Ψηφιακά προσωπικά δεδομένα κατά του εγκλήματος; Μνήμες Στάζι ξυπνούν στη Γερμανία

Οι συσκευές αυτές αποτελούν πια μουσειακά είδη. Όχι, όμως, και η ιδέα της παρακολούθησης και της συλλογής προσωπικών δεδομένων που έχει αναδειχτεί σε… επιστήμη και πλέον γίνεται απείρως πιο εύκολα και πιο μαζικά.

Συλλογή δεδομένων στη… μάχη κατά του εγκλήματος;

Τώρα, η γερμανική αστυνομία – όπως ακριβώς και πολλές υπηρεσίες ανά τον κόσμο – ζητά πρόσβαση όχι μόνο στα δεδομένα των κινητών αλλά και σε πληροφορίες που συλλέγονται από ψηφιακά εργαλεία, όπως η Google Home και το Amazon Echo.

Το ζήτημα θα τεθεί επί τάπητος στην επικείμενη συνάντηση των υπουργών εσωτερικών, την προσεχή εβδομάδα.

«Για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το έγκλημα, είναι πολύ σημαντικό να έχουμε, σε επίπεδο κρατιδίων αλλά και ομοσπονδιακά, πρόσβαση σε δεδομένα που συλλέγονται από τέτοιες συσκευές», τόνισε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου επί του θέματος.

Ασφαλώς, αυτό σήμανε αμέσως συναγερμό στις υπηρεσίες και τους οργανισμούς που παρακολουθούν το πεδίο των δικαιωμάτων σε ζητήματα ψηφιακών προσωπικών δεδομένων.

«Έχουν πλήρη επίγνωση πως αυτό που σχεδιάζουν να κάνουν είναι αντισυνταγματικό. Αναμένω την παρέμβαση των υπηρεσιών προστασίας προσωπικών δεδομένων», σημειώνει η Jeanette Hofmann, καθηγήτρια Διαδικτυακής Πολιτικής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βερολίνου και ειδική στην επιτροπή έρευνας της Bundestag σε θέματα διαδικτύου και ψηφιακής ασφάλειας.

Οι συσκευές παρακολούθησης της Στάζι αποτελούν πια μουσειακά είδη. Όχι, όμως, και η πρακτική της παρακολούθησης και της συλλογής προσωπικών δεδομένων - AP Photo/Michael Sohn

«Το σπίτι θεωρείται ακόμα ένα ιερό μέρος, σε σύγκριση με όσα συμβαίνουν δημοσίως. Η πιθανότητα ό,τι κάνει κανείς στο σπίτι να εντοπίζεται και να παραδίδεται στις αρχές ασφαλείας, μόνο και μόνο επειδή υπάρχει δικαστική εντολή, είναι τουλάχιστον τρομακτικό», λέει η ίδια.

Προφανώς, η Γερμανία δεν είναι η μόνη χώρα που προσπαθεί να θέσει σαφές πλαίσιο στα ζητήματα ψηφιακής προστασίας. Ωστόσο, ακριβώς λόγω της ιστορίας της, η ευαισθησία στο πεδίο των προσωπικών δεδομένων είναι μεγάλη, γι’αυτό και διαθέτει ένα από τις πιο αυστηρές νομοθεσίες στον κόσμο.

«Η πολιτική που είχαμε τα τελευταία είκοσι χρόνια λέει πως ‘δεν αγγίζουμε την κρυπτογράφηση, δεν την αποδυναμώνουμε, δεν δημιουργούμε παραθυράκια πρόσβασης, οι αρχές πρέπει να βρουν άλλο τρόπο να αποκτήσουν τα προσωπικά δεδομένα» εξηγεί ο ειδικός κυβερνοασφάλειας, Sven Herpig, υπερθεματίζοντας πως «πρέπει να δώσει προσοχή κανείς στην ιστορική εμπειρία με τις παρακολουθήσεις από τους Ναζί και στη συνέχεια από τη Στάζι. Έχουμε μακρά ιστορία ώστε να είμαστε ενάντια στην κρατική παρακολούθηση».

Ωστόσο, στην περίπτωση των ψηφιακών εργαλείων όπως τα Google Home ή Amazon Echo, η συλλογή δεδομένων δεν πραγματοποιείται στη Γερμανία αλλά σε ξένες χώρες – κυρίως στις ΗΠΑ. Την Πέμπτη, η Ένωση Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συγκλήθηκε για την αξιολόγηση προτάσεων που θα επιτρέπουν για κάθε χώρα - μέλος, περιλαμβανομένης και της Γερμανίας, να αποκτά πρόσβαση σε ψηφιακά στοιχεία που έχουν συλλεχθεί σε άλλη χώρα.

