Η Γροιλανδία, ο Τραμπ και οι… διπλωματικές ασκήσεις ισορροπίας στην Ευρώπη

Ήδη η ηγεσία της Γροιλανδίας, που θεωρείται αυτόνομη περιοχή υπό την ομπρέλα της Δανίας και οι πολίτες της ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συναντήθηκε με τον βασιλιά Φρειδερίκο στην Κοπενχάγη καθώς το νησί της Αρκτικής που είναι πιο κοντά στις ΗΠΑ από την Ευρώπη θέλει να διασφαλίσει ότι δεν θα απειληθεί από τις αμερικανικές βλέψεις αν και ο Τραμπ έχει δηλώσει έτοιμος να κάνει ακόμη και χρήση στρατιωτικών ή οικονομικών μέσων.

Πολλοί είναι εκείνοι που αναρωτιούνται γιατί ο Τραμπ θέλει να αποκτήσει τον έλεγχο της Γροιλανδίας.

Οι λόγοι για τους οποίους ο Τραμπ θέλει τη Γροιλανδία είναι οικονομικοί και στρατιωτικοί.

Για αρχή προσφέρει την συντομότερη σύνδεση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Αυτό δίνει στις ΗΠΑ στρατιωτικά το πάνω χέρι καθώς θέλει να ενισχύσει την παρουσία στο νησί, όπου έχει ήδη βάση, για να αντισταθμίσει τις απειλές που αποτελούν τα πλοία της Κίνας και της Ρωσίας που αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή.

Επίσης το νησί είναι πλούσιο σε ορυκτά συμπεριλαμβανομένων σπάνιων πετρωμάτων που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή μπαταριών, τα οποία έχουν γίνει πιο προσβάσιμα λόγω της κλιματικής αλλαγής και του λιώσιμου των πάγων.

Πάντως δεν είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ βάζουν στο «μάτι» τη Γροιλανδία, καθώς προσπάθησαν να την αγοράσουν ανεπιτυχώς τουλάχιστον δύο φορές το 1867 – όταν οι ΗΠΑ αγόρασαν την Αλάσκα από τη Ρωσία - και το 1946 αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Επίσης το 1951 οι ΗΠΑ υπέγραψαν συμφωνία με τη Δανία, την οποία υπόσχονται να προστατεύσουν τη Γροιλανδία σε περίπτωση επίθεσης. Ορισμένοι ειδικοί αναφέρουν πως τώρα είναι οι Αμερικανοί που αποτελούν απειλή -κάτι που είναι οξύμωρο δεδομένης της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στο νησί.

Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για αχαρτογράφητα νερά.

«Πρακτικά θα σημαίνει ότι ένα μέλος του ΝΑΤΟ θα προσαρτήσει έδαφος που ανήκει σε άλλο μέλος της Συμμαχίας», λέει η Αγκάτ Ντεμαρέ συνεργάτης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

«Όταν το σκέφτεται κανείς, δεν μπορεί να πάρει στα σοβαρά την κατάσταση».

Έντονες ήταν οι ευρωπαϊκές αντιδράσεις, όχι από την Ευρωπαϊκή Ένωση σαν σύνολο αλλά από την Γερμανία και τη Γαλλία.

«Τα σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν διά της βίας. Αυτή η αρχή ισχύει για κάθε χώρα είτε στην Ανατολή είτε στη Δύση», έγραψε στο λογαριασμό του στο «Χ» ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, οποίος ετοιμάζεται για την εκλογική μάχη της 23ης Φεβρουαρίου που θα οδηγήσει πιθανότατα στην έξοδό του από την καγκελαρία.

Ακολούθησε ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Ζαν Νοέλ Μπαρό, ο οποίος δήλωσε στο γαλλικό ραδιόφωνο ότι «δεν υπάρχει περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ένωση να αφήσει άλλα κράτη όποια και αν είναι αυτά να επιτεθούν στα σύνορά της».

Ακόμη και η Δανία διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών Λαρς Λόκε Ρασμούσεν προσπαθεί να ρίξει τους τόνους:

«Έχω τις δικές μου εμπειρίες με τον Ντόναλντ Τραμπ και επίσης ξέρω ότι δεν πρέπει να λες απλά αυτά που σκέφτεσαι δυνατά».

Ασκήσεις ισορροπίας

Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για μία διπλωματική άσκηση ισορροπιών για την Δανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της.

Η Κοπεγχάγη βρίσκεται αντιμέτωπη με την επιθυμία Τραμπ να αποκτήσει τον έλεγχο του νησιού, αλλά και τις αυξανόμενες απαιτήσεις από την πολιτική ηγεσία της Γροιλανδίας να κερδίσει την πλήρη ανεξαρτησία της από τη Δανία.

Επίσης τόσο η Δανία όσο και η Ε.Ε από τη μια πρέπει να καταδείξουν την αρχή της κυριαρχίας τους ενώ παράλληλα θα πρέπει να διατηρήσουν και να χτίσουν μία εποικοδομητική σχέση με τις ΗΠΑ που είναι σύμμαχος και στο ΝΑΤΟ.

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ο μόνος που προκαλεί ανησυχία στους Ευρωπαίους. Εξωτερική πολιτική, παρεμβαίνοντας με το δικό του τρόπο στα πολιτικά πράγματα στην Ευρώπη, δείχνοντας τη στήριξή του σε πρόσωπα ή κόμματα, όπως το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ή επιτιθέμενος στον Βρετανό πρωθυπουργό, Κιρ Στάρμερ κάνει και ο Ίλον Μασκ.

Ενδιαφέρον έχουν όχι μόνο όσα λέει ο Μασκ αλλά και όσα δεν λέει.

Γιατί και η «επιλεκτική σιωπή» του σε μια σειρά από ζητήματα και η άρνησή του να επικρίνει συγκεκριμένες χώρες και ηγέτες, όπως της Ρωσίας και της Κίνας, δίνει τον τόνο.

Και εδώ είναι το δίλημμα, πώς να τον αντιμετωπίσουν οι Ευρωπαίοι χωρίς να εξοργίσουν τον Τραμπ, αλλά και τον ίδιο τον Μασκ.

Γιατί ο ρόλος του Μασκ είναι τόσο σημαντικός

Γιατί δεν πρόκειται για έναν απλό σύμμαχο του Αμερικανικού προέδρου. Είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον πλανήτη, διαθέτει μια σειρά από επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο, αλλά και ένα δίκτυο από μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης.

Επίσης το γεγονός ότι αναλαμβάνει ρόλο στην κυβέρνηση ως επικεφαλής της Υπηρεσίας Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας, σημαίνει ότι κανείς δεν μπορεί να ξέρει πότε μιλά ο Μασκ και πότε ο Τραμπ και ποια θα είναι η δυναμική της σχέσης αυτής ιδιαίτερα αν τα συμφέροντά τους συγκρούονται.

Κανείς επίσης δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν ο Μασκ απλά προσπαθεί να δοκιμάσει τα νερά χωρίς φανεί ο Τραμπ ή χαράζει τη δική του ατζέντα.

Η υπομονή των ξένων ηγετών, πολλοί από τους οποίους είναι παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ δοκιμάζεται. Από τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, μέχρι τον Εμανουέλ Μακρόν, τον Νορβηγό πρωθυπουργό και φυσικά την γερμανική πολιτική ηγεσία. Στην Ευρώπη, όπως και στις ΗΠΑ, πολλοί είναι οι πολίτες που θεωρούν ότι η δεινή οικονομική τους κατάσταση οφείλεται στις αποτυχημένες πολιτικές των κυβερνήσεων τους να δώσουν λύσεις και να αποτρέψουν την μετανάστευση.

Κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι οι παρεμβάσεις Μασκ έχουν σαν στόχο να αποκτήσουν ισχυρότερο πολιτικό ρόλο δυνάμεις που θεωρεί πιο φιλικές ο Τραμπ.

Αυτό που κάνει ακόμη πιο δύσκολο το έργο των Ευρωπαίων είναι το γεγονός ότι αυτή η «διαρχία» στις ΗΠΑ δεν έχει προηγούμενο οπότε δεν υπάρχει εγχειρίδιο για το πώς πρέπει να αντιδράσει κανείς.

Στην πρώτη θητεία Τραμπ οι ξένοι ηγέτες είχαν μάθει να παίρνουν σοβαρά τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά όχι και κυριολεκτικά καθώς πολλές από τις προεκλογικές του υποσχέσεις δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.

Τώρα με την προσθήκη του Μασκ τα πράγματα αλλάζουν. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να επιλέξουν σοφά τις μάχες τους -ήτοι σε ποιες τοποθετήσεις του Τραμπ και του Μασκ να αντιδράσουν και σε ποιες πρέπει να παραμείνουν σιωπηλοί.

Αν και αναμφίβολα ο Μασκ έχει υπό τον έλεγχό του μια από τις σημαντικότερες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης γεγονός που τον φέρνει σε θέση ισχύος σε σχέση με τον πρώην στενό συνεργάτη του Τραμπ, Στιβ Μπάνον, ο οποίος προσπάθησε να εξάγει την ατζέντα του Τραμπ στην Ευρώπη μετά τη νίκη του το 2016, είναι απίθανο να μπορέσει επηρεάσει βραχυπρόθεσμα τα ευρωπαϊκά πολιτικά πράγματα. Όπως επισημαίνουν Ευρωπαίοι πολιτικοί επιστήμονες η Ευρώπη έχει μία πολύπλοκη πολιτική κουλτούρα και ένα διαφορετικό εκλογικό σύστημα από αυτό των ΗΠΑ.

Η εμπλοκή Μασκ μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και στο εσωτερικό των ΗΠΑ, ειδικά στους υπουργούς Εξωτερικών Μαρκ Ρούμπιο και τον Μάικλ Βάλτς, σύμβουλο εθνικής ασφαλείας, καθώς δεν θα είναι απόλυτα προφανής η ατζέντα και τα συμφέροντα που πρέπει να εξυπηρετήσουν.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα χρειαστεί κάμποσος χρόνος για να φανεί τελικά πως το δίδυμο Τραμπ και Μασκ θα κινηθεί μετά την ανάληψη της εξουσίας και θα χαράξει τις πολιτικές του.

Οι κακιές γλώσσες θέλουν ήδη τον επόμενο πλανητάρχη ιδιωτικά να δηλώνει δυσαρεστημένος από τις έντονη «σκηνική παρουσία» Μασκ, αν και δημόσια ο Τραμπ του πλέκει το εγκώμιο.