Ο πλανήτης «φλέγεται»: Οι 10+1 συρράξεις του 2023

To πολεμικό μέτωπο, ωστόσο, της Ουκρανίας δεν ήταν το μόνο του 2022, ούτε δυστυχώς είναι το μόνο που απασχολεί την ανθρωπότητα στο λυκαυγές του 2023. Περισσότερα από 30 κράτη στην υφήλιο, σύμφωνα με τον απολογισμό των Ηνωμένων Εθνών, υποφέρουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από ένοπλες συρράξεις στην επικράτειά τους. Το ένα στα έξι ανεξάρτητα κράτη της γης είχε το 2022 ανοιχτές πληγές, άλλες μεγαλύτερες, άλλες μικρότερες.

Η μορφή και η ένταση αυτών των συρράξεων δεν είναι ίδια. Άλλες βαφτίζονται «εμφύλιοι πόλεμοι», άλλες «αντάρτικο», άλλες «τρομοκρατικές επιθέσεις», άλλες «αποσχιστικές απόπειρες», άλλες «θρησκευτικές/εθνοτικές εντάσεις». Όλες, όμως, έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους, ένοπλοι αλλά και άμαχοι. Και ακόμη περισσότεροι άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και μετακινούνται είτε μέσα στα όρια του κράτους τους, σε πιο ασφαλείς τόπους, είτε παίρνουν το δρόμο της προσφυγιάς.

Το κείμενο αυτό, με τα 10+1 «κόκκινα σημεία» του πλανήτη το 2023, δεν σκοπεύει απλά να υπενθυμίσει τη δυστυχία του κόσμου. Είναι κι ένα καμπανάκι, ότι πολλά πράγματα δεν είναι τόσο δεδομένα, όσο νομίζουμε. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα σημεία τριβής είναι πολύ περισσότερα, επιλέξαμε αυτά που αναμένεται να μας απασχολήσουν περισσότερο τη χρονιά που ξεκινάει.

ΣΥΡΙΑ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 15 Μαρτίου 2011

Απώλειες: 610.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 6,7 εκατομμύρια

Μια από τις πιο περίπλοκες υποθέσεις στον πλανήτη, η Συρία συνεχίζει να σπαράσσεται από συγκρούσεις, έστω κι αν αυτές δεν έχουν την σφοδρότητα των πρώτων χρόνων. Η κάθε πλευρά από τις εμπλεκόμενες έχει τις φιλοδοξίες της σ’ αυτό το κομμάτι γης, το οποίο επί αιώνες αποτέλεσε τη γέφυρα μεταξύ της Εγγύς Ανατολής και του αραβικού κόσμου.

Η κυβέρνηση ελέγχει αυτή τη στιγμή πάνω από το 60% της χώρας και με την υποστήριξη του Ιράν και της Ρωσίας δεν δείχνει σημάδια απώλειας της όποιας εξουσίας της. O Εθνικός Συνασπισμός των Συριακών Επαναστατικών Δυνάμεων, η κύρια οργάνωση-ομπρέλα των αντάρτικων οργανώσεων που υποστηρίζεται κυρίως από την Τουρκία κατέχει περίπου το 10% των εδαφών.

Οι Κούρδοι μαχητές, οι οποίοι πλειοψηφούν και πληθυσμιακά στο βόρειο τμήμα της χώρας και κυρίως στα βορειοανατολικά, ελέγχουν το 25,57% του συριακού εδάφους. Η Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, που κάποτε ήταν ο κύριος παίκτης σ’ αυτό το παιχνίδι του θανάτου, έχει περιοριστεί στο 1,14% του εδάφους, κυρίως έρημο στα σύνορα με το Ιράκ.

Η Τουρκία αναμένεται μέσα στο 2023 (κι οπωσδήποτε πριν τις προεδρικές εκλογές) να κάνει μια κίνηση εκεί, για να εδραιώσει περισσότερο τις θέσεις της και να περιορίσει ακόμα περισσότερο την πιθανότητα της κουρδικής επέκτασης. Πότε θα γίνει αυτό, με πόσες δυνάμεις, και ποιες αντιδράσεις θα επιφέρει, ακόμα δεν μπορεί να εκτιμηθεί.

