Το διαμάντι στο στέμμα της Ελισάβετ «ανάβει φωτιές»: Βασιλικό δώρο ή «κλεμμένο» κόσμημα;

Γνωστό ως το «μεγάλο αστέρι της Αφρικής» («Star of Africa I») ή «Cullinan I», το διαμάντι αποκόπηκε από μια μεγαλύτερη πολύτιμη πέτρα που εξορύχθηκε στη Νότια Αφρική το 1905 και παραδόθηκε στη βρετανική βασιλική οικογένεια από τις αποικιακές αρχές της Νότιας Αφρικής.

Αυτή τη στιγμή είναι τοποθετημένο σε ένα βασιλικό σκήπτρο που ανήκει στη Βασίλισσα, ενώ ένα ακόμα, μικρότερο, βρίσκεται στο στέμμα. Οι απαιτήσεις για την επιστροφή του Μεγάλου Αστέρα της Αφρικής και άλλων διαμαντιών, έχουν ενταθεί μετά τον θάνατο της Βασίλισσας, καθώς πολλοί Νοτιοαφρικανοί θεωρούν την απόκτηση των κοσμημάτων από τη Βρετανία παράνομη.

Ζητείται η επιστροφή του διαμαντιού

Ο θάνατος της βασίλισσας άνοιξε μια συζήτηση για την αποικιοκρατία και πώς σχετίζεται με την κληρονομιά της. Τα νοτιοαφρικανικά μέσα ενημέρωσης συζητούν την ιδιοκτησία του πετραδιού, μαζί με τα αιτήματα για την καταβολή των αποζημιώσεων.

«Το διαμάντι Cullinan πρέπει να επιστραφεί άμεσα στη Νότια Αφρική», είπε ακτιβιστής στα τοπικά μέσα ενημέρωσης, προσθέτοντας ότι: «Τα ορυκτά της χώρας μας και άλλων χωρών συνεχίζουν να ωφελούν τη Βρετανία σε βάρος του λαού μας».

Περισσότεροι από 6.000 άνθρωποι έχουν υπογράψει μια αναφορά ζητώντας να επιστραφεί το Μεγάλο Αστέρι της Αφρικής και να εκτεθεί σε μουσείο της Νότιας Αφρικής. Ένα μέλος του νοτιοαφρικανικού κοινοβουλίου, ο Vuyolwethu Zungula, προέτρεψε τη χώρα του «να απαιτήσει αποζημιώσεις για όλη τη ζημιά που έκανε η Βρετανία» και επίσης «να απαιτήσει την επιστροφή όλου του χρυσού, των διαμαντιών που έκλεψε η Βρετανία».

Όταν ο Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόζα δημοσίευσε ένα tweet επαινώντας τη βασίλισσα, ορισμένοι Νοτιοαφρικανοί άρπαξαν την ευκαιρία για να διαμαρτυρηθούν για την επιστροφή του διαμαντιού. Ο ένας από αυτούς έγραψε: «Τη ρώτησες πότε θα έφερνε πίσω το διαμάντι της Νότιας Αφρικής;».

Ένα βασιλικό δώρο ή ένα «κλεμμένο» διαμάντι;

Σύμφωνα με το Royal Collection Trust, το οποίο επιβλέπει τη βασιλική συλλογή της βρετανικής βασιλικής οικογένειας, το διαμάντι Cullinan παρουσιάστηκε στον βασιλιά Εδουάρδο Ζ' (τον Βρετανό μονάρχη τότε) το 1907, δύο χρόνια μετά την ανακάλυψή του σε ιδιωτικό ορυχείο στη Νότια Αφρική στην παλιά επαρχία Transvaal. Από εκεί, όπως προσθέτει «στάλθηκε στο Άσερ του Άμστερνταμ για να κοπεί το 1908».

