Η βάση των Εργατικών πάει κόντρα στους βουλευτές υπέρ του Κόρμπιν

Η είδηση είναι πως τουλάχιστον 60.000 νέα μέλη εγγράφηκαν στους καταλόγους των Εργατικών την τελευταία εβδομάδα, με σκοπό –όπως σχολιάζεται στον βρετανικό τύπο– να στηρίξουν τον αρχηγό του κόμματος απέναντι στην εκστρατεία απομάκρυνσής του, που έχουν ξεκινήσει οι μπλερικοί κοινοβουλευτικοί στον απόηχο του Brexit.

«Η αύξηση αυτή είναι μια από τις ταχύτερες στην ιστορία των πολιτικών κομμάτων της Βρετανίας», σχολίασε στο σχετικό της ρεπορτάζ η βρετανική Independent, τη στιγμή που στους τίτλους των ειδήσεων κυριαρχούν οι λέξεις «πραξικόπημα» («coup») και «συνωμοσία» («plot»).

Ο Τζέρεμι Κόρμπιν καταφτάνει σε συγκέντρωση υποστηρικτών του στην Parliament Square του κεντρικού Λονδίνου, τη Δευτέρα 27 Ιουνίου 2016, μία ημέρα μετά την ευθεία αμφισβήτησή του από την ηγετική ομάδα των Εργατικών - Πηγή: REUTERS/Toby Melville

«Αντεπίθεση» με ισορροπίες

O 67χρονος σοσιαλιστής –βουλευτής από το 1983 στην εκλογική περιφέρεια του Ίσλινγκτον Νορθ (Islington North) στο μητροπολιτικό Λονδίνο– είχε εκλεγεί στην ηγεσία του κόμματος τον περασμένο Σεπτέμβριο μετά από την αποτυχία των Εργατικών υπό τον Εντ Μίλιμπαντ (Ed Miliband) στις εκλογές του Μαΐου του 2015.

Αρχικά, η υποψηφιότητά του, που ανακοινώθηκε στις αρχές του επόμενου Ιουνίου, δεν συγκέντρωνε πολλές πιθανότητες. Ανάμεσα στους τέσσερις υποψηφίους για την ηγεσία, ο Κόρμπιν συγκέντρωνε τη μικρότερη υποστήριξη από τους 229 βουλευτές, τους είκοσι ευρωβουλευτές και τα υπόλοιπα σημαίνοντα στελέχη, που τις τελευταίες δεκαετίες έχουν ταυτιστεί με τη σοσιαλφιλελεύθερη μετάλλαξη του κόμματος.

Το 59,5%, με το οποίο κέρδισε από τον πρώτο γύρο στις 12 Σεπτεμβρίου 2015, ήταν το μεγαλύτερο ποσοστό που είχε λάβει Εργατικός υποψήφιος από την εκλογή του Τόνι Μπλερ (Tony Blair) το 1994.

Στην εκλογή του Κόρμπιν συνετέλεσε η εκλογική βάση του κόμματος, η υποστήριξη από τα συνδικάτα, αλλά και η προτίμηση των λεγόμενων φίλων και υποστηρικτών του κόμματος. Μετά την υιοθέτηση τον Μάρτιο του 2014 των προτάσεων της επιτροπής Κολινς «BUILDING A ONE NATION LABOUR PARTY – THE COLLINS REVIEW INTO LABOUR PARTY REFORM, Ray Collins, February 2014» (σ.σ. από το όνομα του γενικού γραμματέα του Εργατικού κόμματος Ρέι Κόλινς, πρώην συνδικαλιστή, ενεργού μέλους των Εργατικών από το 1970, διακεκριμένου μέλους της LGBT κοινότητας και εσχάτως Βαρώνου ως μέλους της Βουλής των Λόρδων) και τις σχετικές αλλαγές στο καταστατικό του, σύμφωνα με τις οποίες καταργούνταν οι τρεις λίστες εκλεκτόρων από την κοινοβουλευτική ομάδα, τα μέλη και τα συνδικάτα, κάθε ψήφος αντιστοιχούσε πλέον σε ένα μέλος.

