Ναγκόρνο-Καραμπάχ: Αναζωπυρώνεται η «παγωμένη» σύγκρουση στον Καύκασο

Τουλάχιστον 16 στρατιώτες των αυτονομιστών σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 100 τραυματίστηκαν στις μάχες, σύμφωνα με τις αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, που αλληλοκατηγορούνται για το ποιος φέρει την ευθύνη για την κλιμάκωση, ανακοίνωσαν επίσης θύματα μεταξύ των αμάχων: το Γερεβάν κάνει λόγο για μία γυναίκα και ένα παιδί νεκρούς ενώ το Μπακού ανακοίνωσε ότι σκοτώθηκε μια πενταμελής οικογένεια Αζέρων.

Με τη Μόσχα να παίζει τον ρόλο του διαιτητή στην περιοχή, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ζήτησε να σταματήσουν οι συγκρούσεις, οι χειρότερες από το 2016 σε αυτήν την αμφισβητούμενη περιοχή.

Μια ένοπλη σύγκρουση ευρείας κλίμακας στην οποία θα εμπλέκονταν το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία θα μπορούσε να προκαλέσει την παρέμβαση των αντίπαλων δυνάμεων στην περιοχή του Καυκάσου, της Ρωσίας και της Τουρκίας. Η αντιπαράθεση για το Ναγκόρνο Καραμπάχ, το οποίο αποσχίσθηκε από το Αζερμπαϊτζάν με τη στήριξη της Αρμενίας, υποδαυλίζει τις περιφερειακές εντάσεις εδώ και 30 χρόνια.

Το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι στις μάχες σήμερα κατελήφθησαν έξι χωριά που ήταν υπό τον έλεγχο των Αρμενίων, μια πληροφορία που διαψεύστηκε από το Γερεβάν.

Το Μπακού υποστηρίζει επίσης ότι κατέλαβε ένα στρατηγικής σημασίας ύψωμα στο Καραμπάχ. Στο Αζερμπαϊτζάν επιβλήθηκε στρατιωτικός νόμος, καθώς και απαγόρευση της κυκλοφορίας στην πρωτεύουσα Μπακού, σε πολλές μεγάλες πόλεις και στη ζώνη κοντά στη γραμμή του μετώπου, κατά τις νυχτερινές ώρες.

Το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι εξαπέλυσε στρατιωτική επιχείρηση κατά μήκος της «γραμμής επαφής», μιας ναρκοθετημένης περιοχής που χωρίζει τις υποστηριζόμενες από την Αρμενία δυνάμεις από τα αζερινά στρατεύματα.

Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ σε τηλεοπτικό διάγγελμά του είπε μεταξύ άλλων:

«Ο αζερινός στρατός μάχεται σήμερα στο έδαφός του, υπερασπίζεται την εδαφική ακεραιότητά του, καταφέρει συντριπτικά πλήγματα στον εχθρό. Η υπόθεσή μας είναι δίκαιη και θα νικήσουμε».

Ο εκπρόσωπος της προεδρίας του Αζερμπαϊτζάν, Hikmet Haciyev, είπε στο Al Jazeera ότι ο στόχος της επίθεσης χώρας του είναι η ανακατάληψη όλου του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν που ελέγχεται από τις αρμενικές δυνάμεις, δηλαδή της περιοχής Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Στρατιωτικό νόμο κήρυξε ο πρωθυπουργός της Αρμενίας

Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν κήρυξε επίσης «γενική κινητοποίηση» και «στρατιωτικό νόμο» στη χώρα.

Το ίδιο έπραξαν και οι αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. «Το αυταρχικό καθεστώς (σ.σ. του Αζερμπαϊτζάν) κήρυξε και πάλι τον πόλεμο στον λαό της Αρμενίας», είπε ο Πασινιάν, εκτιμώντας ότι οι δύο χώρες βρίσκονται στα πρόθυρα ενός «πολέμου ευρείας κλίμακας» με «απρόβλεπτες συνέπειες».

Κάλεσε τον πληθυσμό να «είναι έτοιμος να υπερασπισθεί την ιερή πατρίδα. «Ας υποστηρίξουμε σθεναρά το κράτος μας, τον στρατό μας (...) και θα νικήσουμε. Ζήτω ο ένδοξος αρμενικός στρατός!», έγραψε στο Facebook.