Ζυγίζοντας περίπου 3.106 καράτια στη φυσική του μορφή, το αρχικό διαμάντι ήταν στο «μέγεθος μιας ανθρώπινης καρδιάς», λέει το Royal Asscher. Υποστηρίζοντας την αξίωση της βρετανικής μοναρχίας για τον πολύτιμο λίθο, το Royal Asscher εξηγεί ότι το στολίδι αγοράστηκε από την κυβέρνηση Transvaal της Νότιας Αφρικής (που διοικείται από τη βρετανική κυριαρχία) και παρουσιάστηκε στον βασιλιά Εδουάρδο Ζ' ως δώρο γενεθλίων.

Ένας καθηγητής αφρικανικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αφρικής, ο Εβερίστο Μπενιγιέρα, απορρίπτει αυτό τον ισχυρισμό. Όπως είπε στο CNNi «οι αποικιακές συναλλαγές είναι παράνομες και ανήθικες».

«Η αφήγησή μας είναι ότι όλες οι κυβερνήσεις του Transvaal και της Ένωσης της Νότιας Αφρικής και τα συνδικάτα εξόρυξης ήταν παράνομες», τόνισε, υποστηρίζοντας ότι: «Η παραλαβή ενός κλεμμένου διαμαντιού δεν αθωώνει τον παραλήπτη. Το Μεγάλο Αστέρι είναι ένα διαμάντι. Η ιδιωτική εταιρεία (εξόρυξης), η κυβέρνηση του Transvaal και η Βρετανική Αυτοκρατορία ήταν μέρος ενός ευρύτερου δικτύου αποικιοκρατίας».

Σύμφωνα με το Royal Asscher, το διαμάντι Cullinan κόπηκε σε εννέα μεγάλες πέτρες και 96 μικρότερα κομμάτια. Η μεγαλύτερη από τις πέτρες ονομάστηκε το Μεγάλο Αστέρι της Αφρικής από τον βασιλιά Εδουάρδο Ζ', ο οποίος ονόμασε επίσης τη δεύτερη μεγαλύτερη πέτρα κοπής Μικρότερο Αστέρι της Αφρικής.

Το μεγαλύτερο διαμάντι τοποθετήθηκε στο Σκήπτρο της βασίλισσας και η δεύτερη κομμένη πέτρα τοποθετήθηκε στο Αυτοκρατορικό Στέμμα. Η βασίλισσα Ελισάβετ Β' εμφανίζεται σε πολλές εικόνες να φορά αυτά τα διαμάντια.

«Η αείμνηστη βασίλισσα της Αγγλίας καμαρώνει αυτά (τα διαμάντια) για πάνω από μισό αιώνα», δήλωσε στο CNNi η Μέιν Αν Μάθις, εκπρόσωπος των Οικονομικών Ελευθεριών (EFF), ενός πολιτικού κόμματος της αντιπολίτευσης της Νότιας Αφρικής. Η Μάθις κατηγόρησε τις βρετανικές αποικιακές δυνάμεις για κλοπή εδαφών και ιδιοποίηση ορυχείων που ανήκαν σε ιθαγενείς.

«Η έκκλησή μας είναι για επαναπατρισμούς για όλες τις αποικιακές κλοπές, μέρος της οποίας είναι η κλοπή του Μεγάλου Αστέρα της Αφρικής», είπε.

«Δεν ζητάμε την επιστροφή του, καθώς αυτό σημαίνει ότι υπήρχε μια έγκυρη συμφωνία βάσει της οποίας δανείστηκε το διαμάντι στη βρετανική βασιλική οικογένεια. Είναι στην κατοχή τους καθαρά ως αποτέλεσμα αποικιοκρατικών επιθέσεων που έπνιξαν τους ιθαγενείς σε αυτή τη χώρα και αλλού», είπε ο Μάθις στο CNNi.

Οι αφρικανικές χώρες μάχονται για να ανακτήσουν πολιτιστικά αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από τα αποικιακά στρατεύματα. Τον περασμένο μήνα, ένα μουσείο του Λονδίνου συμφώνησε να επιστρέψει 72 αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από το Βασίλειο του Μπενίν, στη νότια Νιγηρία, κατά τη διάρκεια μιας βρετανικής στρατιωτικής επιχείρησης το 1897.

Royal gift or 'stolen' gem? Calls for UK to return 500 carat Great Star of Africa diamond

Επιμέλεια: Λίνα Κυριακοπούλου