Σάντερς και Κρουζ ανακάτεψαν την προεδρική "τράπουλα" στην Αμερική

Ο Μπέρνι Σάντερ, ο 74χρονος γερουσιαστής από το Βερμόντ, ήρθε οριακά δεύτερος, σε μια "ισοπαλία" που για τον ίδιο αλλά και για το πως εξελήφθη πολιτικά στις ΗΠΑ, είναι νίκη απέναντι σε μια Χίλαρι Κλίντον που έκανε τα πάντα για να αποφύγει τα λάθη του 2008 στην ίδια διαδικασία κόντρα στον Μπαράκ Ομπάμα.

Το αποτέλεσμα ωστόσο απέδειξε ότι εκείνη η αποτυχία δεν οφειλόταν τόσο στην διαδικασία όσο στο ίδιο το μήνυμα που εξέπεμπε.

Ενώ ο μεγιστάνας και προπορευόμενος στις δημοσκοπήσεις για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών, Ντόναλντ Τραμπ, προσελκύει ψηφοφόρους που θυμωμένους εξαιτίας του γεγονός ότι η οικονομική ανάπτυξη δεν τους πήρε μαζί της, ο Σάντερς κινητοποιεί με ενθουσιασμό νεότερους ψηφοφόρους που δεν αντέχουν να βλέπουν μόλις το 1% των πολιτών της χώρας να διαθέτει αμύθητο πλούτο.

Είναι ενδεικτικό ότι στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 ο Σάντερς επικρότησε το όχι των Ελλήνων λέγοντας ότι είναι ένα όχι στην περισσότερη λιτότητα για τους φτωχούς, τα παιδιά, τους αρρώστους και τους ηλικιωμένους.

Σε ανακοίνωσή του είχε τονίσει ότι η Ευρώπη οφείλει να στηρίξει τις προσπάθειες των Ελλήνων να χτίσουν μια οικονομία που δημιουργεί περισσότερες δουλειές και εισόδημα, "όχι περισσότερη ανεργία και βάσανα".

Πρόκειται για ο,τι πλησιέστερο έχει να παρουσιάσει η αμερικανική πολιτική σκηνή σε σοσιαλιστή. Ο ίδιος, γράφει ο ιστότοπος Politico, έχει χαρακτηρίσει τον εαυτό του ως "δημοκρατικό σοσιαλιστή", τοποθετώντας στον πυρήνα της προεκλογικής του καμπάνιας την εισοδηματική ανισότητα στην Αμερική.

Γνωρίζοντας πολύ καλά ωστόσο ότι ο όρος "σοσιαλιστής" κουβαλάει ένα χρόνιο στίγμα στην αμερικανική πολιτική ζωή, δεν τον υιοθέτησε πλήρως εξηγώντας σε συνέντευξή του προ 35ετίας ότι "σταμάτησα να αναφέρομαι στον εαυτό μου ως σοσιαλιστής γιατί θα έπρεπε να περάσω τη μισή μου ζωή εξηγώντας ότι δεν πιστεύω στη Σοβιετική Ένωση ή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης".

Αυτό που ουσιαστικά και ιδανικά θα ήθελε ο Μπέρνι Σάντερς είναι καθολική υγειονομική περίθαλψη και δωρεάν πανεπιστήμια για όλους. Όσο ριζοσπαστικά και αν ακούγονται βέβαια στο αμερικανικό ακροατήριο, η αλήθεια είναι ότι η πλησιέστερη εκδοχή του στα ευρωπαϊκά δρώμενα πολλοί κρίνουν ότι θα τον έφερνε επί της ουσίας ηγέτη ενός κεντροδεξιού κόμματος ή ενός κεντροαριστερού.

Το πολιτικό επίτευγμα του Μπέρνι Σάντερς ανεξαρτήτως της τελικής έκβασης της εσωκομματικής του διαμάχης με τη Χίλαρι Κλίντον είναι η μετατόπιση της πρώην υπουργού των Εξωτερικών των ΗΠΑ σε πιο αριστερές θέσεις, σε θέματα όπως η φορολογία, οι εμπορικές συμφωνίες ακόμα και στην κατασκευή του αγωγού πετρελαίου Keystone από τον Καναδά.

Ενδεικτικά στο ζήτημα της Συνεργασίας των χωρών του Ειρηνικού, η υπουργός Εξωτερικών ήταν υποστηρικτική ενώ η υποψήφια για το χρίσμα Κλίντον το αντίθετο. Αλλά και στα φορολογικά, η Χίλαρι Κλίντον εμφανίζεται πλέον εξαιρετικά επιφυλακτική με τη χαμηλή φορολόγηση και τις υψηλές αμοιβές των χρηματιστών.