Κάλεσε επίσης τη διεθνή κοινότητα να εμποδίσει μια τουρκική «παρέμβαση» στη σύγκρουση αυτήν.

Προειδοποίησε ακόμα ότι η συμπεριφορά της Τουρκίας θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για τον νότιο Καύκασο και τις γειτονικές περιοχές.

Το αρμενικό υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε την «επίθεση της στρατιωτικοπολιτικής ηγεσίας του Αζερμπαϊτζάν» και δήλωσε πως η αρμενική πλευρά θα δώσει την κατάλληλη στρατιωτική και πολιτική απάντηση. Το υπουργείο Άμυνας της Αρμενίας ανακοίνωσε πως τα στρατεύματά του κατέρριψαν δύο ελικόπτερα και τρία μη επανδρωμένα αεροπλάνα του Αζερμπαϊτζάν.

Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιες κατήγγειλε την «επίθεση» της Αρμενίας, υποσχόμενος ότι η χώρα του «θα νικήσει» το Ερεβάν.

Ο Αρμένιος ηγέτης του Ναγκόρνο Καραμπάχ, Αραΐκ Αρουτιουνιάν, στη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης του τοπικού κοινοβουλίου ανακοίνωσε ότι: «Κήρυξα στρατιωτικό νόμο και γενική επιστράτευση για τους άνω των 18 ετών.»

Η εμπλοκή της Τουρκίας

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεσμεύτηκε ότι θα βοηθήσει «με όλα τα μέσα» το Μπακού, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Αζέρο ομόλογό του, Ιλχάμ Αλίγιεφ, του οποίου χαιρέτισε τη «συνετή και αποφασιστική στάση». Η Άγκυρα διατηρεί κατά παράδοση στενές, φιλικές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν.

Κάλεσε επίσης την Αρμενία να «σταματήσει την επιθετικότητά της».

«Ο ίδιος επέκρινε τη διεθνή κοινότητα που δεν «αντέδρασε με επαρκή τρόπο, όπως έπρεπε» απέναντι σε αυτό που αποκάλεσε «επιθετικότητα» της Αρμενίας.

Για την κατάσταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ είχαν τηλεφωνική επικοινωνία ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ.

Ο ηγέτης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, Αράικ Χαροτυουνιάν, κατηγόρησε την τουρκική κυβέρνηση ότι στέλνει μισθοφόρους στο Αζερμπαϊτζάν.

«Έχουμε πληροφορίες ότι μισθοφόροι από την Τουρκία και άλλες χώρες μεταφέρθηκαν αεροπορικώς στο Αζερμπαϊτζάν Ο τουρκικός στρατός βρίσκεται ήδη στο Αζερμπαϊτζάν, με το πρόσχημα των στρατιωτικών ασκήσεων».

Στο διαδίκτυο εμφανίστηκαν βίντεο που δείχνουν Σύρους μισθοφόρους να συμμετέχουν στις συγκρούσεις.

Η διασταύρωσή τους από ανεξάρτητες πηγές δεν είναι δυνατή αυτή τη στιγμή.

Μια ξεχασμένη σύγκρουση

Το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι εξαπέλυσε «αντεπίθεση σε όλη τη γραμμή του μετώπου» στο Καραμπάχ με στόχο «να τερματιστούν οι στρατιωτικές δραστηριότητες των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας».

Το υπουργείο Άμυνας του Καραμπάχ, από την άλλη, λέει ότι κατέστρεψε τέσσερα ελικόπτερα, 15 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και 10 αζέρικα άρματα μάχης.

Σε ένα βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Γερεβάν φαίνονται δύο αζέρικα άρματα που δέχονται πυρά και υψώνεται πυκνός καπνός, δίπλα σε τρία άλλα άρματα.

Το Μπακού παραδέχτηκε ότι ένα ελικόπτερό του καταρρίφθηκε, διευκρινίζοντας ότι το πλήρωμα διασώθηκε. Λέει επίσης ότι κατέστρεψε 12 αντιαεροπορικές συστοιχίες. Και ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν δημοσιοποίησε ένα βίντεο που δείχνει από ψηλά την καταστροφή τριών εχθρικών στρατιωτικών οχημάτων.

Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι το θέατρο ενός πολέμου που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και στοίχισε τη ζωή σε 30.000 ανθρώπους. Το Μπακού θέλει να ανακτήσει τον έλεγχο στην περιοχή αυτή, που δεν έχει αναγνωριστεί από καμία χώρα ως ανεξάρτητη δημοκρατία. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο εδώ και χρόνια. Συχνά σημειώνονται συγκρούσεις μεταξύ των αυτονομιστών και των Αζέρων, αλλά και μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων, πιο πρόσφατα τον περασμένο Ιούλιο.

Η Αλέσια Βαρτανιάν, εμπειρογνώμονας στο International Crisis Group, εκτίμησε ότι αυτή η νέα κλιμάκωση εξηγείται κυρίως επειδή δεν υπάρχει κάποια ενεργή, διεθνής μεσολαβητική προσπάθεια για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Αφότου ξέσπασε η πανδημία «η σύρραξη ξεχάστηκε και οι διπλωμάτες (σ.σ. μεσολαβητές) δεν πήγαν στο Μπακού και το Γερεβάν ούτε καν μετά τις συγκρούσεις του Ιουλίου», εξήγησε.

Τα τελευταία χρόνια το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησε τα έσοδα από το πετρέλαιό του για να αγοράσει όπλα. Η Αρμενία, κατά πολύ φτωχότερη χώρα, είναι ωστόσο πιο κοντά στη Ρωσία, η οποία διαθέτει μια στρατιωτική βάση στο έδαφός της. Το Γερεβάν ανήκει εξάλλου σε μια πολιτοστρατιωτική ένωση, με επικεφαλής της Ρωσία, τον Οργανισμό της Συμφωνίας Συλλογικής Ασφάλειας.

Η Ρωσία, που ανταγωνίζεται την Τουρκία στην περιοχή, πουλάει όπλα και στις δύο χώρες.

Διεθνείς εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός

Η διεθνής κοινότητα εκφράζει τη ζωηρή ανησυχία της για την ανάφλεξη στον Ναγκόρνο-Καραμπάχ και καλεί τις δύο πλευρές σε κατάπαυση του πυρός.

Να βάλουν αμέσως τέλος στις συγκρούσεις στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ κάλεσε σήμερα το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του ΝΑΤΟ.

Οι δύο πλευρές «πρέπει να σταματήσουν αμέσως τις συγκρούσεις», είπε ο Τζέιμς Απατουράι, ο ειδικός εκπρόσωπος του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ για την περιοχή του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας.

Ζήτησε επίσης να ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για μια ειρηνική επίλυση του ζητήματος. «Το ΝΑΤΟ στηρίζει τις προσπάθειες της Ομάδας του Μινσκ του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη», πρόσθεσε.

Η Ομάδα του Μινσκ, όπου συμπροεδρεύουν η Γαλλία, η Ρωσία και οι ΗΠΑ, συγκροτήθηκε το 1992 με στόχο την επίτευξη μιας ειρηνικής λύσης στο πρόβλημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Ελληνικό ΥΠΕΞ: Καλούμε όλα τα μέλη σε αυτοσυγκράτηση

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:

«Παρακολουθούμε με ιδιαίτερη ανησυχία την κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που προκάλεσε και θύματα μεταξύ αμάχων.

Καλούμε όλα τα μέρη να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση, να προβούν σε άμεση παύση των εχθροπραξιών και να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της Ομάδας Μινσκ.

Η ειρηνική επίλυση των διαφορών στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου είναι μονόδρομος για την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα. Αναμένουμε ότι κάθε ενέργεια και δήλωση από πλευράς εμπλεκομένων αλλά και τρίτων θα εντάσσεται σε αυτή τη λογική, αποφεύγοντας την υποδαύλιση της έντασης».

Καταδικάζει την παραβίαση της εκεχειρίας η Κύπρος

Ανακοίνωση αναφορικά με την κατάσταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ εξέδωσε το υπουργείο Εξωτερικών Κύπρου. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, το υπουργείο Εξωτερικών εκφράζει βαθιά ανησυχία για την κλιμάκωση της έντασης που σημειώνεται από χθες στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και καταδικάζει την παραβίαση της εκεχειρίας από το Αζερμπαϊτζάν που οδήγησε σε σφοδρές συγκρούσεις με αποτέλεσμα να σημειωθούν θύματα και μεταξύ αμάχων.

