Το παγκοσμιοποιημένο εμπόριο, οι επενδύσεις και η θέση της ΕΕ (infographic)

Όπως αναφέρεται στο εισαγωγικό σημείωμα που υπογράφει η γενική διευθύντρια της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας Μαριάνα Κότζεβα, η έκθεση επικεντρώνεται σε ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που συνδέονται με την παγκοσμιοποίηση, την αυξανόμενη εμπορική και οικονομική ροή μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του υπόλοιπου κόσμου. Παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα στατιστικών για το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο και τις επιχειρήσεις σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο και επισημαίνει τα πρόσφατα πρότυπα στον τομέα του εμπορίου, των επενδύσεων και της βιομηχανικής οργάνωσης.

Aγαθά και Υπηρεσίες

Το 2016, η συνολική αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών παγκοσμίως ανήλθε σε 14,6 τρισεκατομμύρια ευρώ. Η ΕΕ-28 εξήγαγε περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες (2,6 τρισεκατομμύρια ευρώ) από κάθε μεμονωμένη χώρα, ενώ το υψηλότερο επίπεδο εισαγωγών καταγράφηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες (2,5 τρισεκατομμύρια ευρώ).

Το μεγαλύτερο εμπορικό πλεόνασμα για το διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών - όπως μετριέται από τη διαφορά μεταξύ εξαγωγών και εισαγωγών - καταγράφηκε στην ΕΕ των 28 (304 δισ. ευρώ το 2016), ακολουθούμενη από την Κίνα (226 δισ. ευρώ). Αντίθετα, το μεγαλύτερο έλλειμμα καταγράφηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες (456 δισ. ευρώ), ακολουθούμενο σε απόσταση από την Ινδία (38 δισ. ευρώ).

Η κλιμακούμενη απελευθέρωση του εμπορίου από τη δεκαετία του 1990 και μετά παρείχε ένα κίνητρο για το διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών. Στο πλαίσιο της ΕΕ-28, ο λόγος του διεθνούς εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών σε σχέση με το ΑΕΠ αυξήθηκε από 12,6% το 2005 σε 17,0% έως το 2015, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών αυξανόταν με ταχύτερο ρυθμό από τη συνολική οικονομία της ΕΕ-28.

Δύο σχετικά μικρές ασιατικές οικονομίες ανέφεραν υψηλότερο βαθμό έκθεσης στο διεθνές εμπόριο, καθώς η μέση αξία των εξαγωγών και των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (σε σχέση με το ΑΕΠ) στο Χονγκ Κονγκ αντιπροσώπευε το 194,8% του ΑΕΠ το 2015, ενώ ο αντίστοιχος λόγος για τη Σιγκαπούρη ήταν 167,3%. Οι αριθμοί αυτοί έχουν τεράστια απόσταση από τις αναλογίες ορισμένων από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου: Κίνα (19,5%), ΕΕ-28 (17,0%) και Ηνωμένες Πολιτείες (13,9%).

Το 2016, περίπου το 17,9% των παγκόσμιων εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών προερχόταν από την ΕΕ των 28. Το μερίδιό της στις παγκόσμιες εξαγωγές ήταν σχετικά αμετάβλητο σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία (18,4%). Αντίθετα, παρατηρήθηκε μια πιο αισθητή μείωση του μεριδίου της ΕΕ των 28 στις παγκόσμιες εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, καθώς το μερίδιό της στο παγκόσμιο εμπόριο μειώθηκε σε 16,2% το 2016, δηλαδή μείωση κατά 3,7 εκατοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με μια δεκαετία νωρίτερα.

Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό σχετικά με τις εξελίξεις στο διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ 2006 και 2016 ήταν η συνεχιζόμενη εξέλιξη της Κίνας ως ένα από τα κορυφαία εμπορικά έθνη στον κόσμο. Το μερίδιο της Κίνας στις παγκόσμιες εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκε από 9,0% σε 13,6% κατά την περίοδο 2006-2016, ενώ το μερίδιο της στις εισαγωγές αυξήθηκε με ακόμη ταχύτερο ρυθμό, κατά 4,9 ποσοστιαίες μονάδες, φθάνοντας το 12,0% το 2016.