Μουδιασμένο το επιτελείο της Χίλαρι

Η οριακή νίκη που κατέγραψε η Χίλαρι Κλίντον στην Αϊόβα έγινε δεκτή από το επιτελείο της με μουδιασμένη ικανοποίηση. Σε αντίθεση με ο,τι συνέβη το 2008, η καμπάνια της βασίστηκε ως επί των πλείστον στις τέσσερις πρώτες πολιτείες: την Αϊόβα, το Νιού Χάμπσαϊρ, τη Νεβάδα και τη Νότια Καρολίνα.

Η εκτίμηση ότι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός στην ψυχολογία του ψηφοφόρου κέρδισε έδαφος, ενώ η Χίλαρι εμπιστεύτηκε για τη θέση του διευθυντή της καμπάνιας της τον 35χρονο Ρόμπι Μουκ που οκτώ χρόνια πριν ήταν ο καλύτερος οργανωτής εκδηλώσεων της εκστρατείας της.

REUTERS/Brian Snyder

Όλοι οι πόροι κατανεμήθηκαν κυρίως με στόχο να κερδηθούν οι εντυπώσεις στην Αϊόβα, εκεί που κρίθηκε ότι το 2008 ο Μπαράκ Ομπάμα έβαλε τις βάσεις για την ξέφρενη πορεία του προς την υποψηφιότητα. Και όμως, στο άκουσμα της υποψηφιότητας Σάντερς τον Απρίλιο, ο διορατικός Μουκ διέβλεψε τον κίνδυνο.

"Θα είναι μεγαλύτερος κίνδυνος από τον Μάρτιν Ο' Μάλεϊ, θα υποτιμηθεί το λαϊκιστικό προφίλ του", είπε σε σύσκεψη που διεξαγόταν εκείνη την ώρα στους συνεργάτες του.

Και όντως: μπορεί να βρέθηκε ακόμα και 50 ποσοστιαίες μονάδες πίσω από την Χίλαρι στις δημοσκοπήσεις έξι μήνες πριν, αλλά ο ενθουσιασμός και το κοινό που μπόρεσε να εμπνεύσει τις τελευταίες εβδομάδες αποδεικνύουν τη βασιμότητα των ανησυχιών του.

Και η Χίλαρι Κλίντον δεν έχασε τις εντυπώσεις της... ισοπαλίας επειδή δεν προσπάθησε ή επειδή έκανε λάθος τακτικούς χειρισμούς όπως ενδεχομένως συνέβη οκτώ χρόνια πριν, αλλά επειδή -όπως γράφει το Politico- όπως και το 2008 εμφάνισε ανεπάρκεια στην προσπάθεια να μεταφέρει ένα ελκυστικό μήνυμα στους ψηφοφόρους, ένα μήνυμα που αντίθετα είναι ριζωμένο στην θελτικότητα του επιχειρήματος του Σάντερς ότι οι δομές του Δημοκρατικού κόμματος -συμπεριλαμβανομένης της Κλίντον- "έστησαν" το παιχνίδι της οικονομίας εναντίον του μέσου Αμερικανού τον οποίο η Κλίντον διατυμπανίζει ότι θέλει να υπηρετήσει.

Σωστά επιλεγμένες συμμαχίες έδωσαν τη νίκη στον Κρουζ

Από την άλλη, μπορεί σε πολλούς η νίκη του Τεντ Κρουζ να ισοδυναμεί με έκπληξη πρώτου μεγέθους αλλά για τους καλά γνωρίζοντες την πολιτική δομή της Αμερικής και ειδικότερα τους συσχετισμούς της Αϊόβα, ήταν μια εξέλιξη εν μέρει αναμενόμενη.

Ο γερουσιαστής από το Τέξας, 19 μόλις μήνες μετά την πρώτη του εκλογή, ανακοίνωσε πρώτος από όλους την υποψηφιότητά του για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών τον Μάρτιο του 2015, σταδιακά όμως επισκιαζόταν από τις υπόλοιπες υποψηφιότητες καθώς αυτές ανακοινώνονταν.

Στόχευσε ωστόσο στρατηγικά και αυτός εξ αρχής την Αϊόβα και κυρίως τις ομάδες του πληθυσμού που θα του έδιναν τη νίκη: τους Ευαγγελιστές και τους φιλελεύθερους, μαζί με τους ακτιβιστές του κινήματος Tea Party.

Για παράδειγμα πήρε με το μέρος του τον συντηρητικό ραδιοφωνικό παραγωγό, Στιβ Ντις ο οποίος έχει μεγάλη επιρροή σε ρεπουμπλικανούς ψηφοφόρους διαφόρων αποχρώσεων ενώ και ο γερουσιαστής της Αϊόβα, Στιβ Κινγκ αν και αρχικά διστακτικός τελικά προσχώρησε στην υποστήριξη του Κρουζ μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, όταν ο υποψήφιος από το Τέξας με γνώσεις στη διεθνή σκακιέρα πίεσε νομοθετικά ώστε να απαγορευτεί η είσοδος Σύρων προσφύγων στην Αμερική, εκμεταλλευόμενος έτσι την διογκούμενη ανησυχία των συντηρητικών ότι κάποιοι από αυτούς μπορεί να αποτελέσουν απειλή για την εθνική ασφάλεια.