«Απευθύνουμε έκκληση προς όλες τις πλευρές για επίδειξη αυτοσυγκράτησης και για τερματισμό των εχθροπραξιών, ούτως ώστε να υπάρξει αποκλιμάκωση της έντασης το συντομότερο», τονίζεται στην ανακοίνωση και επισημαίνεται ότι:

«Υπό των φως των εξελίξεων, ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Χριστοδουλίδης είχε νωρίτερα σήμερα τηλεφωνική επικοινωνία με τον Υπουργό Εξωτερικών της Αρμενίας κ. Zohrab Mnatsakanyan, στο πλαίσιο της οποίας ενημερώθηκε από τον τελευταίο για την εξέλιξη της κατάστασης. Από πλευράς του, ο κ. Χριστοδουλίδης εξέφρασε προς τον Αρμένιο ομόλογό του τη στήριξη της κυπριακής Κυβέρνησης στις προσπάθειες για ειρηνική επίλυση των διαφορών στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, μέσω της διαπραγματευτικής διαδικασίας στο πλαίσιο της Ομάδας του Μινσκ και καταδίκασε κάθε ενέργεια από εμπλεκόμενους ή και παρέμβαση από τρίτους που κινείται αντίθετα προς αυτή την κατεύθυνση».

Ανησυχία του Κρεμλίνου

Την έντονη ανησυχία του για την κλιμάκωση στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ εξέφρασε ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον πρωθυπουργό της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν.

Η τηλεφωνική αυτή επικοινωνία, που έγινε με πρωτοβουλία της Αρμενίας, «επικεντρώθηκε στην κατάσταση στη ζώνη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ανέφερε το Κρεμλίνο. «Η ρωσική πλευρά εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες για τις ένοπλες συγκρούσεις ευρείας κλίμακας. Σημειώθηκε ότι είναι σημαντικό τώρα να γίνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποφευχθεί η περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης και να σταματήσουν οι εχθροπραξίες», πρόσθεσε η υπηρεσία Τύπου του Κρεμλίνου.

Εξάλλου, σε ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε νωρίτερα: «Καλούμε τα μέρη να παύσουν αμέσως το πυρ και να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για τη σταθεροποίηση της κατάστασης».

Η Ρωσία είναι η βασική σύμμαχος της Αρμενίας.

Επιπλέον, ο υπουργός Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ ενημέρωσε τον Ρώσο ομόλογό του, τον Σεργκέι Λαβρόφ, για την κατάσταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ανακοίνωσε το Μπακού, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν οι δύο υπουργοί.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ο Μπαϊράμοφ είπε στον Ρώσο ομόλογό του ότι «στις 27 Σεπτεμβρίου ο αρμενικός στρατός παραβίασε κατάφωρα την εκεχειρία και βομβάρδισε θέσεις του Αζερμπαϊτζάν κατά μήκος της γραμμής επαφής, με βαρέα όπλα, οβίδες όλων και πυροβολικό». Ο Λαβρόφ από την πλευρά του «εξέφρασε την ανησυχία του για την τρέχουσα κατάσταση στην περιοχή και επισήμανε ότι είναι σημαντικό να επανέλθει η κατάπαυση του πυρός».

Η επικοινωνία αυτή έγινε με πρωτοβουλία της Μόσχας.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ έγραψε στο Twitter: «Οι πληροφορίες που αφορούν το Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποτελούν πηγή σοβαρότατων ανησυχιών. Η στρατιωτική δράση πρέπει να σταματήσει, επειγόντως, για να αποτραπεί οποιαδήποτε κλιμάκωση της βίας. Μια άμεση επιστροφή στις διαπραγματεύσεις, χωρίς προαπαιτούμενα, είναι ο μοναδικός δυνατός δρόμος».

Ανάλογες εκκλήσεις έκαναν η Γαλλία και η Γερμανία.

Το ιστορικό

Οι Αρμένιοι του Ναγκόρνο-Καραμπάχ κήρυξαν την ανεξαρτησία του θύλακα το 1991, ενώ η Σοβιετική Ένωση κατέρρεε.

Στις συγκρούσεις μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και αυτονομιστών-Αρμενίας που ακολούθησαν, χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους και εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπίστηκαν.

Το 1994 πήρε ουσιαστικά τον έλεγχο της περιοχής και συμφωνήθηκε κατάπαυση του πυρός. Οι μεθοριακές συγκρούσεις είναι όμως συχνό φαινόμενο.