Η μεγάλη «μάχη» Κίνας - Δύσης για επιρροή στον Ειρηνικό

Οι σχεδιασμοί εκ μέρους μίας ολοένα και πιο επεκτατικής και παρεμβατικής Κίνας θέτουν σε «συναγερμό» τις Ηνωμένες Πολιτείες, σε περίοδο κατά την οποία τόσο η σινο-ρωσική προσέγγιση στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία, όσο και οι πρόσφατες δηλώσεις Μπάιντεν για το φλέγον ζήτημα της Ταϊβάν, έχουν ήδη ανεβάσει την ένταση στις διμερείς σχέσεις.

Υπ' ατμόν τελεί εξίσου η Αυστραλία, με τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό Άντονι Αλμπανέζι να καταγγέλλει μία «Κίνα που επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή του κόσμου, όπου η Αυστραλία υπήρξε προνομιακός εταίρος στον τομέα της ασφάλειας από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο».

Η πολυεπίπεδη συμφωνία στρώνει το έδαφος για πολύ στενότερη συνεργασία και «επίδραση» της Κίνας με δέκα χώρες του νότιου Ειρηνικού ιδίως σε ζητήματα ασφαλείας, με το Πεκίνο να ενέχεται στην εκπαίδευση της αστυνομίας, στην κυβερνοασφάλεια, στο ευαίσθητο πεδίο της χαρτογράφησης θαλάσσιου χώρου, αλλά και να αποκτά μεγαλύτερη πρόσβαση σε φυσικούς πόρους. Και όχι μόνο.

Προσχέδιο της συμφωνίας που έχει έλθει στην κατοχή ευρωπαϊκών και αμερικανικών ειδησεογραφικών μέσων -και κυμαίνεται σε παρόμοιο πλαίσιο με την πρόσφατη, αμφιλεγόμενη διμερή συμφωνία ασφαλείας μεταξύ Κίνας και Νήσων Σολομώντα- καλύπτει ένα τεράστιο εύρος ζητημάτων.

Εμπόριο, χρηματοδότηση και επενδύσεις, τουρισμός, δημόσια υγεία και στήριξη έναντι της πανδημίας της Covid-19, έως καθιέρωση της κινεζικής γλώσσας και πολιτιστικών ανταλλαγών, εκπαιδευτικά προγράμματα και υποτροφίες, καθώς και πρόληψη-αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.

Αδιαμφισβήτητα, στοιχείο-«κλειδί» της προτεινόμενης συμφωνίας είναι η ανάμειξη της Κίνας στο πεδίο της ασφάλειας.

Το προσχέδιο προβλέπει «σαρωτική» επέκταση της εμπλοκής της Κίνας στην αστυνόμευση, με πρόταση για «διεύρυνση της συνεργασίας στην επιβολή του νόμου, από κοινού αντιμετώπιση του διασυνοριακού εγκλήματος και εγκαθίδρυση μηχανισμού διαλόγου για την ικανότητα επιβολής του νόμου και την αστυνομική συνεργασία».

Το Πεκίνο προτείνει ως «αντάλλαγμα» σε δέκα νησιωτικές χώρες του νότιου Ειρηνικού εκατομμύρια δολάρια οικονομικής βοήθειας, την προοπτική συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου, καθώς και την δυνατότητα πρόσβασης στην γιγάντια κινεζική αγορά του 1,4 δισεκατομμυρίου κατοίκων.

Το σχέδιο συμφωνίας και το πενταετές πρόγραμμα δράσης που το συνοδεύει «κομίζει» ο επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας, Γουάνγκ Γι, σε μαραθώνια περιοδεία στη ζώνη του νότιου Ειρηνικού, που περιλαμβάνει επίσκεψη σε οκτώ χώρες εντός δέκα ημερών.

Η επίσκεψη Γι ξεκίνησε σήμερα, Πέμπτη, από τα Νησιά του Σολομώντα, από όπου και υποστήριξε πως το Πεκίνο «δεν έχει την πρόθεση να κατασκευάσει στρατιωτική βάση», αναφερόμενες στο διμερές σύμφωνο ασφαλείας που υπεγράφη προ μηνός.

Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών απέρριψε τις ανησυχίες της Δύσης, ειδικότερα της Αυστραλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, ότι σύμφωνο θα επιτρέψει στο Πεκίνο την ανάπτυξη στρατιωτικής παρουσίας στο αρχιπέλαγος του Ειρηνικού. Το σύμφωνο είναι «άμεμπτο, ειλικρινές και έντιμο», επέμεινε.

Zητούμενο για την Κίνα είναι η υπογραφή της συμφωνίας με τις δέκα χώρες του νότιου Ειρηνικού την επόμενη εβδομάδα στα Φίτζι, όπου θα προεδρεύσει ο Γουάνγκ Γι στη δεύτερη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών Κίνας-Ειρηνικού.

«Συναγερμός» σε ΗΠΑ - Αυστραλία

Η ζώνη του νοτίου Ειρηνικού έχει εξελιχθεί τους τελευταίους μήνες σε θέατρο σφοδρού ανταγωνισμού ανάμεσα στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ισχυρότερη δύναμη της περιοχής κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Το Πεκίνο επιδιώκει σταθερά την επέκταση της στρατιωτικής, πολιτική και οικονομικής του παρουσίας, αλλά τα σχέδια που είχε παρουσιάσει μέχρι στιγμής ήταν περιορισμένα και αποσπασματικά. Το «Κοινό Αναπτυξιακό Οραμα», αν γίνει αποδεκτό, μπορεί να αποδειχθεί σημαντικό σημείο καμπής, διευκολύνοντας σειρά αστυνομικών και στρατιωτικών επιχειρήσεων της Κίνας στον νότιο Ειρηνικό.