Στις περιοχές που έχουν ρημάξει εδώ και 11 χρόνια συνεχών ταραχών έχουν μείνει πια ελάχιστοι άμαχοι. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ Σύροι πρόσφυγες έχουν πια εγκατασταθεί σε 57 διαφορετικά κράτη της γης, κυρίως της δυτικής Ευρώπης. Περισσότεροι από τους μισούς εκτοπισμένους, όμως, παραμένουν στην Τουρκία, με όνειρο κάποια στιγμή να επιστρέψουν στις εστίες τους.

Η διεθνοποίηση του εμφυλίου πολέμου είναι εδώ και χρόνια θεσμοθετημένη. Το κλειδί για περαιτέρω ανάφλεξη μέσα στο 2023 είναι η πιθανότητα η δύση να πιέσει στρατιωτικά ακόμα περισσότερο το καθεστώς Άσαντ, ένα από τα λίγα παγκοσμίως που στηρίζει τη Ρωσία του Πούτιν.

ΥΕΜΕΝΗ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 16 Σεπτεμβρίου 2014

Απώλειες: 377.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 4,1 εκατομμύρια

Ξεχασμένος ακόμα και από την περιφερειακή/αραβική ειδησεογραφία, ο πόλεμος που έχει ρημάξει την Υεμένη μοιάζει να οδηγεί τη χώρα όπως τη γνωρίζουμε ακόμα περισσότερο σε αδιέξοδο. Για την ακρίβεια, όταν ολοκληρωθεί αυτός ο σπαραγμός, το πιθανότερο είναι ο χάρτης της περιοχής να έχει αλλάξει και να έχει δύο κράτη, όπως υπήρχαν στο μεγαλύτερο μέρος του 20^ου αιώνα.

Οι Χούθι, που ξεκίνησαν σαν αντάρτικο σώμα και πλέον ελέγχουν σχεδόν το 90% της επικράτειας της πρώην Βόρειας Υεμένης, έχουν την υποστήριξη των σιιτών του Ιράν και της Χεζμπολάχ και παρά τις επιθέσεις κυρίως από τη Σαουδική Αραβία έχουν εδραιώσει την εξουσία τους σε τέτοιο βαθμό, που πλέον δεν δέχονται τίποτα λιγότερο από τον διαχωρισμό.

Το Προεδρικό Συμβούλιο, το οποίο αναγνωρίζεται και υποστηρίζεται τόσο από τη Σαουδική Αραβία, όσο και από τη Δύση, χρησιμοποιεί ως προπύργια τις πόλεις του νότου και κυρίως το στρατηγικής σημασίας λιμάνι του Άντεν, άλλοτε πρωτεύουσα της Νότιας Υεμένης. Ανάμεσα στις δυνάμεις που συμμετέχουν και στηρίζουν είναι το λεγόμενο Αλ Χιράκ, το Κίνημα του Νότου, το οποίο ανοιχτά πρεσβεύει τον χωρισμό του νότου από τον βορρά.

Μέσα στο 2023 αναμένεται να προχωρήσουν ακόμα περισσότερο οι διεργασίες για την απόσχιση. Οι Σαουδάραβες έχουν προαναγγείλει επιχειρήσεις εναντίον θέσεων των Χούθι, όχι όμως χερσαίες, που θα μπορούσαν να φέρουν αλλαγές στο υπάρχον status quo.

NOTIO ΣΟΥΔΑΝ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 15 Δεκεμβρίου 2013

Απώλειες: 383.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 3,7 εκατομμύρια

Το νεότερο ανεξάρτητο κράτος του πλανήτη (κέρδισε την ανεξαρτησία του από το Σουδάν το 2011) κύλησε νωρίς στη λαίλαπα του εμφύλιου πολέμου. Ο οποίος έχει και εθνικό υπόβαθρο, αλλά κυρίως γίνεται για τον έλεγχο των πλουσιότατων πετρελαιοφόρων κοιτασμάτων που βρίσκονται στο βόρειο μέρος της χώρας, ακριβώς πάνω στα σύνορα με το Σουδάν.

