποία θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και τα μέλη των νοικοκυριών των ενεργών περιπτώσεων λοίμωξης. Η μεγαλύτερη τεκμηριωμένη αλυσίδα μετάδοσης σε μια κοινότητα ήταν έξι διαδοχικές λοιμώξεις από άτομο σε άτομο. Η κάθετη -από τη μητέρα στο έμβρυο- μετάδοση μπορεί επίσης να συμβεί μέσω του πλακούντα (συγγενής ευλογιά των πιθήκων).

Συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων - Τα δύο στάδια μόλυνσης

Η περίοδος επώασης - διάστημα από τη μόλυνση έως την έναρξη των συμπτωμάτων - της ευλογιάς των πιθήκων είναι συνήθως από 6 έως 13 ημέρες αλλά, μπορεί να κυμαίνεται και από 5 έως 21 ημέρες.

Η μόλυνση μπορεί να χωριστεί σε δύο στάδια:

• Το πρώτο στάδιο (διαρκεί 0-5 ημέρες) χαρακτηρίζεται από πυρετό, έντονο πονοκέφαλο, λεμφαδενοπάθεια (πρήξιμο των λεμφαδένων), πόνο στην πλάτη, μυαλγία (μυϊκοί πόνοι) και έντονη εξάντληση (έλλειψη ενέργειας). Η λεμφαδενοπάθεια είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ευλογιάς των πιθήκων σε σύγκριση με άλλες ασθένειες που μπορεί αρχικά να εμφανίζονται με παρόμοια συμπτώματα (ανεμοβλογιά, ιλαρά, ευλογιά).
• Στο δεύτερο στάδιο, το εξάνθημα του δέρματος συνήθως εμφανίζεται μέσα σε 1-3 ημέρες από την εμφάνιση πυρετού. Το εξάνθημα τείνει να συγκεντρώνεται περισσότερο στο πρόσωπο και τα άκρα. Προσβάλλει δε, το πρόσωπο (στο 95% των περιπτώσεων) και τις παλάμες των χεριών και τα πέλματα των ποδιών (στο 75% των περιπτώσεων). Επίσης, επηρεάζονται οι στοματικοί βλεννογόνοι (στο 70% των περιπτώσεων), τα γεννητικά όργανα (30%), οι επιπεφυκότες (20%), καθώς και ο κερατοειδής. Το εξάνθημα εξελίσσεται διαδοχικά από κηλίδες (βλάβες με επίπεδη βάση) σε βλατίδες (ελαφρώς ανυψωμένες σταθερές βλάβες), κυστίδια (βλάβες γεμάτες με διαυγές υγρό), φλύκταινες (βλάβες γεμάτες με κιτρινωπό υγρό) και κρούστες που στεγνώνουν και πέφτουν. Το πλήθος των βλαβών κυμαίνεται από μερικές έως αρκετές χιλιάδες. Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι βλάβες μπορεί να συνενωθούν μέχρι να απομακρυνθούν μεγάλα τμήματα του δέρματος.

Η ευλογιά των πιθήκων είναι -συνήθως- μια αυτοϊούμενη ασθένεια με τα συμπτώματα να διαρκούν από 2 έως 4 εβδομάδες. Τα σοβαρά περιστατικά εμφανίζονται συχνότερα μεταξύ των παιδιών και σχετίζονται με την έκταση της έκθεσης στον ιό, την κατάσταση της υγείας του ασθενούς και τη φύση των επιπλοκών. Οι επιπλοκές της ευλογιάς των πιθήκων μπορεί να περιλαμβάνουν δευτερογενείς λοιμώξεις, βρογχοπνευμονία, σήψη, εγκεφαλίτιδα και μόλυνση του κερατοειδούς με επακόλουθη απώλεια όρασης. Το ποσοστό θνησιμότητας της ευλογιάς των πιθήκων έχει κυμανθεί μεταξύ 0 και 11% στο γενικό πληθυσμό και ήταν υψηλότερο μεταξύ των παιδιών μικρότερης ηλικίας.