Είναι ακριβώς αυτό το θέμα που Αμερικανοί αναλυτές εκτιμούν ότι στοίχισε την υποψηφιότητα στον Μπεν Κάρσον, τον νευροχειρούργο παιδίατρο που βρέθηκε κάποια στιγμή να προπορεύεται -μαζί πάντα με τον Τραμπ- στις δημοσκοπήσεις αλλά τελικά υποχώρησε.

Αλλά και ο ίδιος ο πατέρας του Κρουζ, πάστορας Ράφαελ Κρουζ έπαιξε τον δικό του ρόλο, διατηρώντας ένα πολύ πυκνό πρόγραμμα επισκέψεων σε εκκλησίες σε όλη την πολιτεία και διαχέοντας το μήνυμα του γιου του.

Γιατί έχασε ο Τραμπ;

Καθώς οι μήνες περνούσαν και έμπαινε το 2016, η ομάδα του Τεντ Κρουζ έβλεπε όλο και πιο αισιόδοξα την διαδικασία, ανέμενε ωστόσο επιθέσεις από το στρατόπεδο του Ντόναλντ Τραμπ που ως... πρωτάρης στην πολιτική έβλεπε λιγότερο στρατηγικά την ανάμειξή του στην κάθε πολιτεία και θα... χτυπούσε μόνο όταν αντιλαμβανόταν ότι απειλείται η ηγεμονία του.

Οι πληροφορίες που έρχονται από την άλλη άκρη του Ατλαντικού αναφέρουν ότι ο δισεκατομμυριούχος αψήφησε τις προτροπές να επενδύσει σε τεχνολογικά μέσα που θα τον βοηθούσαν να ταυτοποιήσει και να κινητοποιήσει υποστηρικτές, εκτιμώντας ότι η... αύρα του σταρ που είχε διαμορφώσει θα του έδινε έναν διαφορετικό τρόπο ώστε να φέρει προς το μέρος του πιθανούς ψηφοφόρους.

REUTERS/Carlos Barria

Ωστόσο, φαίνεται ότι μέχρι να αρχίσει να ρίχνει χρήματα για αλίευση δεδομένων των ψηφοφόρων και να στοχεύει σε στατιστικά στοιχεία, οι αντίπαλοί του για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών -ειδικότερα οι Κρουζ και Ρούμπιο- είχαν ξοδέψει εκατομμύρια χτίζοντας "έξυπνες" μηχανές στόχευσης ψηφοφόρων.

Βλέποντας λοιπόν ότι η δημοφιλία του Κρουζ στην Αϊόβα δεν κάμπτεται, ισχυρίστηκε ότι ο ανθυποψήφιός του -γεννημένος στον Καναδά από Αμερικανίδα μητέρα- δεν δικαιούται να διεκδικήσει την προεδρία των ΗΠΑ.

Ωστόσο, την τελευταία εβδομάδα και παρά την σημαντική δραστηριποίηση της ομάδας Τραμπ -ο οποίος δέχθηκε την στήριξη από επιφανείς Ρεπουμπλικανούς- το επιτελείο του Κρουζ μιλούσε για μια "νίκη πέρα από το στατιστικό λάθος".

Θεωρούσε ότι ο μόνος τρόπος για να χαθεί η μάχη θα ήταν η αδυναμία επαρκούς συνένωσης της συντηρητικής βάσης της πολιτείας ενώ στρατηγικά επέλεξαν να στέλνουν θετικά μηνύματα σε όσους ψηφοφόρους δήλωναν ότι σκέφτονται να ψηφίσουν τον Μπεν Κάρσον, εν αντιθέσει με αυτούς που τάσσονταν περισσότερο υπέρ είτε του Ρούμπιο είτε του Τραμπ.

Τις τελευταίες μάλιστα ώρες πριν την προκριματική έκλογη το επιτελείο του Τεντ Κρουζ έκανε στροφή προς τους οργανωμένους εθελοντές, τους πάστορες και τους επικεφαλής κομητειών σε όλη την πολιτεία, κάτι που τελικά εκτιμάται ότι σε συνδυασμό με την πολύμηνη προσπάθειά του στην Αϊόβα διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο ώστε να προτιμηθεί η δική του υποψηφιότητα από όσους προσήλθαν.

Η προκριματική μάχη μόλις ξεκίνησε και θα έχει ακόμα πολλά... επεισόδια προτού καταλήξει σε κάποιο πρόσωπο. Επόμενος σταθμός είναι το Νιού Χάμπσαϊρ την ερχόμενη Τρίτη, ενώ την 1η Μαρτίου θα διεξαχθεί η λεγόμενη "Super Tuesday", η προκριματική δηλαδή διαδικασία σε 15 πολιτείες, σημείο από το οποίο θα ξεκαθαρίσουν πιθανότατα τα φαβορί για το χρίσμα.