Παραδοσιακά ο νότος του Σουδάν δεν κατοικούνταν από αραβόφωνους, αλλά από πληθυσμούς που είχαν περισσότερες ομοιότητες με τις φυλές της υποσαχάριας Αφρικής και κυρίως της περιοχής των Μεγάλων Λιμνών. Ακόμα κι αυτός ο διαχωρισμός δεν έφερε την ειρήνη. Οι Ντίνκα, η πολυπληθέστερη εθνοτική ομάδα, μπορεί να ελέγχουν την κυβέρνηση, αλλά οι Σίλουκ, οι Νούερ και άλλες φυλές από την αρχή σχεδόν της ανεξαρτησίας προσπάθησαν να βάλουν χέρι στα κυβερνητικά πόστα.

Συνέπεια όλων αυτών είναι ένα ρημαγμένο κράτος, απόλυτα εξαρτώμενο από τη διεθνή βοήθεια για την στοιχειώδη επιβίωσή του. Μια απόπειρα ειρήνευσης το 2020 έχει μειώσει την σφοδρότητα των μαχών, ωστόσο η ειρηνευτική διαδικασία (που προβλέπει τον χωρισμό του κράτους σε τρία ημι-αυτόνομα κομμάτια) δεν προχωράει και πολλές αντάρτικες οργανώσεις συνεχίζουν ακάθεκτες τις επιχειρήσεις τους. Οι εκτοπισμένοι κυρίως στις γύρω χώρες ξεπερνούν τα 2,5 εκατομμύρια.

ΜΙΑΝΜΑΡ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 5 Μαϊου 2021

Απώλειες: 27.100 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 1,2 εκατομμύρια

Στη Μιανμάρ, που οι παλαιότεροι τη γνωρίζουν ως Βιρμανία, οι εθνοτικές συγκρούσεις έχουν ξεκινήσει από την ανεξαρτησία της χώρας το 1948 και σε ορισμένες περιοχές δεν έχουν σταματήσει ούτε ημέρα. Ο τελευταίος κρίκος αυτής της αλυσίδας της βίας προστέθηκε πριν δύο χρόνια, με το στρατιωτικό πραξικόπημα, το οποίο αποφάσισε χωρίς λαϊκή νομιμοποίηση να «αποκαταστήσει τη νομιμότητα».

Οι στρατιωτικοί έχουν φυσικά τον έλεγχο των επίσημων ενόπλων δυνάμεων, αλλά και την υποστήριξη ορισμένων μόνο από τις φυλές που διατηρούν ένα είδος ιδιότυπης αυτονομίας στις κατά κύριο λόγο απρόσιτες περιοχές τους. Οι περισσότερες από τις αντάρτικες οργανώσεις που δρουν επί δεκαετίες τάχθηκαν στο πλευρό της προηγούμενης πολιτικής κυβέρνησης. Όχι τόσο διότι την υποστηρίζουν, όσο γιατί είναι αντίθετοι σε κάθε μορφή κεντρικής εξουσίας.

Οι στρατιωτικοί υποστηρίζουν ότι έχουν υπό τον έλεγχο τους το κράτος, στην ουσία διοικούν λιγότερη από τη μισή επικράτεια. Οι κυριότερες φυλές εκτός από τους καθεαυτό Βιρμανούς (οι Κατσίν, οι Αρακάν, οι Κάρεν, οι Τσιν) διεξάγουν κανονικές στρατιωτικές επιχειρήσεις και τακτικές μάχες για τον έλεγχο χωριών και μικρών πόλεων στην περιφέρεια. Έχουν καταστραφεί περισσότερες από 1 εκατομμύριο κατοικίες και πολλοί εκτοπισμένοι, που καταλήγουν κυρίως σε γειτονικές χώρες, αναγνωρίζουν με λύπη ότι δεν έχουν κάτι να τους περιμένει αν επιστρέψουν.

ΣΟΜΑΛΙΑ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 31 Ιανουαρίου 2009

Απώλειες: 54.700 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 2,7 εκατομμύρια

Η Σομαλία σπαράσσεται από εμφύλιες διαμάχες από το 1991, χρονιά που κατέρρευσε το καθεστώς του δικτάτορα Σιάντ Μπαρέ. Μπορεί να αναγνωρίζεται διεθνώς ως μια από τις πιο συμπαγείς εθνοτικά χώρες της Αφρικής, ωστόσο οι διαφορές μεταξύ των φατριών είναι τέτοιες που απειλούν την ενότητα του κράτους. Το βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, το οποίο νωρίτερα υπήρξε βρετανική αποικία με το όνομα Σομαλιλάνδη, ήδη από το 1991 έχει αποσπαστεί από την υπόλοιπη χώρα, υιοθέτησε το παλιό της όνομα και ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της. Η οποία δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα άλλο κράτος, πόσο μάλλον από τον ΟΗΕ.

Στο νότιο μέρος από το 2009 και μετά υπάρχει μια ανοιχτή πληγή. Η τύποις επίσημη κυβέρνηση της χώρας, υποστηριζόμενη από τις δυτικές χώρες, βρίσκει απέναντί της τους αντάρτες της οργάνωσης Χιζμπούλ Ισλάμ, στην ουσία το τοπικό παρακλάδι των ισλαμιστών της Αλ Κάιντα. Οι κυβερνητικοί έχουν προσπαθήσει (πολλές φορές με σκληρές και ανορθόδοξες μεθόδους) να κάμψουν την αντίσταση των ισλαμιστών, οι οποίοι πάντως ελέγχουν περίπου το 20% του εδάφους, κυρίως νότια της πρωτεύουσας Μογκαντίσου. Έχουν δε την υποστήριξη συμπαγών τμημάτων του πληθυσμού.

Ο διεθνής παράγοντας έχει επιλέξει να απέχει απ’ αυτή τη μάχη και να κοιτάζει από μακριά. Μπορεί να έχουν περάσει πλέον 30 χρόνια από την κατάρριψη του αμερικανικού ελικοπτέρου στο Μογκαντίσου, που έγινε και ταινία του Χόλιγουντ, αλλά οι φρικιαστικές σκηνές δεν ξεχνιούνται.

ΛΔ ΚΟΝΓΚΟ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 20 Ιουνίου 2009

Απώλειες: 420.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 3,9 εκατομμύρια

Το κέντρο της Αφρικής δεν σταμάτησε ποτέ να είναι «κόκκινο σημείο», ειδικά τα ανατολικά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, αυτής της αχανούς χώρας που παλαιότερα ήταν γνωστή ως Ζαϊρ. Ένα κράτος με έκταση 18 φορές αυτή της Ελλάδας, με πάνω από 200 ομιλούμενες γλώσσες και διαλέκτους και τεράστιες διαφορές μεταξύ των φυλών που αναγκάστηκαν να ζήσουν μαζί όταν έφυγαν οι Βέλγοι αποικιοκράτες.

Ελάχιστες είναι οι στιγμές που στο κράτος αυτό επικρατούσε ειρήνη απ’ άκρου εις άκρον. Οι εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές μπερδεύονται με τα περιφερειακά και διεθνή συμφέροντα σε μια από τις πιο νευραλγικές περιοχές του πλανήτη, με τεράστια κοιτάσματα πλούτου, αλλά και γεωστρατηγικής σημασίας. Η τελευταία μεγάλη ένταση, που συνεχίζεται ως σήμερα, έχει ξεσπάσει στις ανατολικές επαρχίες, την περιοχή Ιτούρι και την επαρχία Κιβού, όπου εμπλέκονται και ισλαμιστικές οργανώσεις (οι οποίες θεωρούνται τρομοκρατικές από τον διεθνή παράγοντα) που εδρεύουν στη γειτονική Ουγκάντα.

Ένταση ήδη υπάρχει και στο νότο, την επαρχία Κατάνγκα, η οποία στο παρελθόν προσπάθησε ανεπιτυχώς να αποσχισθεί από τη χώρα, ώστε διάφορα διεθνή συμφέροντα να εκμεταλλευθούν ευκολότερα το ζάπλουτο υπέδαφός της. Οι αντάρτικες οργανώσεις διεξάγουν σποραδικές επιχειρήσεις εκεί, όμως το 2023 έχουν προαναγγελθεί εκλογές στη χώρα κι αυτό αναμένεται να ανάψει πολλές σπίθες.

ΑΙΘΙΟΠΙΑ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 3 Νοεμβρίου 2020

Απώλειες: 385.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 2,75 εκατομμύρια

Ένας από τους πιο σφοδρούς εμφυλίους πολέμους των τελευταίων χρόνων στην ουσία ρήμαξε την βορειοανατολική επαρχία Τιγκράι. Ο πρωθυπουργός της χώρας Αμπίι Αχμέντ, από την εθνότητα των Ορόμο, είχε από την ώρα που ανέλαβε αντιπαράθεση με την εθνότητα των Τιγκράι, η οποία παρά το μικρό σχετικά πληθυσμό της ήλεγχε ολόκληρη τη χώρα επί δεκαετίες.

Οι Τιγκράι έβαλαν μπροστά το σχέδιο της άμεσης αμφισβήτησης της κυριαρχίας του Αμπίι, υιοθετώντας στην ουσία ένα σύστημα περιφερειακής διακυβέρνησης, το οποίο έβαζε σε προτεραιότητα τις αποφάσεις του τοπικού κοινοβουλίου σε σχέση με την κεντρική κυβέρνηση. Ο Αμπίι αντέδρασε αστραπιαία, στην ουσία αντιμετώπισε ως εχθρούς τους Τιγκράι και έστειλε απέναντι τους τα κυβερνητικά στρατεύματα. Κι όπου αυτά δεν τα κατάφερναν, δεν δίστασε να κόψει ακόμα και την ανθρωπιστική βοήθεια.

Στις 2 Νοεμβρίου 2022 η κυβέρνηση των Τιγκράι αποφάσισε να σταματήσει τις εχθροπραξίες, ωστόσο υπάρχουν πολλοί πολέμαρχοι που δεν έχουν πειθαρχήσει. Επιπλέον, στην εξίσωση μπορεί να μπουν και αντάρτικες δυνάμεις των Ορόμο, οι οποίοι έχουν παραδοσιακή αντιπαλότητα με την κεντρική κυβέρνηση και δεν βλέπουν με καλό μάτι τις ενέργειες του ομοεθνή τους πρωθυπουργού. Οι Ορόμο ελέγχουν κάποια τμήματα της χώρας κυρίως στα νοτιοδυτικά και απειλούν να ανοίξουν ένα δεύτερο μεγάλο μέτωπο, που θα αποσταθεροποιήσει ακόμα περισσότερο την κυβέρνηση.

ΚΟΛΟΜΒΙΑ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 27 Μαϊου 1964

Απώλειες: 400.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 5,71 εκατομμύρια

Μια από τις παλαιότερες εμφύλιες συγκρούσεις, στην οποία πολλοί έχουν αποπειραθεί να δώσουν λύση είτε με ειρηνικό τρόπο, είτε με στρατιωτικό, χωρίς αποτέλεσμα. Τα κυβερνητικά στρατεύματα στην Κολομβία, καθώς και ένοπλοι παραστρατιωτικών οργανώσεων κυρίως ακροδεξιών πεποιθήσεων βρίσκονται για περίπου 60 χρόνια αντιμέτωπες με τους αριστερούς αντάρτες του FARC και του ELN.

Μέσα στο 2022 υπήρξαν σοβαρές ελπίδες για ειρήνευση, μετά την ανάδειξη του οικονομολόγου και πρώην μέλους αντάρτικων ομάδων Γουστάβο Πέτρο σε πρόεδρο της χώρας στις εκλογές που έγιναν. Παρά τις δικές του προσπάθειες, όμως, υπάρχουν αντάρτικες ομάδες που έχουν διακηρύξει ότι δεν θα καταθέσουν τα όπλα και θα συνεχίσουν τις επιχειρήσεις, κυρίως στα νοτιοανατολικά της χώρας, όπου το έδαφος είναι ουσιαστικά απρόσιτο.

