Πότε γράφτηκε η Βίβλος: Έρευνα για τoν αλφαβητισμό στην αρχαία Ιουδαία αλλάζει τα δεδομένα

Χρησιμοποιώντας εξελιγμένα εργαλεία απεικόνισης, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ στο Ισραήλ εξέτασαν θραύσματα οστράκων, τα οποία έχουν βρεθεί στο απομακρυσμένο αρχαιολογικό χώρου του Τελ Αράντ (Tel Arad).

Τα χειρόγραφα, που χρονολογούνται περίπου στο 600 π.Χ., δεν είναι αποσπάσματα από την Βίβλο, δεν αναφέρουν σημαντικά γεγονότα, αλλά περιέχουν λίστες αγαθών και στρατιωτικές εντολές. Αποδεικνύουν, όμως, ότι η γνώση γραφής και ανάγνωσης ήταν διαδεδομένη στο βασίλειο της Ιουδαίας. Συγκρίνοντας τους γραφικούς χαρακτήρες, οι ερευνητές από το Τελ Αβίβ συμπεραίνουν ότι τα συγκεκριμένα κείμενα είχαν γραφτεί από διαφορετικούς ανθρώπους και, μάλιστα, από ανθρώπους με διαφορετική ταξική προέλευση.

Ο οικονόμος ήξερε γραφή και ανάγνωση

«Προς τον Ελιάσιμπ (Eliashib): Και τώρα δώσε στον Κιτιγίμ (Kittiyim) τρία λίτρα κρασί και γράψε το όνομα και την ημέρα», αναφέρεται σε ένα από τα ευρήματα. Η γλώσσα των επιγραφών αναγνωρίζεται ως η αρχαία εβραϊκή, αλλά είναι γραμμένη σε αραμαϊκό αλφάβητο.

Σε μια άλλη επιγραφή αναφέρεται: «Φέρε αύριο ένα ολόκληρο βαρέλι κρασί, μην αργήσεις. Και αν υπάρχει και ξύδι, πρόσφερε τους το».

Έως σήμερα πιστευόταν ότι τα βιβλικά κείμενα δεν θα μπορούσαν να είχαν γραφτεί πριν από το 586 π.Χ., έτος καταστροφής της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλώνιους του Ναβουχοδονόρα, καθώς εικάζεται ότι μετά από εκείνη την περίοδο και την εξάλειψη της εβραϊκής ελίτ δεν υπήρχαν αρκετοί μορφωμένοι άνθρωποι –συνεπώς και γραφείς– για να καταγράψουν στοιχεία με αυτόν τον τρόπο.

Τα ευρήματα για τον Ελιασίμπ –οικονόμο σε ένα απομακρυσμένο κάστρο καταμεσής της ερήμου– υποδεικνύουν ότι η γνώση της γραφής ήταν αρκετά διαδεδομένη στο βασίλειο της Ιουδαίας των περίπου 100.000 κατοίκων και όχι απλώς προνόμιο των ελίτ. Συνεπώς, τα κεφάλαια της Βίβλου θα μπορούσαν να είχε γραφτεί πολύ νωρίτερα από την περίοδο της βαβυλώνιας αιχμαλωσίας.

Συγκεκριμένα, ο καθηγητής Αρχαιολογίας στη σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ Ίζραελ Φινκελστάιν (Israel Finkelstein) –και υπεύθυνος της έρευνας μαζί με τον Φυσικό Ελιέζερ Πιασέτζκι (Eliezer Piasetzky)– αναφέρει ότι μετά την πτώση της Ιουδαίας και μέχρι τον 2ο αιώνα π.Χ. υπάρχει μεγάλο κενό στην παραγωγή εβραϊκών επιγραφών. «Αυτό μειώνει τις πιθανότητας για μια συλλογική σημαντικής βιβλικής λογοτεχνίας μεταξύ 586 π.Χ. και 200 π.Χ.»

Ο Φίνκελστάιν εξηγεί ότι τα κείμενα της περιόδου μετά το 586 π.Χ. είναι πιθανότερο να γράφτηκαν στη Βαβυλώνα. Όμως, η σπανιότητα των επιγραφών στην Ιουδαία για αυτούς τους δύο και πλέον αιώνεςυποδεικνύει ότι είναι απίθανο τα βιβλικά κείμενα να συνελεγησαν μετά από την καταστροφή του Ναού και την εξαφάνιση των Εβραίων λογίων.

Μαθηματική αρχαιολογία και βιβλικές αποδείξεις

Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε την Δευτέρα 11 Απριλίου στο επίσημο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (Proceedings of the National Academy of Sciences - PNAS) και συνδυάζει αρχαιολογία, εβραϊκή ιστορία και εφαρμοσμένα μαθηματικά. Τα δε στοιχεία παρουσιάζονται με τη βοήθεια ενός αλγόριθμου, ο οποίος ξεχωρίζει τα κείμενα με βάση τον τρόπο γραφής τους.

Αυτό που προσπαθεί να αποδείξει η μελέτη είναι ότι την εποχή πριν από την καταστροφή του Ναού υπήρχαν περισσότεροι εγγράμματοι Ιουδαίοι από ό,τι η διεθνής κοινότητα πίστευε ως σήμερα. Η απόδειξη ενός υψηλότερου επιπέδου ανάγνωσης και γραφής στην αρχαία Ιουδαία οδηγεί στην πιθανότητα πολλά από τα κεφάλαια της Παλαιάς Διαθήκης να έχουν γραφτεί από τότε.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας, η πιο παλιά συλλογή βιβλικών κειμένων που είναι σήμερα γνωστή, έχουν γραφτεί αρκετούς αιώνες αργότερα, κατά την ελληνιστική περίοδο.