Fröccs: Το «μυστικό της μακροζωίας» της Ουγγαρίας

Εάν πείτε σε έναν μπαρίστα ότι ένα fröccs - που προφέρεται «freutch» - μπορεί να παρασκευασθεί αναμειγνύοντας συνηθισμένο ανθρακούχο νερό με λευκό ή καλά παγωμένο ροζέ κρασί, θα διαπράξετε βλασφημία.

Στο ισόγειο ενός παλιού κτηρίου στη Βουδαπέστη ο τριαντάχρονος Λάζλο και ο πατέρας του διαιωνίζουν την αγαπημένη παράδοση των προγόνων τους: μείξη διοξειδίου του άνθρακα με λίτρα νερού προκειμένου να επιτύχουν ένα τέλειο αφρώδες ποτό το οποίο διατηρείται υπό πίεση σε φιάλες αποστακτήρες. Το αποτέλεσμα ονομάζεται σόδα. Και η γεύση του είναι ασύγκριτη με εκείνη του βιομηχανικού ανθρακούχου νερού «που χάνει τις φυσαλίδες του μόλις ανοίξετε το μπουκάλι», λέει ο Λάζλο.

Στα μπουκάλια που παράγονται στην οικογενειακή επιχείρηση «η τελευταία σταγόνα είναι τόσο αφρώδης όσο η πρώτη» χάρη στο ειδικό μπουκάλι που κρατά το νερό υπό πίεση. Και για ένα επιτυχημένο fröccs, «αυτό που είναι απαραίτητο είναι η σωστά παρασκευασμένη σόδα», λέει ο 69 χρόνος πατέρας του Λάζλο.

Έπειτα από ένα καυτό καλοκαίρι στην ουγγρική πρωτεύουσα με θερμοκρασίες πολύ κοντά στους 40 βαθμούς, πατέρας και γιος τρίβουν τα χέρια τους: οι δουλειές πήγαν πολύ καλά.

«Όλα τα νέα μπαρ και τα εστιατόρια που ανοίγουν προτείνουν fröccs: πρόκειται για κάτι εντελώς καινούργιο. Πατέρας και γιος άνοιξαν την επιχείρησή τους πριν από 15 χρόνια έχοντας τότε περίπου 30 πελάτες, ενώ σήμερα είναι δεκαπλάσιοι, ανάμεσά τους εστιατόρια, επιχειρήσεις, μπαρ και ιδιώτες.

Το μείγμα παραδοσιακής χειροποίητης σόδας και κρασιού βρήκε τη θέση του στον χάρτη των πιο «ψαγμένων» μπαρ και εστιατορίων.

«Πριν από επτά χρόνια όταν ανοίξαμε δεν ήταν ακόμα τόσο δημοφιλές», εξηγεί ο Πέτερ το μπαρ του οποίου με το όνομα «fröccs» ειδικεύεται σε αυτό το ποτό.

«Όχι μόνο σε δροσίζει, αλλά δεν χτυπάει στο κεφάλι όπως άλλα αλκοολούχα μείγματα», υποστηρίζει ένας επιχειρηματίας πίνοντάς το γουλιά - γουλιά σε μία βεράντα της Βουδαπέστης.

Το fröccs θεωρείται και το «μυστικό της μακροζωίας», σύμφωνα με τον μεγάλο λογοτέχνη της Ουγγαρίας Σάντορ Μάραϊ (1900-1989): αρκετά μεθυστικό για να εξεγείρει τη φαντασία αλλά σχετικά ακίνδυνο για την υγεία, όντας πιο ελαφρύ από το κρασί.

Η οικογένεια του Λάζλο αγόρασε τη μικρή επιχείρηση στο κέντρο της Βουδαπέστης το 1994. Υποστηρίζει όμως ότι εκεί παρασκεύαζαν για «γενιές» το ανθρακούχο νερό με τη βοήθεια μίας μηχανής με πεντάλ που έριχνε με πίεση αέριο σε εκατοντάδες μπουκάλια κάθε μέρα.

Σε ένα ράφι είναι τοποθετημένα μία σειρά παλιών τέτοιων μπουκαλιών με το όνομα αείμνηστων πλέον κατασκευαστών ανθρακούχου νερού, θυμίζοντας ότι το χειροποίητο ανθρακούχο νερό έζησε στιγμές δόξας πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όλα ξεκίνησαν από τον Τσένλικ, Ούγγρο ιερέα και μηχανικό, ο οποίος το 1826 εφηύρε τη μηχανή που του επέτρεπε να παρασκευάσει σόδα σε μεγάλη κλίμακα. Εκτοτε χιλιάδες εργοστάσια σόδας άνθισαν στην Ουγγαρία, καθιστώντας τη βιομηχανία αυτή την τρίτη μεγαλύτερη στη χώρα τον 19ο αιώνα.

Εκείνη την εποχή ο γνωστός ποιητής Mihály Vörösmarty τόλμησε σε ένα ποίημά του να συγκρίνει «τις αφρώδεις πέρλες που ξεχειλίζουν από το κρασί» με το πατριωτικό ουγγρικό κίνημα που μόλις είχε εμφανισθεί για να ζητήσει μεγαλύτερη πολιτική αυτονομία στην τότε αυτοκρατορία των Αψβούργων.

Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τα περισσότερα ουγγρικά νοικοκυριά κατανάλωναν μεταλλικό νερό από μπουκάλια αποστακτήρες. Η πολυτάραχη ιστορία τις επόμενες δεκαετίες έφερε βαρύ πλήγμα στην εμπορική αυτή χρήση: εργοστάσια καταστράφηκαν στη διάρκεια του πολέμου, άλλα εθνικοποιήθηκαν από το κομμουνιστικό καθεστώς, ανταγωνισμός από τις διεθνείς ετικέτες σόδας που έφερε η οικονομία της αγοράς. Σύμφωνα με τους επαγγελματίες, μερικές εκατοντάδες ουγγρικές εταιρείες συνεχίζουν να παράγουν χειροποίητη σόδα.

Στην τοπική παμπ Gerloczy που προσέφερε fröccs στους πελάτες την κομμουνιστική εποχή, ένας 52χρονος δημόσιος υπάλληλος έχει ήσυχη τη συνείδησή του λέγοντας ότι με το fröccs μπορείς να πιεις όσο θέλεις χωρίς να μεθύσεις και να κινδυνεύεις να μην πας την επομένη στη δουλειά σου. Εκείνος προτιμά να πίνει μία παραλλαγή του fröccs - μια δόση κρασιού για τέσσερις δόσεις σόδα.