Η Κολομβία αποφάσισε να βελτιώσει τις παραδοσιακά τεταμένες σχέσεις της με τη Βενεζουέλα, προκειμένου να αποθαρρύνει το καθεστώς Μαδούρο στην ενίσχυση αυτών των αντάρτικων ομάδων. Το αποτέλεσμα αυτής της κίνησης θα φανεί μέσα στο 2023. Οι συγκρούσεις πολλές φορές μπλέκονται και με τον πόλεμο που διεξάγει η κεντρική κυβέρνηση με τα πανίσχυρα καρτέλ των ναρκεμπόρων, οι οποίοι διατηρούν ιδιωτικούς στρατούς σε διάφορες περιοχές, κυρίως όμως στην επαρχία Αντιόκια.

ΚΕΝΤΡΟΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος/θρησκευτικές συγκρούσεις

Έναρξη: 10 Δεκεμβρίου 2012

Απώλειες: 14.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 1 εκατομμύριο

Ακόμα ένας κρίκος στην αλυσίδα των κεντροαφρικανικών κρατών, στα οποία εντός των αυθαίρετων αποικιακών συνόρων κλήθηκαν να συνυπάρξουν ολότελα διαφορετικές φυλές με διαφορετικές γλώσσες, θρησκείες και έθιμα. Οι μάχες μαίνονται εδώ και δέκα χρόνια ανάμεσα σε μουσουλμανικές αντάρτικες ομάδες, οι οποίες έχουν στην επιρροή τους μεγάλα κομμάτια στα ανατολικά και βόρεια της χώρας και ονομάζονται «Σελέκα» και τους κυρίως χριστιανούς υποστηρικτές της κυβέρνησης, μαζί με τον επίσημο στρατό της χώρας, οι οποίοι ονομάζονται «Αντι-Μπαλάκα».

Η κυβέρνηση είχε την υποστήριξη και της πρώην αποικιακής δύναμης Γαλλίας ως το 2021. Συνεχίζει να τη στηρίζει η Ρωσία και μέσα στο 2022 είχε κάποιες πολύ σημαντικές επιτυχίες στο πεδίο, σε σημείο που να περιορίσει τους αντάρτες και να ελέγχει περισσότερο από το 70% του εδάφους της χώρας. Το 2023 αναμένονται ακόμα περισσότερες στρατιωτικές επιχειρήσεις, αλλά και αντίδραση των πολέμαρχων των Σελέκα, οι οποίοι έχουν ήδη ανακοινώσει ότι στόχος τους είναι να δημιουργήσουν ένα δεύτερο μέτωπο, με φίλα προσκείμενους αντάρτες που εδρεύουν στα ανατολικά σύνορα της χώρας με το Καμερούν.

Ο πόλεμος στην Κεντρική Αφρική είναι από τις πιο «ξεχασμένες» υποθέσεις για τη διεθνή διπλωματία. Λίγες οι προσπάθειες ειρήνευσης, ακόμα λιγότερες οι συνεννοήσεις. Κι αυτό διότι οι αντάρτικες δυνάμεις έχουν κατακερματιστεί σε ανεξέλεγκτες ομάδες, χωρίς ενιαία διοίκηση και υπό την καθοδήγηση πολέμαρχων που έχουν στο νου τους και το προσωπικό κέρδος εκτός από την ιδεολογία. Κάτι που κάνει ακόμα πιο περίπλοκη την κατάσταση.

ΜΑΛΙ

Είδος σύρραξης: Εμφύλιος πόλεμος

Έναρξη: 16 Ιανουαρίου 2012

Απώλειες: 40.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 450.000

Ολόκληρο το βορειοανατολικό τμήμα του Μάλι, μια περιοχή άνυδρη μεν, αλλά με τεράστια γεωπολιτική και ιστορική σημασία, βρίσκεται υπό αμφισβήτηση τα τελευταία δέκα χρόνια. Το 2012, εντελώς ξαφνικά, ακραίες μουσουλμανικές ομάδες προσκείμενες στην Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος πραγματοποίησαν αστραπιαίες επιθέσεις στις μεγάλες πόλεις και βιάστηκαν να ανακηρύξουν την περιοχή ως ανεξάρτητο κράτος με το όνομα Αζαβάντ.

Το ζήτημα αντιμετωπίστηκε ως σοβαρότατο από τον διεθνή παράγοντα, καθώς η πιθανή επιτυχία αυτού του σχεδίου θα έφερνε μεγάλες ανακατατάξεις στη γεωγραφία όχι μόνο της συγκεκριμένης χώρας, αλλά και όλης της περιοχής του Σαχέλ, για την οποία ειδικά η Γαλλία ανησυχεί ιδιαίτερα. Οι κυβερνητικές δυνάμεις του Μάλι έχουν κάνει σποραδικές προσπάθειες να ανακαταλάβουν την περιοχή, έχουν υπό τον έλεγχό τους τις μεγάλες πόλεις (Τιμπουκτού, Γκάο, Καεντί), αλλά όχι και την περιφέρεια. Οι αντάρτες έχουν υπό τον έλεγχό τους μεγάλα τμήματα του ερημικού βορρά, στην ουσία δεν μπορούν να διεξάγουν επιχειρήσεις μεγάλης εμβέλειας. Μπορούν, όμως, να επιτίθενται σποραδικά εναντίον μεμονωμένων στρατιωτικών τμημάτων, κυρίως σε συνοριακές περιοχές, ώστε να υπενθυμίζουν τη δύναμή τους.

Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, παλαιότερος σύμμαχος της κυβέρνησης του Μάλι, πέρυσι διαχώρισε τη θέση του. Οι Γερμανοί, αντίθετα, έχουν προσφέρει την υποστήριξή τους και πιέζουν ώστε να οργανωθεί μια ενιαία επιχείρηση από τις χώρες της περιοχής, με στόχο να καθαρίσει το Σαχέλ από τους ακραίους ισλαμιστές. Σε περίπτωση που συμβεί αυτό, η περιοχή θα αναφλεγεί χωρίς δεύτερη κουβέντα.

ΜΠΟΥΡΚΙΝΑ ΦΑΣΟ

Είδος σύρραξης: Τζιχαντιστική εξέγερση

Έναρξη: 23 Αυγούστου 2015

Απώλειες: 4.000 νεκροί

Εκτοπισμένοι/πρόσφυγες: 1,9 εκατομμύριο

Μια ακόμα εστία ανάφλεξης στην ευαίσθητη περιοχή του Σαχέλ, η οποία αναμένεται να απασχολήσει πολύ περισσότερο τη διεθνή επικαιρότητα λόγω και της τεταμένης κατάστασης στη χώρα. Κατά τη διάρκεια του 2022 στη χώρα έγιναν όχι ένα, αλλά δύο στρατιωτικά πραξικοπήματα, πετυχημένα μάλιστα. Το τελευταίο χρονικά, στις 30 Σεπτεμβρίου, έφερε στην εξουσία έναν 34χρονο λοχαγό (!), τον Ιπραϊμ Τραορέ, ο οποίος είναι ο νεότερος αρχηγός κράτους στην υφήλιο. Ο Τραορέ εκθρόνισε τον αντισυνταγματάρχη Πολ-Ανρί Σανταόγκο.

Ακραίες μουσουλμανικές ομάδες δρουν στο βορρά της Μπουρκίνα Φάσο ήδη εδώ και επτά χρόνια. Στην αρχή με σποραδικές επιθέσεις σε συνοριακές περιοχές με το Μάλι, αλλά στη συνέχεια και σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα. Η Μπουρκίνα Φάσο, πρώην Άνω Βόλτα για τους παλαιότερους, μπορεί να μην έχει παράδοση στις εθνοτικές συγκρούσεις, όμως βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων λόγω του προβληματικού της γείτονα, του Μάλι.

Ακριβώς λόγω της έλλειψης ψυχραιμίας, πολλοί κάτοικοι των βόρειων επαρχιών της χώρας τις εγκαταλείπουν μαζικά για να συγκεντρωθούν είτε στην πρωτεύουσα Ουαγκαντούγκου, είτε για να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς. Το κύμα εσωτερικής μετανάστευσης δεν έχει προηγούμενο και το κλίμα αβεβαιότητας που υπάρχει λόγω της έλλειψης μιας σταθερής κυβέρνησης, αλλά και της άρνησης του διεθνούς παράγοντα να επέμβει, δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ.