Φινλανδία - Σουηδία στο ΝΑΤΟ: Γιατί ο Ερντογάν έχει κλιμακώσει τις απειλές του για βέτο;

Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν έχει εντείνει τις τελευταίες ημέρες τις απειλές του για βέτο κατά του αιτήματος ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος οποιαδήποτε από τις δύο αυτές χώρες να στείλουν αποστολές στην Άγκυρα προκειμένου να του αλλάξουν γνώμη.

Την Τετάρτη, επίσης επέκτεινε τις απαιτήσεις του απέναντι στις δύο χώρες, κάνοντας κάποιους να μιλούν για εκβιασμό:

Στη συνέντευξη τύπου που έδωσε την Δευτέρα, ο Τούρκος πρόεδρος παρουσίασε δύο βασικές απαιτήσεις: η Φινλανδία και η Σουηδία να άρουν την υποτιθέμενη στήριξή τους στο εργατικό κόμμα των Κούρδων (PKK), το οποίο η Τουρκία θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση καθώς και να άρουν την απαγόρευσή τους στις εξαγωγές όπλων η οποία είχε επιβληθεί τον Οκτώβριο του 2019 μετά την τουρκική εισβολή στη βόρεια Συρία.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παρέμβαση Ερντογάν θα μπορούσε να ταλανίσει το ΝΑΤΟ για μήνες. Είναι πλέον στο χέρι των διπλωματών της συμμαχίας να εξακριβώσουν τη σοβαρότητα των αιτιάσεων του Ερντογάν και το τίμημα που πρέπει να πληρώσει αυτή για να κάμψει τις αντιστάσεις του, αποτρέποντας μια γενικευμένη κρίση στις τάξεις του ΝΑΤΟ.

Η Σουηδή υπουργός Εξωτερικών, Αν Λίντε, θεώρησε αρχικά ότι κάτι είχε χαθεί στη μετάφραση, όταν της μεταφέρθηκε ότι ο τουρκικός Τύπος την φέρει να έχει δηλώσει ότι οι Τούρκοι θεωρούν όλους τους Κούρδους τρομοκράτες. Την Κυριακή διευκρίνισε ότι δεν είχε κάνει ποτέ αυτές τις διατυπώσεις, ότι δεν έχει συναντήσει ποτέ το PKK και ούτε πρόκειται.

Εξέφρασε πάντως την αισιοδοξία της ότι γρήγορα οι παρεξηγήσεις θα επιλυθούν, ωστόσο την Τετάρτη ήταν ξεκάθαρο ότι ελπίδες θα εξανεμίζονταν από τις απαιτήσεις του Τούρκου προέδρου.

Οι διπλωμάτες της συμμαχίες αρχικά εμφανίστηκαν σκεπτικοί για τη σοβαρότητα του Ερντογάν. Ο Φινλανδός πρόεδρος Σαούλι Νιινίστο, δήλωσε ότι κατά την προηγούμενη επικοινωνία που είχε με τον πρόεδρο Ερντογάν, ένα μήνα πριν, δεν είχε εκφραστεί καμία από τις συγκεκριμένες ανησυχίες. Επιπλέον, καμία ανάλογη προειδοποίηση δεν είχε τεθεί στο τραπέζι από τον πρεσβευτή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, Μπασάτ Ουζτούρκ.

Ωστόσο οι εκτιμήσεις αλλάζουν. Το Τζόναθαν Εϊάλ, βοηθός διευθθυντής του thinktank Rusi λέει ότι ο Ερντογάν «ζει στο όριο και ασκεί παρακινδυνευμένη διπλωματία».

«Πολλές από τις απαιτήσεις του για το PKK είναι μέρος του γνωστού τουρκικού ύφους. Ωστόσο έχει εσωτερικούς λόγους να ορθώνει ανάστημα απέναντι στην Αμερική. Η οικονομία του καταρρέει και η δημοφιλία του αυτήν την εποχή είναι σε ιστορικά χαμηλά», συνεχίζει.

Με τον πληθωρισμό στο 66,9% και τις εκλογές το επόμενο καλοκαίρι, δεν χάνει τίποτα να διεκδικεί την εθνικιστική ψήφο, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα παράπονα του Ερντογάν είνα μόνο πολυσύνθετα.

Τη Δευτέρα, το τουρκικό υπουργείο Δικαιοσύνης ζήτησε την έκδοση έξι υποτιθέμενων μελών του PKK από τη Φινλανδία και έντεκα από τη Σουηδία. Μαζί με κάποια πρόσωπα που η Τουρκία κατηγορεί ως υποστηρικτές του εξόριστου στις ΗΠΑ κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα κατηγορεί ως ενορχηστρωτή της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016, η Τουρκία ζητά συνολικά 12 άτομα από την Φινλανδία και 21 από τη Σουηδία.

Σύμφωνα με τους διπλωμάτες, αυτή η λίστα παραμένει αμετάλλακτη από το 2017 και τα τελευταία χρόνια δεν αποτελεί ζητούμενο του τουρκικού λόμπι.

Στο ίδιο τέμπο, και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι. Η Σουηδία πρέπει να κόψει τους δεσμούς της με τον συριακό κουρδικό στρατό αλλιώς η Τουρκία θα συνεχίσει να μπλοκάει την αίτησή της στο ΝΑΤΟ, προειδοποίησε σήμερα ο πρεσβευτής της Άγκυρας στη Στοκχόλμη.

Ο Εμρέ Γουντ είπε στους Financial Times ότι οι δεσμοί με τις Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG) είναι η «πιο σημαντική» από τις απαιτήσεις της Τουρκίας. Ο Γουντ, ο οποίος υπηρετεί ως πρεσβευτής της Τουρκίας στη Στοκχόλμη από το 2017, είπε ότι η Άγκυρα ήταν θυμωμένη που ο Σουηδός υπουργός Άμυνας και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι συζητούσαν με διοικητές των YPG τα τελευταία χρόνια. «Ισχυρίζονται ότι αυτή η ομάδα πολεμά με το Daesh», είπε, χρησιμοποιώντας το αραβικό ακρωνύμιο για το Isis. «Αλλά το Daesh δεν υπάρχει πια».

Τα τουρκικά ΜΜΕ φιλοξενούν άρθρα γι’ αυτό που περιγράφουν ως παραδείγματα της «χλιαρής» στάσης της Σουηδίας απέναντι στην τρομοκρατία, περιλαμβανομένων ενδείξεων ότι το Συριακό παρακλάδι του PKK είχε συναντήσεις στην Στοκχόλμη υπό τη φιλοξενία του σουηδικού υπουργείου εξωτερικών και το Διεθνές Κέντρο Ούλοφ Πάλμε, ένα think tank που χρηματοδοτείται από σουηδικά συνδικάτα.

Η Τουρκία υποστηρίζει επίσης ότι το 2019 υποστηρικτές του PKK διοργάνωσαν μια διαμαρτυρία στήριξης του φυλακισμένου ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν σε ένα εμπορικό κέντρο και οι σουηδικές δυνάμεις ασφαλείας δεν έκαναν τίποτα να αποτρέψουν τους διαδηλωτές να φέρουν τη «σημαία» του PKK καθώς και φωτογραφίες του Οτσαλάν.

Ο Εϊάλ εκτιμά ότι θα είναι δύσκολο για τις χώρες του μπλοκ να κάμψουν αυτές τις αντιστάσεις.

«Δεν μπορεί κάθε χώρα να αλλάξει την εσωτερική της νομοθεσία γύρω από την ελευθερία των συγκεντρώσεων», λέει. «Ιδίως η Σουηδία έχει μια ενεργή κουρδική κοινότητα η οποία χαίρει πολιτικής στήριξης. Αυτό το επεισόδιο μας γυρνάει στο 2009 όταν ο Ερντογάν είπε ότι δεν θα επέτρεπε την τοποθέτηση του Άντερς Ράσμουσεν στη θέση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ αν η Δανία δεν έκλεινε έναν κουρδικό τηλεοπτικό σταθμό. Ο Ράσμουσεν τελικά διορίστηκε αλλά έναν χρόνο αργότερα ο τηλεοπτικός σταθμός έκλεισε».

Κάτι ανάλογο αναμένεται να γίνει και τώρα, έστω και στο παρασκήνιο. Καμία χώρα δεν μπορεί απλώς να σκίσει τα συστήματα ασύλου της και η Σουηδία λέει ότι δεν επεξεργάζεται διαφορετικές λίστες τρομοκρατών από αυτές που συντάσσονται σε επίπεδο ΕΕ.

Ο Εϊάλ υποστηρίζει ότι στόχος του Ερντογάν είναι τόσο πιθανό να είναι οι ΗΠΑ όσο η Φινλανδία και η Σουηδία. Η αγορά από την Τουρκία το 2017 του ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400 το μετέτρεψε σε παρία στις ΗΠΑ και οδήγησε στην έξοδο της Άγκυρας από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 stealth.

Οι πρόσφατες φήμες, τις οποίες διέψευσε η Μόσχα, ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν ενδέχεται να επισκεφθεί την Άγκυρα στο εγγύς μέλλον ήταν πιθανότατα άλλο ένα μήνυμα από την Άγκυρα ότι έχει χαρτιά να παίξει. Αλλά είναι ακριβώς αυτό το διπλό παιχνίδι που αφήνει τόσα άλλα κράτη του ΝΑΤΟ απογοητευμένα με την ακραία συμπεριφορά του Ερντογάν.