Στην πρώτη αντίδραση εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών για τους κινεζικούς σχεδιασμούς, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νεντ Πράις, «συμβούλευσε» τις χώρες του νότιου Ειρηνικού να είναι καχύποπτες έναντι της«σκοτεινής», όπως την χαρακτήρισε, συμφωνίας που προτείνει το Πεκίνο.

«Ανησυχούμε για το γεγονός ότι οι συμφωνίες αυτές μπορεί να συζητηθούν σε εσπευσμένο και αδιαφανές πλαίσιο», δήλωσε ο Νεντ Πράις, υπενθυμίζοντας ότι οι ενδιαφερόμενες χώρες θα πρέπει να κάνουν την επιλογή τους.

Η διαρροή του προσχεδίου του συμφώνου και η περιοδεία Γι στον Ειρηνικό συμπίπτει χρονικά με την πολυαναμενόμενη ομιλία που αναμένεται να εκφωνήσει ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άντονι Μπλίνκεν, παρουσιάζοντας το περίγραμμα της στρατηγικής των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της ανόδου της Κίνας ως υπερδύναμης.

Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει υπό καθεστώς ανωνυμίας πως ο Μπλίνκεν θα καταστήσει σαφές πως το κέντρο του ενδιαφέροντος της Ουάσινγκτον παραμένει «αμετακίνητο» στην περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού και στην Κίνα.

«Ο υπουργός θα καταστήσει σαφές πως οι ΗΠΑ δεν επιδιώκουν να αποκόψουν την οικονομία της Κίνας από τη δική μας ή από την παγκόσμια οικονομία. [...] Επιδιώκουμε απλώς να διασφαλίσουμε πως η Κίνα παίζει με τους ίδιους κανόνες όπως όλοι οι άλλοι», δήλωσε αξιωματούχος της διακυβέρνησης Μπάιντεν.

Η Αυστραλία έχει εξίσου κινητοποιηθεί άμεσα ενώπιον της κινεζικής πρόκλησης, «στέλνοντας» την υπουργό της των Εξωτερικών, Πένι Γουόνγκ, στα νησιά Φίτζι προς «απόκρουση» των κινεζικών επιδιώξεων.

Ο νεοεκλεγείς Αυστραλός πρωθυπουργός, Άντονι Αλμπανέζι, ανακοίνωσε εντατικότερη δέσμευση της Αυστραλίας στον Ειρηνικό, με την χορήγηση 500 εκατ. δολαρίων για την εκπαίδευση στην άμυνα και την ναυτική ασφάλεια, καθώς και για τη χρηματοδότηση υποδομών για την αντιμετώπιση της κλιματική αλλαγής. Τα σχετικά σχέδια πρόκειται να παρουσιάσει η Πένι Γουόνγκ στα Φίτζι.

Και η πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, Τζασίντα Αρντερν, δήλωσε ότι θεωρεί «τον Ειρηνικό οικογένειά μας και, κατά συνέπεια, όταν υπάρχουν ανάγκες [ασφαλείας], είμαστε έτοιμοι και διατεθειμένοι να ανταποκριθούμε στην έκκληση».

Αντιδράσεις και ανησυχίες για την επίπτωση μίας τέτοιας συμφωνίας εκφράζονται και από αρκετές χώρες του Ειρηνικού.

Σε επιστολή του που απευθύνεται στους ομολόγους του στον νότιο Ειρηνικό, ο πρόεδρος των Ομόσπονδων Πολιτειών της Μικρονησίας Ντέιβιντ Πανουέλο προειδοποίησε ότι με την πρώτη ματιά η κινεζική πρόταση φαίνεται «ελκυστική», αλλά μπορεί να δώσει στην Κίνα τα μέσα «για να αποκτήσει πρόσβαση και έλεγχο στην περιοχή μας».

Ζήτησε να απορριφθεί, εκφράζοντας το φόβο ότι μπορεί να πυροδοτήσει έναν νέο «Ψυχρό Πόλεμο» μεταξύ της Κίνας και της Δύσης. Και προειδοποίησε πως στο ενδεχόμενο μίας κινεζικής εισβολής στην Ταϊβάν, η περιοχή κινδυνεύει «να βρεθεί εν μέσω διασταυρούμενων πυρών των μεγαλύτερων δυνάμεων».

Ο ίδιος ήταν σαφής για το διακύβευμα: Οι προτάσεις του Πεκίνου «θα εξασφαλίσουν κινεζική επιρροή στην κυβέρνηση, κινεζικό οικονομικό έλεγχο σε ορισμένες βιομηχανίες κλειδιά, καθώς και μαζική παρακολούθηση» των τηλεφωνικών και των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.

Η Μικρονησία -ομοσπονδία τεσσάρων κρατών που σχηματίζονται από 600 μικρά νησιά και ατόλες στο ύψος του Ισημερινού- απολαμβάνει από το 1980 καθεστώς ελεύθερης σύνδεσης με τις ΗΠΑ, το οποίο της εγγυάται συνεργασία στον αναπτυξιακό τομέα και στρατιωτική προστασία.