Έτσι, οι φίλοι και υποστηρικτές μπορούσαν να ψηφίσουν, εγγραφόμενοι στους εκλογικούς καταλόγους, καταβάλλοντας αντίτιμο 3 λιρών, χωρίς η συμμετοχή τους να σταθμίζεται μέσα από το αντίστοιχο κολλέγιο εκλεκτόρων. Ο Κόρμπιν κέρδισε το 57,6% αυτών των ψηφοφόρων και το 49,6% των ψηφοφόρων–μελών του κόμματος. Εκτιμάται ότι θα αρκούσε η ψήφος των παλιών μελών για να εκλεγεί, καθώς –με βάση τους υπολογισμούς, χωρίς τη συμμετοχή των νέων υποστηρικτών– θα λάμβανε ξανά την απόλυτη πλειοψηφία από τον πρώτο γύρο.

Το προεκλογικό σλόγκαν του Κόρμπιν στην κούρσα για την ηγεσία των Εργατικών («Δίνοντας προτεραιότητα στις ανάγκες των πολλών και τα ανθρώπινα δικαιώματα των πάντων») και το προεκλογικό σλόγκαν της υποψηφιότητάς του στις βουλευτικές του Μαΐου του 2015 («Εκλογές σημαίνει να διαλέγεις πλευρά. Οι Εργατικοί είναι στην δική σου») - Πηγή: jeremycorbyn.org.uk/

Στην πορεία του ως ηγέτης της αντιπολίτευσης στο Westminster, ο Τζέρεμι Κόρμπιν δεν επέβαλλε κομματική πειθαρχία στους βουλευτές του. Ο ίδιος, εξάλλου, υπήρξε ο κατεξοχήν αντάρτης του κόμματος στην εποχή του Τρίτου Δρόμου, παίρνοντας ανοιχτά θέση κατά των πολέμων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Χαρακτηριστική ήταν η δραματική ψηφοφορία της Τετάρτης 2 Δεκεμβρίου 2015, με την οποία ο πρωθυπουργούς Ντέιβιντ Κάμερον (David Cameron) ζητούσε από το κοινοβούλιο –τρεις εβδομάδες μετά από τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Παρίσι– έγκριση για αεροπορικούς βομβαρδισμούς στη Συρία. Οι μνήμες από τη στρατιωτική επέμβαση στο Ιράκ, που κατέστρεψε την υστεροφημία του Τόνι Μπλερ και μαζί της την ιρακινή και συριακή κοινωνία, επανέρχονταν.

Ο Κόρμπιν τασσόταν κατά των βομβαρδισμών, αλλά επέτρεψε τη ψήφο κατά συνείδηση, προσπαθώντας να τηρήσει τις εσωκομματικές ισορροπίες. Σε μία συνεδρίαση που ξεπέρασε το δεκάωρο και έληξε με την τελική ψηφοφορία αργά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, 66 Εργατικοί βουλευτές ψήφισαν υπέρ, έναντι 152 κατά και 11 αποχών, συμβάλλοντας στο υπέρ του Κάμερον τελικό αποτέλεσμα 397–223. Τα μισά σχεδόν μέλη της λεγόμενης «σκιώδους κυβέρνησης» του Τζέρεμι Κόρμπιν τον αψήφησαν και αυτή ήταν μια σαφής ένδειξη πως, αν και λαοφιλής, ο νέος ηγέτης των Εργατικών δεν ήλεγχε το κόμμα.

Ο θεωρούμενος ως ριζοσπάστης πολιτικός φαίνοταν να ακολουθεί μία λογική διαρκών συμβιβασμών, μακριά από την «αντεπίθεση» («fight-back»), το σύνθημα–υπόσχεση που είχε δώσει –αναλαμβάνοντας τα ηνία του κόμματος– προς όσους «απηύδησαν με την ανισότητα, την αδικία και τη φτώχεια».

Ο Κόρμπιν θα δεχόταν συχνά τα σφοδρά πυρά των Τόρηδων και του ίδιου του Βρετανού πρωθυπουργού, θεωρούμενος ως εύκολος αντίπαλος λόγω του ακτιβιστικού του παρελθόντος. Τα πολιτικά ήθη στη Βρετανία έκλιναν σαφώς δεξιότερα τα τελευταία χρόνια, οι Εργατικοί είχαν υποστεί αλλελεπάλληλες ήττες από τον Κάμερον, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη η σοσιαλδημοκρατία υποχωρούσε ατάκτως, έχοντας απωλέσει το παραδοσιακό της ακροατήριο στην τάξη των μικρομεσαίων που εξαφάνισε η κρίση. Πριν από το δημοψήφισμα, η κυριαρχία της βρετανικής δεξιάς έμοιαζε απόλυτη και δεδομένη.

Το φως του ήλιου πέφτει πάνω σε κατοικίες του ιστορικού κέντρου του Μπαθ (Bath), την Παρασκευή 16 Ιανουαρίου 2016. Παρόλο που οι τιμές των κατοικιών σε αυτήν την ιστορική πόλη της νοτιοδυτικής Αγγλίας συγκαταλέγονται ανάμεσα στις υψηλότερες του Ηνωμένου Βασιλείου, τα εισοδήματα κυμαίνονται εν αντιθέσει στα χαμηλότερα επίπεδα, καθιστώντας ευσεβή πόθο την αγορά κατοικίας. Η μέση τιμή αγοράς στις 300.000 λίρες σημαίνει ότι καταγράφεται τριάντα φορές πάνω από το μέσο ετήσιο εισόδημα. Η στεγαστική αγορά, η υγεία και οι κοινωνικές ανισότητες υπήρξαν κεντρικά πολιτικα ζητήματα στην προεκλογική περίοδο του 2015 - Πηγή: Matt Cardy/Getty Images

Το match point του δημοψηφίσματος

Αποκορύφωμα των επιθέσεων στον Τζέρεμι Κόρμπιν υπήρξε η κοινοβουλευτική ακρόαση για την ώρα του πρωθυπουργού στις 4 Μαΐου, μία ημέρα πριν από τις τοπικές εκλογές στη Βρετανία και τις βουλευτικές σε Σκωτία, Ουαλία και Β. Ιρλανδία.

Με την υποψηφιότητα του μουσουλμάνου νομικού και βουλευτή Σαντίκ Χαν (Sadiq Khan) –υποψήφιου των Εργατικών στο Λονδίνο– να έχει ανεβάσει το πολιτικό θερμόμετρο στα ύψη, ο Κάμερον χτύπησε κάτω απο τη μέση τον Κόρμπιν, κατηγορώντας τον για φιλική στάση προς τις οργανώσεις Χαμάς και Χεζμπολάχ (σ.σ σε πρόσφατη εκδήλωση των Εργατικών, ο Κόρμπιν είχε υποδεχτεί αντιπροσωπείες των δύο οργανώσεων, κάνοντας λόγο για «φίλους»), χαρακτηρίζοντας τους Εργατικούς «κόμμα που βάζει τους εξτρεμιστές πάνω από τον εργαζόμενο λαό».

Μέσα σε έναν μήνα –και με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν αυξανόμενη υποστήριξη στο στρατόπεδο του Brexit, εν όψει του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου– ο Κάμερον έφτασε στο σημείο να εμφανίζεται στο πλάι των Κόρμπιν και Χαν σε προεκλογικές συγκεντρώσεις υπέρ της παραμονής της Βρετανία στης ΕΕ.

Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι οι ψηφοφόροι των Εργατικών παρέμεναν διχασμένοι, καθώς μεγάλο ποσοστό τους δεν φαινόταν πως θα ακολουθούσε την επίσημη θέση του κόμματος για παραμονή στην ΕΕ. Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος έδειξαν ότι παραδοσιακά προπύργια των Εργατικών στον αγγλικό βορρά τάχθηκαν μαζικά υπέρ του Brexit, ενάντια στους Εργατικούς βουλευτές των ίδιων περιοχών που πρωτοστάτησαν στην εκστρατεία του Bremain.

Η κρίση που υπέβοσκε στους κόλπους του κόμματος βγήκε αμέσως στην επιφάνεια. Οι κοινοβουλευτικοί Εργατικοί θεωρούσαν ότι ο κινηματικός Κόρμπιν δεν είχε καμία σχέση με τον κοινοβουλευτικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό που υποτίθεται ότι πρέσβευε το κόμμα. Στην ουσία, το Brexit υπήρξε αφορμή να επαναδιατυπωθεί το κατεξοχήν υπαρξιακό ερώτημα για τη σοσιαλδημοκρατία –αν προτεραιότητα έχει η κοινοβουλευτική ομάδα ή η κεντρική επιτροπή. Μεγάλα ονόματα των Εργατικών κατηγόρησαν ευθέως τον αρχηγό τους ότι δεν έβαλε τα δυνατά του για την επικράτηση του «ναι» στο δημοψήφισμα.

Ο Κόρμπιν σήκωσε το γάντι. Την περασμένη Κυριακή 26 Ιουνίου, έπαυσε από τα καθήκοντά του τον σκιώδη υπουργό Εξωτερικών Χίλαρι Μπεν (Hilary Benn), επιδεικνύοντας για πρώτη ίσως φορά σκληρή στάση.

Λίγες ώρες νωρίτερα σε τηλεφωνική τους επικοινωνία, ο Μπεν τού είχε πει ότι το σκιώδες υπουργικό συμβούλιο και πολλοί βουλευτές του κόμματος «δεν έχουν εμπιστοσύνη στην ικανότητά μας να κερδίσουμε τις εκλογές». Υπενθυμίζεται ότι ο Μπεν υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές των αεροπορικών βομβαρδισμών στη Συρία. Η ομιλία δε που είχε δώσει στο κοινοβούλιο υπέρ της πρότασης Κάμερον είχε θεωρηθεί η καλύτερη της καριέρας του.

Την επόμενη ημέρα της τηλεφωνικής επικοινωνίας ανάμεσα στους δύο άνδρες θα ξεκινούσε ο χορός των παραιτήσεων. Μέσα σε μία εβδομάδα πάνω από εξήντα στελέχη πρώτης γραμμής θα παραιτούνταν. Επιπλέον, η κοινοβουλευτική ομάδα των εργατικών θα κατέθετε πρόταση μομφής κατά του Κόρμπιν. Αυτή ύπερψηφίστηκε με 172 ψήφους έναντι σαράντα βουλευτών που στήριξαν τον αρχηγό τους και δεκατριών που απείχαν. Με το 80% των βουλευτών και τα δύο τρίτα των υποψήφιων υπουργών του απέναντί του, όλοι προέβλεπαν το τέλος του. Η δήλωση του Κόρμπιν την Τρίτη ήταν ενδεικτική των προθέσεών του.

Εκλέχθηκα ηγέτης του κόμματός μας, δημοκρατικά, από τα μέλη και τους υποστηρικτές του, με ποσοστό 60% δεν θα τους προδώσω με την παραίτησή μου. Η σημερινή ψηφοφορία των βουλευτών δεν έχει νομιμοποίηση από το καταστατικό. Είμαστε ένα δημοκρατικό κόμμα, με ξεκάθαρο καταστατικό. Ο κόσμος θέλει τα μέλη του Εργατικού κόμματος, οι συνδικαλιστές και οι βουλευτές να ενωθούν πίσω από την ηγεσία μου, σε μια κρίσιμη στιγμή για την χώρα μας.

Ο κόσμος της εργασίας στην εποχή του Brexit

Το δημοψήφισμα έδειξε ότι η βρετανική κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη ανάμεσα σε προνομιούχους και μη, σε πολίτες που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν το κοινωνικό τους στάτους εν μέσω πολυετούς λιτότητας και σε πολίτες που νιώθουν ότι έχουν αφεθεί στη μοίρα τους. Οι τελευταίοι δεν δίστασαν να σπάσουν τις κομματικές γραμμές Εργατικών και Τόρηδων.

Ο βρετανικός τύπος που στήριξε το «ναι» τούς καταχωρεί πλέον στη λαϊκιστική δεξιά, όπως εκφράζεται από τον πρώην δήμαρχο του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον (Boris Johnson), τον υπουργό Δικαιοσύνης του Κάμερον και πρώην κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο των Τόρηδων Μάικλ Γκόουβ (Michael Gove) , τον πρώην αρχηγό των Συντηρητικών και (μέχρι τα μέσα του προηγούμενου Μαρτίου οπότε και παραιτήθηκε εκφράζοντας τις αντιρρήσεις του για τις επικείμενες περικοπές επιδομάτων) υπουργού Εργασίας Ίαν Ντάνκαν Σμιθ (Iain Duncan Smith) και τον αρχηγό του UKIP Νάιτζελ Φάρατζ (Nigel Farage).