Το 2016, τα εμπορεύματα αντιπροσώπευαν περισσότερο από τα τρία τέταρτα (76,6%) του συνολικού εμπορίου στον κόσμο, με το μερίδιό τους στις εξαγωγές να φτάνει το 93,9% στο Μεξικό και το 90,5% στην Κίνα. Αντίθετα, η συμμετοχή των υπηρεσιών στις συνολικές εξαγωγές ήταν πολύ πιο έντονη στην ΕΕ-28 (31,3% του συνόλου) και στις Ηνωμένες Πολιτείες (34,1%), ανεβαίνοντας σε 37,6% στην Ινδία.

Παγκόσμιο Εμπόριο Αγαθών

Τα πρότυπα του διεθνούς εμπορίου αγαθών παρουσίασαν ευρείες αλλαγές τις τελευταίες δεκαετίες, που αντανακλούσαν, μεταξύ άλλων, την απελευθέρωση του εμπορίου, την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, μεθόδων βιομηχανικής οργάνωσης και ανάπτυξης παγκόσμιων αλυσίδων παραγωγής. Η μετεγκατάσταση ορισμένων μεταποιητικών δραστηριοτήτων στο εξωτερικό οδήγησε σε μεταβολή της σύνθεσης του διεθνούς εμπορίου, η οποία αντανακλάται σε υψηλότερο μερίδιο του συνολικού εμπορίου για ενδιάμεσα προϊόντα (ανταλλακτικά και εξαρτήματα) και χαμηλότερα μερίδια για τελικά (καταναλωτικά) αγαθά.

Το 2016, η ΕΕ-28 αντιπροσώπευε περίπου 15% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών.

Η μεγαλύτερη μεταβολή στη διάρθρωση των παγκόσμιων εξαγωγών αγαθών μεταξύ 2006 και 2016 ήταν η επέκταση του μεριδίου των κινεζικών εξαγωγών, οι οποίες αυξήθηκαν από 11,0% της συνολικής αξίας το 2006 σε 17,0% μέχρι το 2016. Ενώ η Κίνα ήταν ο σημαντικότερος εξαγωγέας αγαθών το 2016 (1,9 τρισεκατομμύρια ευρώ), οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών (2,0 τρισεκατομμύρια ευρώ) και στις δύο περιπτώσεις η ΕΕ-28 κατέλαβε τη δεύτερη θέση, τόσο με εξαγόμενα όσο και με εισαγόμενα αγαθά αξίας 1,7 τρισ. ευρώ. Η ΕΕ-28, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξαν οι τρεις μεγαλύτεροι διεθνείς παράγοντες για το διεθνές εμπόριο αγαθών από το 2004 (όταν η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία). Το 2007, η Κίνα ξεπέρασε τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα αγαθών στον κόσμο και το μοντέλο αυτό επαναλήφθηκε το 2014, όταν η Κίνα ξεπέρασε την ΕΕ-28 για να καταγράψει το υψηλότερο ποσοστό των εξαγόμενων αγαθών, θέση που διατηρήθηκε το 2015 και 2016.

Κατά την ίδια περίοδο, το μερίδιο της ΕΕ-28 στις παγκόσμιες εξαγωγές αγαθών μειώθηκε από 16,4% το 2006 σε 15,7% μέχρι το 2016, ενώ το μερίδιο των ΗΠΑ ήταν σχετικά αμετάβλητο (11,7% το 2006 και 11,8% το 2016).

Το εμπορικό πλεόνασμα στην Κίνα διευρύνθηκε από αρχικά 141 δισ. ευρώ το 2006 σε 460 δισ. ευρώ το 2016, ενώ το εμπορικό έλλειμμα στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε από 702 δισ. ευρώ το 2006 σε 720 δισ. ευρώ μέχρι το 2016, διατηρώντας έτσι το αμερικανικό έλλειμμα ως το μεγαλύτερο στον κόσμο.

Ωστόσο, υπήρξε διαφορετική εξέλιξη στην ΕΕ-28, καθώς το εμπορικό έλλειμμα 216 δισεκατομμυρίων ευρώ για εμπορεύματα το 2006 μετατράπηκε σε πλεόνασμα 60 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2015, πριν από τη μετέπειτα πτώση σε 38 δισεκατομμύρια ευρώ το 2016.

Το 2016, οι υψηλότερες αναλογίες κάλυψης για το διεθνές εμπόριο αγαθών (λόγος εξαγωγών προς εισαγωγές) καταγράφηκαν για τη Ρωσία (156,6%), τη Βραζιλία (134,7%) και την Κίνα (132,1%). Αντίθετα, οι χαμηλότερες αναλογίες κάλυψης για το διεθνές εμπόριο αγαθών καταγράφηκαν στην Ινδία (73,0%), στην Τουρκία (71,8%) και στις Ηνωμένες Πολιτείες (64,6%).

Παγκόσμιο Εμπόριο Υπηρεσιών

Οι υπηρεσίες αποτελούν όλο και σημαντικότερο τμήμα της παγκόσμιας οικονομίας και διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο σε κάθε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο τομέας των υπηρεσιών συμβάλει σημαντικά περισσότερο από τη βιομηχανική οικονομία στο ΑΕΠ και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στην ΕΕ των 28, αντιπροσωπεύοντας περίπου τα τρία τέταρτα της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας. Ωστόσο, όπως περιγράφεται παραπάνω, η παγκόσμια αξία του διεθνούς εμπορίου αγαθών είναι ελαφρώς πάνω από τριπλάσια από εκείνη του εμπορίου υπηρεσιών. Αυτή η ανισορροπία στα επίπεδα του διεθνούς εμπορίου μπορεί να αποδοθεί, μεταξύ άλλων, στον άυλο χαρακτήρα των υπηρεσιών, για παράδειγμα:

- Ορισμένες υπηρεσίες δεν μπορούν να μεταφερθούν και μπορούν να καταναλωθούν μόνο στο σημείο πώλησης που απαιτεί είτε από τον παραγωγό είτε από τον καταναλωτή να διασχίσει σύνορα προκειμένου να εξαχθεί.

- Πολλές χώρες ρυθμίζουν τομείς όπως οι επαγγελματικές υπηρεσίες - για παράδειγμα, το νομικό επάγγελμα, οι φοροτεχνικοί ή οι λογιστές - οι οποίοι δεσμεύονται από την εθνική νομοθεσία.

- Υπάρχει μια σειρά υπηρεσιών (τουλάχιστον στην Ευρώπη) που παρέχονται σε μεγάλο βαθμό από τον δημόσιο τομέα, όπως για παράδειγμα οι υπηρεσίες υγείας ή εκπαίδευσης, και το εμπόριο στις περιοχές αυτές περιορίζεται συχνά.

- Οι υπηρεσίες καλύπτουν ένα ετερογενές φάσμα προϊόντων / δραστηριοτήτων που είναι δύσκολο να ενσωματωθούν σε έναν απλό ορισμό, συχνά προσαρμοσμένες ειδικά στις ανάγκες ενός πελάτη και κατά συνέπεια σε αντίθεση με τα αγαθά, έχουν την τάση να μην είναι ομογενή, μαζικά παραγόμενα προϊόντα. Ως εκ τούτου είναι μερικές φορές δύσκολο να διαχωριστούν από τα εμπορεύματα με τα οποία μπορούν να συνδεθούν ή να συνδυαστούν.

Το 2016, η ΕΕ-28 ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας και εισαγωγέας υπηρεσιών παγκοσμίως.

Η ΕΕ-28 είναι ο μεγαλύτερος έμπορος υπηρεσιών στον κόσμο: το 2016, αντιστοιχούσε σχεδόν στο ένα τέταρτο (23,9%) των παγκόσμιων εξαγωγών και λίγο πάνω από το ένα πέμπτο (20,8%) των παγκόσμιων εισαγωγών. Για σύγκριση, τα μερίδια των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν 19,8% για τις εξαγωγές και 13,7% για τις εισαγωγές, ενώ για την Κίνα ήταν 5,5% για τις εξαγωγές και 12,3% για τις εισαγωγές.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν το μεγαλύτερο εμπορικό πλεόνασμα για το εμπόριο υπηρεσιών μεταξύ των κυριότερων εμπορικών χωρών -περίπου 224 δισ. ευρώ το 2016- ενώ η ΕΕ-28 είχε το δεύτερο μεγαλύτερο πλεόνασμα (130 δισ. ευρώ). Υπήρχαν μόνο τρεις άλλες χώρες που σημείωσαν εμπορικά πλεονάσματα για το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών το 2016, δηλαδή η Ινδία, το Χονγκ Κονγκ και η Τουρκία.

Οι υψηλότερες αναλογίες κάλυψης (λόγος εξαγωγών προς εισαγωγές) για τις συναλλαγές υπηρεσιών, καταγράφηκε για την Τουρκία (169,8%) και την Ινδία (168,7%).

Αντίθετα, το μεγαλύτερο έλλειμμα για το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών καταγράφηκε από την Κίνα (221 δισ. ευρώ το 2016), καθώς η αξία των εξαγωγών υπηρεσιών της (188 δισ. ευρώ) ήταν μικρότερη από το ήμισυ της αξίας των εισαγωγών της (409 δισ. ευρώ).

Το 2016, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών αντιπροσώπευε μέσο μερίδιο 23,3% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών, έναντι 20,0% περίπου έξι χρόνια νωρίτερα, επιβεβαιώνοντας ότι οι υπηρεσίες αποτελούν αυξανόμενο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου.

Στο πλαίσιο της ΕΕ-28, το σχετικό μερίδιο των υπηρεσιών στο σύνολο του εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκε επίσης μεταξύ του 2010 και του 2016, από 26,8% σε 30,7%, καθώς οι διεθνείς συναλλαγές για υπηρεσίες έγιναν όλο και πιο σημαντικές για τις επιδόσεις της οικονομίας της ΕΕ. Χρησιμοποιώντας το ίδιο μέτρο, η σχετική σημασία των υπηρεσιών στο σύνολο των εμπορικών συναλλαγών για αγαθά και υπηρεσίες αυξήθηκε με ελαφρώς ταχύτερο ρυθμό (από ό, τι στην ΕΕ των 28) στη Ρωσία και την Ιαπωνία και με ταχύτερο ρυθμό ακόμα στην Κίνα και τη Σιγκαπούρη. Αντίθετα, το μερίδιο των υπηρεσιών στο συνολικό εμπόριο μειώθηκε ελαφρά μεταξύ του 2010 και του 2016 στη Νότιο Αφρική, την Τουρκία και το Χονγκ Κονγκ.

Κατά την περίοδο 2010-2015, η αξία των εξαγωγών υπηρεσιών ΕΕ-28 αυξήθηκε κάθε έτος, από 569 δισ. ευρώ το 2010 σε 832 δισ. ευρώ το 2015 (συνολική αύξηση 46,2%). Η αύξηση τερματίστηκε το 2016 οπότε η αξία των εξαγωγών μειώθηκε ελαφρά (κατά 1,4%) σε 820 δισεκατομμύρια ευρώ. Κατά την ίδια περίοδο, η αξία των εισαγωγών υπηρεσιών ΕΕ-28 αυξήθηκε κάθε έτος, από 461 δισεκατομμύρια ευρώ το 2010 σε 690 δισεκατομμύρια ευρώ το 2016, που αντιστοιχεί σε συνολική αύξηση 49,7%.

Επενδύσεις

Το 2015, το παγκόσμιο απόθεμα των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων εκτιμήθηκε σε 22,6 τρισεκατομμύρια ευρώ και η Ευρώπη ήταν η μεγαλύτερη πηγή και προορισμός των αποθεμάτων άμεσων ξένων επενδύσεων στον κόσμο. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, πάνω από το ένα τρίτο (35,0%) των παγκόσμιων εσωτερικών επενδύσεων πραγματοποιήθηκε στην Ευρώπη (7,9 τρισεκατομμύρια ευρώ), ενώ αντιστοιχούσε σε πάνω από τα δύο πέμπτα (41,7%) των εξωτερικών επενδυτικών θέσεων παγκοσμίως (περίπου 9,4 τρισεκατομμύρια ευρώ).

Υπήρξε μια σχετικά μικρή πτώση μεταξύ του 2005 και του 2015 στο μερίδιο των παγκόσμιων αποθεμάτων Άμεσων Ξένων Επενδύσεων που τοποθετήθηκαν στην Ευρώπη. Το μερίδιό της στο σύνολο του κόσμου μειώθηκε κατά 5,4 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η συρρίκνωση του μεριδίου της Βόρειας Αμερικής είχε παρόμοιο μέγεθος (κάτω από 5,1 ποσοστιαίες μονάδες). Αντίθετα, η σχετική σημασία της Ασίας ως τόπου για τις εσωτερικές επενδύσεις αυξήθηκε με σχετικά ταχύ ρυθμό από το 2005 έως το 2015, με το μερίδιό της να μεγαλώνει κατά 9,6 ποσοστιαίες μονάδες σε 23,8% έως το 2015 (σχεδόν το ίδιο με της Βόρειας Αμερικής: 25,1%). Το μερίδιο της παγκόσμιας εσωτερικής επένδυσης που βρισκόταν στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική αυξήθηκε επίσης μεταξύ του 2005 και του 2015, αν και τα ποσοστά μεταβολής ήταν σχετικά μικρά σε σύγκριση με την ταχεία επέκταση των επενδύσεων στην Ασία.

Το 2015, λίγο πάνω από το ένα τέταρτο (25,3%) των παγκόσμιων άμεσων ξένων επενδύσεων πραγματοποιήθηκε στην ΕΕ των 28. Το μερίδιο της εξωτερικής επένδυσης ήταν κάπως υψηλότερο, φθάνοντας το 30,7%. Η ΕΕ-28 κατέγραψε το μεγαλύτερο μερίδιο τόσο των εισροών όσο και των εξερχόμενων αποθεμάτων Άμεσων Ξένων Επενδύσεων το 2015 και ακολούθησαν και στις δύο περιπτώσεις οι Ηνωμένες Πολιτείες (22,1%/ 24,1%). Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το Χονγκ Κονγκ αντιπροσώπευε το τρίτο υψηλότερο μερίδιο των παγκόσμιων αποθεμάτων Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (6,3%/ 6,1%).

Ροές άμεσων ξένων επενδύσεων

Λόγω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης σημειώθηκε απότομη μείωση της αξίας των παγκόσμιων ροών άμεσων ξένων επενδύσεων μεταξύ 2008 και 2009: αυτό ήταν πιο εμφανές για τις ροές άμεσων επενδύσεων στο εξωτερικό, οι οποίες μειώθηκαν κατά 32,3% (ενδεχομένως αντικατοπτρίζοντας την επιλογή πολυεθνικών επιχειρήσεων να μειώσουν την έκθεσή τους).

Το 2015, η ΕΕ-28 ήταν ο κυριότερος εξωτερικός επενδυτής, με περισσότερο από το ένα τρίτο (37,4%) των παγκόσμιων ροών άμεσων ξένων επενδύσεων, ενώ το μερίδιο των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν μόλις το ένα πέμπτο (19,0%). Η Ιαπωνία (8,1%) και η Κίνα (8,0%) είχαν παρόμοια μερίδια.

Η ΕΕ-28 ήταν επίσης η οικονομία υποδοχής που έλαβε το υψηλότερο ποσό εισερχόμενων Άμεσων Ξένων Επενδύσεων το 2015, με μερίδιο 29,2% του συνόλου Περίπου το ένα πέμπτο (19,6%) των άμεσων ξένων επενδύσεων κατευθύνθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ το Χονγκ Κονγκ (9,8%) και η Κίνα (7,6%) αντιπροσωπεύουν τα επόμενα υψηλότερα μερίδια.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Εμπόριο αγαθών για τη ΕΕ

Το διεθνές εμπόριο αγαθών στην ΕΕ-28 έφτασε το 2008 σε σχετικά υψηλό επίπεδο όταν οι εξαγωγές αποτιμήθηκαν σε 1.309 δισεκατομμύρια ευρώ και η αξία των εισαγωγών ήταν υψηλότερη, φθάνοντας τα 1.585 δισεκατομμύρια ευρώ. Ως εκ τούτου, η ΕΕ-28 είχε εμπορικό έλλειμμα 276 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο αντίκτυπος της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης προκάλεσε ταχεία μείωση του διεθνούς εμπορίου των προϊόντων της ΕΕ-28.

Ωστόσο, σημειώθηκε ραγδαία ανάκαμψη της εμπορικής δραστηριότητας, καθώς οι εξαγωγές της ΕΕ-28 είχαν ήδη αυξηθεί το 2010 σε σχέση με την προ της κρίσης αξία τους, ενώ το ίδιο παρατηρήθηκε για τις εισαγωγές από την ΕΕ-28 έως το 2011. Τόσο οι εισαγωγές όσο και οι εξαγωγές της ΕΕ-28 συνέχισαν να αυξάνονται το 2012. Στη συνέχεια, παρατηρήθηκαν κάπως διαφορετικές μορφές ανάπτυξης για τις εξαγωγές και εισαγωγές της ΕΕ -28, αντανακλώντας, τουλάχιστον εν μέρει, την εξέλιξη των τιμών του πετρελαίου. Η αξία των εισαγωγών εκτός ΕΕ μειώθηκε κατά 6,2% το 2013 και παρά τις συγκρατημένες αυξήσεις το 2014 και το 2015, μειώθηκε και πάλι το 2016.

Έτσι, οι εισαγωγές ΕΕ-28 από τρίτες χώρες αποτιμήθηκαν σε 1.708 δισ. ευρώ το 2016, ποσοστό που ήταν 5,1% χαμηλότερο από τη σχετική μέγιστη τιμή του 2012. Η αξία των εξαγωγών της ΕΕ-28 συνέχισε να αυξάνεται το 2013, ακολούθησε εναλλασσόμενο μοντέλο αύξησης και πτώσης των τιμών εξαγωγής κατά τα τρία επόμενα έτη, με αποτέλεσμα οι εξαγωγές της ΕΕ-28 να εκτιμηθούν σε 1.745 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2016.

Ισοζύγιο

Από το 2008, η αξία των εξαγωγών αγαθών της ΕΕ-28 έχει γενικά επεκταθεί με ταχύτερο ρυθμό από την αξία των εισαγωγών της ΕΕ-28. Αυτό οδήγησε σε σημαντική αλλαγή στο εμπορικό ισοζύγιο της ΕΕ των 28 για εμπορεύματα (διαφορά μεταξύ εξαγωγών και εισαγωγών). Η ΕΕ-28 είχε εμπορικό έλλειμμα για εμπορεύματα ύψους 276 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2008, αν και αυτό αναστράφηκε έως το 2013, όταν καταγράφηκε πλεόνασμα 49 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στη συνέχεια, δεν υπήρξε ευδιάκριτο μοντέλο ανάπτυξης του εμπορικού ισοζυγίου και μέχρι το 2016, το συνολικό πλεόνασμα της ΕΕ-28 με εταίρους εκτός ΕΕ εκτιμήθηκε σε 38 δισ. ευρώ.

Εξετάζοντας τις εξελίξεις στα επιμέρους κράτη μέλη της ΕΕ, ως προς τον συνολικό ρυθμό μεταβολής της αξίας των εισαγωγών και εξαγωγών οι ταχύτερες επεκτάσεις του συνολικού εμπορίου μεταξύ 2002 και 2016 σημειώθηκαν σε εκείνα τα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 ή πιο πρόσφατα (Σλοβακία, Λετονία, Ρουμανία, Πολωνία, Λιθουανία, Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Κύπρος, Σλοβενία. Η μόνη εξαίρεση είναι η Μάλτα), γεγονός το οποίο μπορεί, τουλάχιστον εν μέρει, να εξηγηθεί από τη διαδικασία ενσωμάτωσής τους τόσο στις παγκόσμιες αγορές όσο και, ειδικότερα, στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά, μετά από μεταρρυθμίσεις που υλοποίησαν. Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ που ήταν μέλη πριν από το 2004, οι ταχύτερες αυξήσεις του συνολικού εμπορίου μεταξύ 2002 και 2016 καταγράφηκαν στις Κάτω Χώρες και τη Γερμανία.

Η Σλοβακία σημείωσε τη μεγαλύτερη συνολική αύξηση της αξίας των εξαγόμενων αγαθών μεταξύ 2002 και 2016 (αύξηση 360%), ακολουθούμενη στενά από τη Λετονία (353%), ενώ η Πολωνία και η Λιθουανία σημείωσαν επίσης αύξηση άνω του 300%. Αντιθέτως, η αξία των αγαθών που εξήχθησαν από τη Φινλανδία από το 2002 έως το 2016 παρουσίασε μικρή μόνο αύξηση (9%), ενώ η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Μάλτα και η Γαλλία κατέγραψαν επίσης σχετικά χαμηλά ποσοστά ανάπτυξης - μεταξύ 25-30%.

Η Σλοβακία σημείωσε επίσης τον υψηλότερο συνολικό ρυθμό ανάπτυξης για τα εισαγόμενα αγαθά, καθώς η αξία τους αυξήθηκε κατά 289% κατά την ίδια περίοδο. Οι επόμενοι υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης για τα εισαγόμενα προϊόντα καταγράφηκαν στη Ρουμανία (257%) και στη Λιθουανία (212%). Αντίθετα, οι χαμηλότεροι ρυθμοί αύξησης για εισαγωγές καταγράφηκαν στην Ελλάδα (15%) και στην Ιρλανδία (25%).

Το 2016, η Γερμανία είχε το υψηλότερο εμπορικό πλεόνασμα σε εμπορεύματα (257 δισ. ευρώ). Το γερμανικό πλεόνασμα ήταν περισσότερο από τέσσερις φορές υψηλότερο από το επόμενο μεγαλύτερο από τα κράτη μέλη της ΕΕ, από τις Κάτω Χώρες (59 δισ. ευρώ) και την Ιταλία (51 δισ. ευρώ). Στον αντίποδα, το εμπορικό έλλειμμα για το εμπόριο αγαθών στο Ηνωμένο Βασίλειο ανήλθε σε 204 δισεκατομμύρια ευρώ το 2016, το οποίο ήταν περισσότερο από τρεις φορές υψηλότερο από το επόμενο μεγαλύτερο έλλειμμα που παρατηρήθηκε στη Γαλλία (65 δισεκατομμύρια ευρώ).

Μεταξύ 2002 και 2016, η αξία των ενδοκοινοτικών εξαγωγών αυξήθηκε συνολικά κατά 63%, ενώ οι εξωευρωπαϊκές εξαγωγές σχεδόν διπλασιάστηκαν, αυξανόμενες κατά 97%.

Οι εξωκοινοτικές εμπορικές ροές (εισαγωγές και εξαγωγές) για ολόκληρη την ΕΕ-28 εκτιμήθηκαν σε 3.453 δισεκατομμύρια ευρώ το 2016, 1,9 φορές υψηλότερες από το 2002. Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου της ΕΕ πραγματοποιείται εντός της ενιαίας αγοράς (υπό μορφή ενδοκοινοτικών εμπορικών ροών), το μερίδιο που προέρχεται ή προορίζεται για τρίτες χώρες αυξήθηκε με την πάροδο του χρόνου από 32,8% του συνόλου το 2002 σε 36,0% μέχρι το 2016.

Εξαγωγές

Το 2016, οι κύριοι προορισμοί για εμπορεύματα που εξήχθησαν από την ΕΕ-28 ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες (362,2 δισ. ευρώ), η Κίνα (170,1 δισ. ευρώ), η Ελβετία (142,5 δισ. ευρώ), η Τουρκία (78 δισ. ευρώ), η Ρωσία (72,4 δισ. ευρώ), η Ιαπωνία (58,1 δισ. ευρώ) και η Νορβηγία (48,4 δισ. ευρώ). Ο κατάλογος των 10 πρώτων εξαγωγικών αγορών της ΕΕ για εμπορεύματα ολοκληρώθηκε από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (45,9 δισ. ευρώ), τη Νότια Κορέα (44,5 δισ. ευρώ) και την Ινδία (37,8 δισ. ευρώ).

Εισαγωγές

Η Κίνα (344,7 δισ. ευρώ) ήταν ο κύριος εταίρος της ΕΕ για τα εισαγόμενα αγαθά το 2016, ακολουθούμενη από τις Ηνωμένες Πολιτείες (247,6 δισ. ευρώ) και την Ελβετία (121,6 δισ. ευρώ), ενώ η Ρωσία (118,8 δισ. ευρώ) και η Τουρκία (66,7 δισ. ευρώ) ολοκλήρωσαν την πρώτη πεντάδα. Το υπόλοιπο της κατάταξης για εμπορεύματα που εισήχθησαν στην ΕΕ των 28 αποτελείται από την Ιαπωνία (66,5 δισ. ευρώ), τη Νορβηγία (62,9 δισ. ευρώ), τη Νότια Κορέα (41,4 δισ. ευρώ), την Ινδία (39,3 δισ. ευρώ) και τη Βραζιλία (29,4 δισ. ευρώ).

Εμπόριο υπηρεσιών για την ΕΕ

Οι πιο ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν μετακινηθεί κατά μήκος ενός δρόμου που ξεκίνησε από μια οικονομία επιβίωσης, βασιζόμενη στη γεωργία, μέσω μιας βιομηχανικής οικονομίας, σε μια μεταβιομηχανική οικονομία που κυριαρχείται από δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, το μερίδιο των δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών στο παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ανήλθε σε 69,1% το 2015, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την ΕΕ-28 ήταν ακόμη υψηλότερο στο 73,8%.

Κύρια στατιστικά ευρήματα

• Έχοντας αυξηθεί ταχύτατα από την οικονομική και νομισματική κρίση, το εμπόριο υπηρεσιών της ΕΕ-28 παρέμεινε στάσιμο το 2016.
• Το εμπόριο υπηρεσιών ΕΕ-28 με τις τρίτες χώρες αυξήθηκε από το 2010 έως το 2016 με ρυθμούς ελαφρώς υψηλότερους από το εμπόριο υπηρεσιών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.
• Περισσότερο από το ένα τέταρτο (27,2%) των εξαγωγών υπηρεσιών της ΕΕ-28 το 2015 προοριζόταν για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
• Το 2015, το μεγαλύτερο εμπορικό πλεόνασμα για τις υπηρεσίες της ΕΕ-28 καταγράφηκε με την Ελβετία (44 δισ. ευρώ).
• Το μεγαλύτερο μερίδιο του εμπορίου υπηρεσιών ΕΕ-28 το 2016 οφείλεται σε άλλες επιχειρηματικές υπηρεσίες (στις οποίες περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, συμβουλευτικές υπηρεσίες διαχείρισης, αρχιτεκτονικές, μηχανικές και επιστημονικές υπηρεσίες ή πραγματικές υπηρεσίες ακινήτων).
• Η ΕΕ-28 πραγματοποίησε εμπορικό πλεόνασμα για 11 από τις 12 βασικές κατηγορίες υπηρεσιών το 2016. Εξαίρεση ήταν χρέωση για τη χρήση της πνευματικής ιδιοκτησίας.
• Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε τη μεγαλύτερη αξία των εξαγωγών υπηρεσιών το 2016, ενώ η Γερμανία είχε την υψηλότερη αξία εισαγωγών υπηρεσιών.
• Η Ιρλανδία αντιπροσωπεύει υψηλό μερίδιο των εισαγωγών υπηρεσιών της ΕΕ-28 το 2016 - μεγάλο μέρος αυτού του εμπορίου ήταν με τα υπεράκτια χρηματοπιστωτικά κέντρα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η αξία των εξαγωγών ΕΕ-28 (820 δισ. ευρώ) ήταν σημαντικά υψηλότερη το 2016 από ό,τι η αξία των εισαγωγών (690 δισ. ευρώ), με αποτέλεσμα το εμπορικό πλεόνασμα για τις υπηρεσίες να ανέρχεται σε 130 δισ. ευρώ, από ένα αρχικό επίπεδο 108 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2010.

Άμεσες ξένες επενδύσεις

Κύρια στατιστικά ευρήματα

• Το μερίδιο των εξερχόμενων και εισερχόμενων αποθεμάτων Άμεσων Ξένων Επενδύσεων σε σχέση με το ΑΕΠ της ΕΕ-28 αυξήθηκε σταθερά κατά την περίοδο 2008-2015.
• Υπήρξαν σημαντικές αποεπενδύσεις στην ΕΕ-28 κατά τη διάρκεια του 2014, ακολουθούμενη από μια έντονη ανάκαμψη το 2015, που προκλήθηκε από την ανάκαμψη της δραστηριότητας των συγχωνεύσεων και εξαγορών.
• Το 2015, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο κύριος εταίρος της ΕΕ-28 τόσο για τα αποθέματα άμεσων ξένων επενδύσεων όσο και για τις εξαγορές.
• Οι χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες αντιπροσώπευαν σχεδόν τα τρία τέταρτα των θέσεων εσωτερικών άμεσων ξένων επενδύσεων που διεξήχθησαν στην ΕΕ το 2015.
• Η σημασία των άμεσων ξένων επενδύσεων ήταν πολύ υψηλή στις σχετικά μικρές οικονομίες του Λουξεμβούργου, της Κύπρου και της Ιρλανδίας.