«Για υπερβολικά μεγάλο διάστημα, εγκληματίες και τρομοκράτες εκμεταλλεύονται τη σύγχρονη τεχνολογία για τα εγκλήματά τους», αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Επίτροπος Τζούλιαν Κινγκ, αρμόδιος για την Ένωση Ασφάλειας, εξηγώντας: «Θέτοντας διεθνή στάνταρντ στην απόκτηση πρόσβασης σε ηλεκτρονικά στοιχεία, κάνουμε άλλο ένα βήμα να καταργήσουμε τον τρόπο που λειτουργούν, διασφαλίζοντας πως οι αρχές μπορούν με αποτελεσματικότητα να διερευνήσουν και να ασκήσουν διώξεις εναντίον τους, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Ψηφιακά στοιχεία ως στοιχεία εγκλήματος;

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε περίπου 85% των ποινικών ερευνών είναι απαραίτητα τα ψηφιακά στοιχεία και στα 2/3 αυτών των υποθέσεων τα στοιχεία αποκτώνται από παρόχους υπηρεσιών εκτός Ευρώπης, κυρίως από τις ΗΠΑ.

Ωστόσο, οργανώσεις για την προστασία των ψηφιακών δικαιωμάτων στη Γερμανία επικρίνουν τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τονίζοντας πως μπορούν να καταργήσουν τους αυστηρούς νόμους περί προστασίας δεδομένων που ισχύουν στη χώρα τους. Επιπλέον, επικαλούνται το επιχείρημα πως βάσει των συγκεκριμένων ευρωπαϊκών προτάσεων, δεν υπολογίζεται η βασική παράμετρος πως κάτι που συνιστά έγκλημα σε μία χώρα, δε θεωρείται απαραιτήτως το ίδιο σε μία άλλη.

«Αυτό το καθεστώς θα είχε νόημα αν υπήρχε συναίνεση στην ΕΕ ή διεθνώς επί του τι συνιστά έγκλημα και αν ισχύουν οι ίδιες δικονομικές εγγυήσεις», εξηγεί η Elisabeth Niekrenz της Digital Society, μιας οργάνωσης για την προστασία των ψηφιακών δεδομένων, σημειώνοντας: «Αν η άμβλωση είναι ποινικό αδίκημα σε ένα κράτος και όχι σε ένα άλλο, τότε οι πάροχοι υπηρεσιών στη δεύτερη περίπτωση δεν πρέπει να υποχρεώνονται να δίνουν στοιχεία σε τέτοιες υποθέσεις».

Η προσωπική εμπειρία ως ανασταλτικός παράγοντας

Οι Γερμανοί ξέρουν πολύ καλά κι από προσωπική εμπειρία πώς μπορεί να γίνει κατάχρηση των μαζικών παρακολουθήσεων. Σήμερα, οι πολίτες μπορούν να μελετήσουν τους προσωπικούς τους φακέλους στα αρχεία της Στάζι, να διαπιστώσουν μέσα από εκατομμύρια, άλλοτε απόρρητα, έγγραφα το ρόλο των μυστικών υπηρεσιών στην παρενόχληση των αντιφρονούντων και τον έλεγχο των μαζών.

Τώρα, προειδοποιεί η καθηγήτρια Hofmann, οι κυβερνήσεις επιδιώκουν τη νομιμοποίηση της συλλογής προσωπικών ψηφιακών δεδομένων στην υπηρεσία της αστυνομικής έρευνας: «Πρόκειται για διεθνές ζήτημα. Σκανδαλιζόμαστε όταν η Amazon ακούει τις προσωπικές μας συνομιλίες στο σπίτι. Και τώρα, η κυβέρνηση λέει πως θα κάνει το ίδιο», λέει η ίδια. Και καταλήγει: «Θα πίστευε κανείς πως αν η κυβέρνηση κάνει κάτι που δεν αρέσει στους πολίτες, μπορούμε να απευθυνθούμε για εναλλακτικές λύσεις σε ιδιώτες. Ή αν οι ιδιώτες μας απογοητεύσουν, μπορούμε να στραφούμε στην κυβέρνηση που, ως ισχυρός πρωταγωνιστής, θα περιορίσει τις αθέμιτες πρακτικές. Τώρα, το δικαστήριο είναι η μόνη βιώσιμη εναλλακτική για την υπεράσπιση αυτών των δικαιωμάτων. Και πιστεύω, μακροπρόθεσμα, αυτό είναι μεγάλο ζήτημα για τη δημοκρατία».

Germany wants access to citizens' data. That's sparked fears of a sinister pastGermany wants access to citizens' data. That's sparked fears of a sinister past by Atika Shubert