Είναι, άραγε, άκυρη η ανάγνωση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων του Ηνωμένου Βασιλείου με όρους «ο λαός απέναντι στις ελίτ»; Ποιο άλλο μπορεί να είναι το έγκυρο αφήγημα για τη Βρετανία της κρίσης;

Εργαζόμενοι στο Σίτι του Λονδίνου περπατούν κατά μήκος της πεζογέφυρας Millennium προς τον Καθεδρικό του Αγίου Παύλου, το ξημέρωμα της Πέμπτης 14 Ιανουαρίου 2016 - Πηγή: REUTERS/Stefan Wermuth/File Photo

Με ανοιχτή επιστολή τους προς την εφημερίδα Guardian, τα δέκα μεγαλύτερα συνδικάτα της χώρας (που όλα έχουν οργανικούς δεσμούς με τους Εργατικούς), απηύθυναν κάλεσμα προς τα έξι εκατομμύρια μέλη τους να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής της χώρας στην ΕΕ, εξηγώντας ότι η συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου σε αυτήν, αφενός αποτελεί παράγοντα προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων, αφετέρου θα αποτρέψει τους Τόρηδες να διαπραγματευτούν μία έξοδο βασισμένη πάνω στην περαιτέρω απομείωσή τους.

Τα συνδικάτα χρηματοδότησαν και υποστήριξαν με εθελοντές την εκστρατεία του Κόρμπιν. Τα 60.000 νέα μέλη φαίνονται ελάχιστα μπροστά στα 17.410.742 που υποστήριξαν το Brexit και τα 16.141.241 που υποστήριξαν την παραμονή. Εν τούτοις η σημασία των νέων μελών γίνεται κατανοητη, αν ληφθεί υπόψη ότι ο Κόρμπιν αναδείχθηκε στην ηγεσία του Εργατικού κόμματος με 121.751 ψήφους σε ένα εκλεκτορικό σώμα μισού και πλέον εκατομμυρίου μελών και υποστηρικτών, που προσήλθαν κατά τα τρία τέταρτα στις κάλπες. Δηλαδή, η ανταρσία των μπλερικών αυξάνει 50% τη βάση στήριξης του Κόρμπιν. Η εισδοχή νέων αφενός δείχνει ότι τα συνδικάτα παραμένουν δραστήρια, αφετέρου αντισταθμίζει τις όποιες απώλειες προς το UKIP. Απομένει να φανεί αν αυτή η τάση θα διατηρηθεί ή ήταν μια συγκυριακή πρώτη αντίδραση της κομματικής βάσης στις σπασμωδικές αντιδράσεις του διακομματικού Bremain.

Υποστηρικτές του Τζέρεμι Κόρμπιν διαδηλώνουν στην Parliament Square στο κεντρικό Λονδίνο, τη Δευτέρα 27 Ιούνιου 2016 - Πηγή: REUTERS/Toby Melville

Παρά την εσωκομματική ανταρσία, ο Κόρμπιν δεν θα έχει πρόβλημα να ελέγξει το παιχνίδι όσο η αριστερή πλευρά του είναι θωρακισμένη. Οι τελευταίες εκλογές του Μαΐου έφεραν πρώτους τους Εργατικούς σε πανεθνικό επίπεδο ψήφων, με τη νίκη στο Λονδίνο να αποκτά ιδιαίτερους συμβολισμούς. Τι γίνεται, όμως, όταν ο παραδοσιακός άξονας αριστεράς–δεξιάς έχει αποκτήσει περισσότερες από μία διαστάσεις στο χώρο και το χρόνο; Πόσο αριστερή είναι η πλευρά που στηρίζει τον Κόρμπιν;

Τα εργασιακά δικαιώματα στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ υποχωρούν ολοένα και περισσότερο απέναντι στο οικονομικό δόγμα που εισήγαγε ο Τόνι Μπλερ και επέκτεινε μετά από το ξέσπασμα της κρίσης ο Ντέιβιντ Κάμερον. Την ίδια στιγμή, οι μικρομεσαίοι που επλήγησαν περισσότερο –από το δράμα στο οποίο πρωτοστάτησαν οι βρετανικές τράπεζες– απομακρύνονται από τις κομματικές ελίτ, όντας απομονωμένοι στις υποβαθμισμένες και απογυμνωμένες από αξιοπρεπείς δουλειές περιοχές, πέρα από τα λαμπερά εμπορικά κέντρα των μητροπόλεων. Επιπλέον, η κρίση στην ευρωζώνη δεν ύπηρξε άγνωστη είδηση στο βρετανικό κοινό. Υπάρχουν δημοσκοπικές ενδείξεις ότι ο βρετανικός ευρωσκεπτικισμός τροφοδοτήθηκε από τις γερμανικές πολιτικές παλινωδίες των τελευταίων ετών.

Τα δημοσκοπικά ευρήματα της YouGov δείχνουν ενίσχυση του ευρωσκεπτικισμού στα μέσα του 2012 (περίοδο κατά την οποία η κρίση στη ζώνη του ευρώ έφτασε στο απόγειό της και ταυτόχρονα η αναμονή των Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο ενίσχυσε τα αισθήματα εθνικής υπερηφάνειας των Βρετανών), στις ευρωεκλογές του 2014 και καθ' όλη τη διάρκεια του 2015, εκλογικού έτους για τους Βρετανούς, το οποίο στο πρώτο εξάμηνο χαρακτηρίστηκε από τις ελληνικές διαπραγματεύσεις και στο δεύτερο από την έξαρση των προσφυγικών ροών - Πηγή: YouGov

Όλα τα παραπάνω είναι προβλήματα που κάθε κόμμα εξουσίας θα κληθεί να δώσει απαντήσεις. Για τους Εργατικούς υπάρχει ένα ακόμα: αυτοί που συνωστίζονται στα κατώτερα στρώματα της κοινωνικής ιεραρχίας ερμηνεύουν πλέον τα πολιτικά πράγματα μέσα από την αντιμεταναστευτική ρητορική, που διογκώθηκε επί των τελευταίων συντηρητικών κυβερνήσεων και μοιάζει να έχει πλέον καταστεί ανεξέλεγκτη ως ρατσιστική πράξη.

Η βρετανική αριστερά που στήριξε το «ναι» εκλαμβάνεται από τις λαϊκές μάζες ως οι «σοσιαλιστές της σαμπάνιας», ως μια πολιτική καρικατούρα ανθρώπων της μεσαιας και ανώτερης τάξης, που ζουν στο Λονδίνο και διαβάζουν Guardian. Ίσως, οι απαντήσεις που καλείται να απαντήσει αυτή η αριστερά να απαιτούν μια άλλη γνωσιοθεωρητική επεξεργασία που μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να υπάρχει στη δυτική ακαδημία. Ίσως, οι απαντήσεις που καλείται να απαντήσει να ξεφεύγουν από τη δυτικοκεντρική ανάγνωση του κόσμου. Όπως, εξάλλου, έδειξε η πορεία των ομοϊδεατών της στην υπόλοιπη Ευρώπη, η κρίση σήμανε για αυτήν περισσότερο ένα τέλος εποχής, παρά την έναρξη μιας καινούριας.

Κανείς δεν άνοιξε σαμπάνιες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Αυτοί που ήθελαν να πανηγυρίσουν δεν είχαν και αυτοί που είχαν δεν ήταν σε θέση να πανηγυρίσουν. Αν η μηχανική της ενότητας ήταν μια απλή διαδικασία, θα αρκούσε μια συναλλαγή συναισθημάτων και υλικών αγαθών για να επιτευχθεί η ιδανική ισορροπία. Δεν είναι. Το συναίσθημα της νίκης που πρόσφερε το μεταπολεμικό κοινωνικό κράτος αποδεικνύεται ασύμβατο με τους όρους υλικής ευημερίας που κυριαρχούν σήμερα διεθνώς και που –ειρωνεία της ιστορίας– έγιναν πραγματικότητα με τις ευλογίες των απανταχού κεντροαριστερών και σοσιαλδημοκρατών πολιτικών και διανοουμένων.

Φωτογραφία από την Gladstone Road στο Λίβερπουλ (Liverpool), τραβηγμένη την Παρασκευή 23 Ιανουαρίου 2009, ημέρα κατά την οποία η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε ύφεση (σ.σ. δύο διαδοχικά τρίμηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ) για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίες του '90. Το 90% των σπιτιών στον συγκεκριμένο δρόμο του Λίβερπουλ είχαν ήδη εγκαταλειφθεί - Πηγή: Christopher Furlong/Getty Images

Η κληρονομιά του Μπλερ

Το σημερινό αδιέξοδο για τους Βρετανούς σοσιαλδημοκράτες ξεκίνησε με την πολιτική ύβρι που διέπραξαν τη δεκατία του '90, όταν ανέλαβαν να εξαργυρώσουν όλες τις θατσερικές επιταγές της νεοσυντηρητικής επανάστασης του '80. Όπως στην οικονομία της high street, έτσι και στην πολιτική ισχύει ότι μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται. Αναμφίβολα, θα πάρει καιρό για τη βρετανική αριστερά να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των λαϊκών τάξεων.

Όμως, στην περίπτωση των Εργατικών ένα λάθος υπήρξε τόσο τραγικό, που δεν μπορεί παρά να αναγνωριστεί σε όλες του τις διαστάσεις, αφήνοντας χώρο για την αναγκαία κάθαρση. Η εισβολή στο Ιράκ το 2003 και η πολυετής κατοχή της μουσουλμανικής αυτής χώρας –το μεγαλύτερο λάθος και κατά πολλούς έγκλημα του Τόνι Μπλερ– είναι ένα κεφάλαιο που έχει την υπογραφή πάρα πολλών, αλλά όχι αυτήν του Τζέρεμι Κόρμπιν.

O Αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Γ. Μπους (George W. Bush) και ο Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ στην πρεσβεία των ΗΠΑ στις Βρυξέλλες, την Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2005 - Πηγή: REUTERS/Kevin Lamarque/File Photo

Στις 15 Ιουνίου 2009, ο τοτε πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν (Gordon Brown) –πρώην υπουργός του Μπλερ και διάδοχός του στην υπερδεκαετή κυριαρχία των Νέων Εργατικών (New Labour)– ανακοίνωνε τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής για τον πόλεμο στο Ιράκ. Η επιτροπή Τσίλκοτ –όπως έγινε γνωστή από το όνομα του επικεφαλής της μελους του ανακτοβουλείου της βασίλισσας Ελισσάβετ Σερ Τζον Τσίλκοτ (Sir John Chilcot)– αναμενόταν να παρουσιάσει τα αποτελέσματα των ερευνών της έως το 2014. Η εμπλοκή του Foreign Office και της αμερικανικής κυβέρνησης (αναφορικά με την κλήση προσώπων προς ακρόαση και τον αποχαρακτηρισμό απόρρητων εγγράφων και συνομιλιων), αλλά και οι επερχόμενες εθνικές εκλογές του 2015, μετέθεσαν για αργότερα τη δημοσιοποίηση αυτή, που είναι πλέον προγραμματισμένη για τις 6 Ιουλίου.

Όπως ο νόμος Gramm–Leach–Bliley του 1999 επί Κλίντον (με τον οποίο αναθεωρήθηκε μέρος του Glass–Steagall του 1933, επιτρέποντας την ενοποίηση εμπορικών, επενδυτικών τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών και εταιρειών κινητών αξιών και εν τέλει την απορρύθμιση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος) θεωρείται η αρχή του κακού για την κρίση του 2008, έτσι και ο οκταετής πόλεμος στο Ιράκ θεωρείται η μήτρα όλων των γεωπολιτικών εντάσεων που οδήγησαν στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάρρευση της Μέσης Ανατολης, την ανάδειξη του Ισλαμικού Κράτους και την έξαρση της ισλαμικής τρομοκρατίας.

Είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, με το οποίο ένα τμήμα της αριστεράς προσπάθησε να εξαγοράσει το περιώνυμο Τέλος της Ιστορίας ύστερα από την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ. Αρκεί μόνο ένα έτος από τα δεκαέξι του 21ου αιώνα για να καταδείξει ότι καμία ιστορία δεν τελειώνει, ιδίως όταν υπάρχουν νεκροί που ζητούν δικαίωση: στην περίπτωση του Ιράκ, 179 Βρετανοί στρατιωτικοί και 251.000 Ιρακινοί πολίτες και ένστολοι.

Αμερικανός στρατιώτης της 3ης ταξιαρχίας της 1ης μηχανοκίνητης μεραρχίας, καθαρίζει τη μονάδα του που αναμένεται να παραχωρηθει με ολοκληρο το στρατόπεδο Adder στις ιρακινές αρχές. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη στο στρατόπεδο που είναι γνωστό και ως Imam Ali Base, κοντά στην πόλη Νασιρίγια (Nasiriyah), το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου 2011. Την ημέρα αυτή αποχώρησαν και οι τελευταίοι Αμερικανοί στρατιώτες από το Ιράκ με κατεύθυνση προς το Κουβέιτ. Πάνω από 4.485 ένστολοι των ΗΠΑ έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο που είχε ξεκινήσει οκτώ χρόνια πριν με την επιχείρηση «Σοκ και Δέος», στις 20 Μαρτίου 2003. Υπόλογίζεται ότι κατά το πρώτο κύμα της εισβολής έχασαν τη ζωή τους 6.716 Ιρακινοί πολίτες, 320 κατά μέσο όρο ημερησίως - Πηγή: Mario Tama/Getty Images

Όσο περνούν οι μέρες στη Βρετανία μετά το δημοψήφισμα και καταλαγιάζουν τα πάθη, ο Κόρμπιν φαντάζει ως ο μόνος που θα μπορούσε να ξαναπιάσει την ιστορία από εκεί που πήγε λάθος. Αυτό που οδηγούσε τους επικριτές του να τον χαρακτηρίζουν άχρωμο και άτολμο μετατρέπεται σε συγκριτικό πλεονέκτημα: εν μέσω πολιτικής ρευστότητας φανταζει πλέον ως η ήρεμη δύναμη του πολιτικού συστήματος και οι επιτελείς του το αντιλαμβάνονται καλά.

Οι επόμενες εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2020. Για να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές θα πρέπει να συμφωνήσουν τα δύο τρίτα των βουλευτών. Ο Κόρμπιν έχει δηλώσει ότι «είναι πολύ, πολύ έτοιμοι» για αυτό το ενδεχόμενο (προφανώς οι «δικοί του» Εργατικοί στο κόμμα). Υπάρχουν, επίσης, αρκετοί Συντηρητικοί βουλευτές που θεωρούν ότι ο διάδοχος του Ντέιβιντ Κάμερον θα πρέπει να αναβαπτιστεί στη λαϊκή εντολή, προτού εκκινήσει τη διαδικασία αποχώρησης από την ΕΕ.

Όμως, η 59χρονη υπουργός Εσωτερικών Τερίσα Μέι (Theresa May) έχει αποκλείσει τις πρόωρες εκλογές, κάνοντας λόγο για εκλογές όπως προβλέπονται το 2020. «Το Brexit είναι Brexit» («Brexit means Brexit») είπε χθες η Μέι, ανακοινώνοντας την υποψηφιότητά της (επικρατέστερη μέχρι στιγμής να αναλάβει τα ηνία των Τόρηδων). Επιπλέον, οι μπλερικοί βουλευτές σε καμία περίπτωση δεν θελουν να δουν τον Κόρμπιν πρωθυπουργό (σ.σ. έφτασε η ώρα για έναν μεγάλο συνασπισμό τύπου ευρωζώνης και στη Βρετανία για την ανάσχεση του «λαϊκισμού»;)

Ο Ιούλιος μπήκε με τους Εργατικούς βαθιά διχασμένους. Το έργο έχει παιχτεί ξανά στο παρελθόν και εξακολουθεί να παίζεται στην Ευρώπη. Ο βουλευτής και αντιπρόεδρος του κόμματος Τομ Γουάτσον (Tom Watson), μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα των πολιτικών ζυμώσεων στο Westminster, εξ απορρήτων του Γκόρντον Μπράουν και από τους πρώτους που είχαν καλέσει προ δεκαετίας τον Τόνι Μπλερ σε παραίτηση, έκανε σήμερα αυτό που γνωρίζει καλά. Ο διακεκριμένος διαδρομιστής των Βρετανών σοσιαλδημοκρατών έκανε έκκληση στους κοινοβουλευτικούς να μην πάνε σε διάσπαση, αλλά, όπως αναφέρεται στο σχετικό ρεπορτάζ του Guardian –που φαίνεται να στηρίζει την αλλαγή ηγεσίας– επιζητά συνάντηση των δύο πλευρών, ώστε να δρομολογηθεί μια οικειοθελής αποχώρηση του Κόρμπιν, που δεν θα πληγώσει την ενότητα του κόμματος, δηλαδή την κεντρώα φυσιογνωμία του.

Ο σημερινός αρχηγός των παρηκμασμένων Εργατικών θα μπορούσε να ξαναπιάσει την ιστορία από εκεί που πήγε λάθος, αρκεί βεβαίως να υπάρχει κόμμα, χωρίς το κομματικό κατεστημένο, και ο ίδιος να πάρει σαφή θέση με ποιους είναι, όπως έλεγε το περυσινό του σύνθημα. Όλα θα κριθούν –εκτός απροόπτου– στο ετήσιο συνέδριο των Εργατικών τον προσεχή Σεπτέμβριο.

Το δράμα αποκτά σαιξπηρικές διαστάσεις.

O αρχηγός των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν και ο αναπληρωτής πρόεδρος του κόμματος Τομ Γουάτσον παρίστανται στο μνημόσυνο της Τζο Κοξ, τη Δευτέρα 20 Ιουνίου 2016, στο Αββαείο του Ουέστμινστερ στο Λονδίνο - Πηγή: REUTERS/Toby Melville