Η Μέρκελ φεύγει, ο Μακρόν έρχεται; Τα σενάρια διαδοχής και τα εμπόδια

Newsroom

Πέμπτη, 01 Νοεμβρίου 2018 22:32

Η Μέρκελ φεύγει, ο Μακρόν έρχεται; Τα σενάρια διαδοχής και τα εμπόδια — Arif Hudaverdi Yaman/Pool via REUTERS

«Τη σέβονται όλοι, ακόμη και όσοι διαφωνούν με τις απόψεις της. Υπάρχει μια διαφορετική ατμόσφαιρα στην αίθουσα όταν δεν είναι εκεί…». Με τα λόγια αυτά ένας Ευρωπαίος πρώην πρωθυπουργός επιχείρησε να εξηγήσει το «φαινόμενο» Άνγκελα Μέρκελ, που πρωταγωνίστησε στην πολιτική σκηνή όχι μόνο της Γερμανίας αλλά και της Ευρώπης.

Παρότι θα ήταν εύκολο να υποθέσει κάποιος ότι η «ισχυρή» Γερμανία έδινε… πόντους στη Γερμανίδα καγκελάριο και ενίσχυε την επιρροή της εντός της Ε.Ε., το συμπέρασμα αυτό θα ήταν μάλλον ανακριβές.

Και αυτό γιατί η κ. Μέρκελ είχε έναν ιδιαίτερο τρόπο να επιβάλλεται έναντι των εταίρων της.

Εδώ και χρόνια, οι Ευρωπαίοι ηγέτες παρακολουθούν με προσοχή τις τοποθετήσεις της κ. Μέρκελ και τίποτα δεν αποφασίζεται πριν η καγκελάριος εκφέρει άποψη επί του ζητήματος.

Η «σιδηρά κυρία της Ευρώπης», ή «βασίλισσα της Ευρώπης» όπως την αποκαλούν πολλοί, ανακοίνωσε ότι αυτή θα είναι η τελευταία θητεία της και πως δεν σκοπεύει να θέσει υποψηφιότητα για καμία Ευρωπαϊκή θέση στο μέλλον. Το ερώτημα που γεννάται είναι εάν η κ. Μέρκελ θα συνεχίσει να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα επόμενα χρόνια ή εάν το «άστρο» της θα αρχίσει να σβήνει μέσα στους επόμενους μήνες.

Σε αυτή την περίπτωση, η Γερμανίδα καγκελάριος θα αφήσει πίσω της ένα δυσαναπλήρωτο κενό και μάλιστα σε μια περίοδο που η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε αναταραχή λόγω της ανόδου της ακροδεξιάς σε διάφορες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου, του Brexit αλλά και της κόντρας με την Ιταλία.

Ποιος, όμως, θα μπορούσε να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην Ε.Ε; Συνεργάτες και υποστηρικτές του Εμανουέλ Μακρόν -ενός φιλοευρωπαίου πολιτικού που έχει πολλάκις καταθέσει προτάσεις για «λίφτινγκ» της Ένωσης- ελπίζουν ότι ο Γάλλος πρόεδρος θα καταφέρει να… εμπνεύσει τους Ευρωπαίους ηγέτες.

Οι σημερινές του δηλώσεις θα μπορούσαν να είναι ενδεικτικές των προθέσεών του… Ο κ. Μακρόν προχώρησε σε έκκληση για «πνευματική διαύγεια και αντίσταση» ενώ παράλληλα διέκρινε ομοιότητες ανάμεσα στη σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη και τον Μεσοπόλεμο.

«Είμαι κατάπληκτος από την ομοιότητα ανάμεσα στην κατάσταση που ζούμε και την κατάσταση του Μεσοπολέμου» είπε ο ίδιος, μιλώντας στο περιθώριο της επίσκεψής του σε έκθεση αφιερωμένη στον Ζορζ Κλεμανσό.

«Σε μία Ευρώπη διαιρεμένη από τους φόβους, την εθνικιστική αναδίπλωση, τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, βλέπουμε να ανασυντίθεται ό,τι συνιστούσε τη ζωή στην Ευρώπη από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι την κρίση του 1929» ανέφερε ο κ. Μακρόν, και συμπλήρωσε: «Πρέπει να το έχουμε στον νου μας, να έχουμε πνευματική διαύγεια, να γνωρίζουμε πως αντιστεκόμαστε, στηριζόμενοι στο σφρίγος της Δημοκρατίας».

«Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν κίνδυνο: τον κίνδυνο του διαμελισμού από την εθνικιστική λέπρα και της αποσταθεροποίησης από εξωτερικές δυνάμεις. Και, κατά συνέπεια, απώλειας της κυριαρχίας της. Δηλαδή, εξαρτώντας την ασφάλειά της από τις αμερικανικές επιλογές και τις μεταβολές τους, έχοντας μια Κίνα όλο και περισσότερο παρούσα στις ουσιαστικές υποδομές της, μια Ρωσία που κάποτε τείνει προς την χειραγώγηση, τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και τις αγορές που κάποτε ξεπερνούν το εκτόπισμα που μπορούν να έχουν τα κράτη», προειδοποίησε ο Μακρόν.

Έχει, όμως, ο Γάλλος πρόεδρος τους απαραίτητους συμμάχους εντός της Ευρώπης για να αντικαταστήσει τη «βασίλισσα»; Ίσως, αλλά είναι πολύ νωρίς για να ειπωθεί με βεβαιότητα κάτι τέτοιο.

Η μεταρρυθμιστική ατζέντα του Εμανουέλ Μακρόν είναι ιδιαιτέρως φιλόδοξη και από το 2017, όταν και ανέλαβε την εξουσία, προσπάθησε σκληρά να κάνει τη Γαλλία έναν αξιόπιστο σύμμαχο της Γερμανίας, με την ελπίδα ότι το Βερολίνο θα στηρίξει τις προτάσεις του. Σε λίγο καιρό, όμως, θα κληθεί να συνεργαστεί με κάποιον άλλο καγκελάριο, που πιθανώς να μην τον στηρίξει όσο η κ. Μέρκελ.

Με τη Βρετανία να ετοιμάζεται να αποχωρήσει από την Ένωση, την ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση της Ιταλίας να έχει κηρύξει… πόλεμο στις Βρυξέλλες λόγω του προϋπολογισμού της και την κυβέρνηση της Ισπανίας να είναι ιδιαίτερα αποδυναμωμένη το τελευταίο διάστημα, ο Μακρόν χρειάζεται τη στήριξη του Βερολίνου για να προχωρήσει τις ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις που οραματίζεται.

Και η ατζέντα αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον Γάλλο πρόεδρο, καθώς αποτελεί ένα μεγάλο «στοίχημά» του και μια από τις προεκλογικές του δεσμεύσεις.

Όπως γράφουν οι Financial Times, Γάλλοι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι οι ανακοινώσεις της Μέρκελ δημιουργούν μια κάποια αβεβαιότητα αλλά εξηγούν ότι η πολιτικός έχει αποδυναμωθεί εδώ και αρκετό καιρό -κυρίως λόγω της δυσκολίας σχηματισμού κυβέρνησης αλλά και των ενδοκυβερνητικών εντάσεων του καλοκαιριού. «Αυτό δεν αλλάζει το παιχνίδι» είπε στη βρετανική εφημερίδα ένας από τους αξιωματούχους.

Με τη σειρά του, ο Πασκάλ Λαμί, πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος, τονίζει: «Ο Μακρόν σίγουρα γνωρίζει εδώ και καιρό την αποχώρηση της Μέρκελ… Τα κακά νέα για αυτόν είναι ότι η κ. Μέρκελ άρχισε να “πνίγεται” τόσο νωρίς στη θητεία της».

Άλλοι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι το Παρίσι μπορεί να βρει συμμάχους στους Ευρωπαίους Πράσινους, που εμφανίζουν άνοδο στην Ευρώπη και θα μπορούσαν να αποτελέσουν «αντίβαρο» στους συντηρητικούς.

Και αυτό το σενάριο είναι πιθανό. Μένει, όμως, να αποδεχτεί εάν ο κ. Μακρόν θα κριθεί άξιος αντικαταστάτης της Άνγκελα Μέρκελ -της πολιτικού που κατά πολλούς κατάφερε να κρατήσει την Ευρώπη ενωμένη σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές.