«The Crown» vs Ελισάβετ Β': Τι συμβαίνει όταν μπερδεύουμε τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα;

Πέρα από ένα ποσοστό του πληθυσμού που άδραξε την ευκαιρία για να εκδηλώσει ανοιχτά την αγάπη του όχι μόνο στο πρόσωπο της εκλειπούσας αλλά και στο θεσμό της μοναρχίας εν συνόλω, αρκετός κόσμος αντέδρασε σα να έχανε έναν δικό του, πάρα πολύ αγαπημένο άνθρωπο.

Κάτι που δεν αποτελεί ιδιαίτερη έκπληξη εάν έχεις γεννηθεί και μεγαλώσει μεσοτοιχία με το Μπάκιγχαμ, αλλά ομολογουμένως προκαλεί εντύπωση όταν το ακούς/διαβάζεις από Έλληνες που ουδεμία σχέση έχουν με τη βρετανική μοναρχία, ή με τη Βρετανία γενικότερα, πέρα από το «The Crown».

Κάποιοι αποχαιρέτησαν την Ελισάβετ με πραγματικό σπαραγμό, άλλοι έσπευσαν να στείλουν με τις αναρτήσεις τους στο φέισμπουκ ή το ίνσταγκραμ συλλυπητήρια στη βασιλική οικογένεια -αμφίβολο εάν η βασιλική οικογένεια διαβάζει το ελληνικό φέισμπουκ-, κάποιοι θλίβονται βαθιά που η Ελισάβετ δεν έζησε μια «ευτυχισμένη ζωή» καθώς τάχθηκε στο καθήκον και αυτό την έφαγε, ενώ κάποιοι άλλοι μνημονεύουν με νοσταλγία τον τεράστιο έρωτα που την έδεσε με τον Φίλιππο.

Όλοι οι παραπάνω, αλλά και αρκετοί ακόμη κάπως πιο ψύχραιμοι, μιλούν και γράφουν για την Ελισάβετ σαν να ήταν ο πιο γλυκός άνθρωπος του κόσμου, μια απλή γυναίκα, μια μητέρα Τερέζα που κατά λάθος βρέθηκε μπλεγμένη στα γρανάζια της ιστορίας και έσκυψε το κεφάλι αποδεχόμενη τη μοίρα της...

Προσοχή στο κενό

Αρχικά νομίζω ότι η ίδια η Ελισάβετ εάν διάβαζε όλα αυτά θα θύμωνε πολύ. Πολλά μπορεί να ήταν η μακροβιότερη μονάρχης της ιστορίας, γλυκιά πάντως δεν ήταν ένα από αυτά. Ούτε και προσπάθησε ποτέ να γίνει γλυκιά, μάλλον το αντίθετο. Κι αν ξεκίνησε ως ένα κορίτσι με γλυκό πρόσωπο, σύντομα το απέβαλλε.

Ας ξεπεράσουμε το μείζον, το οποίο είναι η πολιτική διάσταση του ρόλου της μοναρχίας και ειδικότερα της βρετανικής σε όσα συνέβησαν στον κόσμο τα τελευταία 70 χρόνια, ας ξεπεράσουμε το θέμα της Κύπρου, της Β. Ιρλανδίας, ας ξεπεράσουμε ακόμη και το αυτονόητο γεγονός ότι δεν έχει καμία λογική να κυβερνάνε τον κόσμο άνθρωποι κληρονομικώ δικαιώματι και ας σταθούμε κάπου αλλού:

Για ποιον άνθρωπο μιλάνε όλοι όσοι ανέφερα πιο πάνω στις συγκινητικές και πολύ φορτισμένες αναρτήσεις τους; Ποιον έχουν στο κεφάλι τους; Τη βασίλισσα Ελισάβετ Β' ή την εξιδανικευμένη απεικόνισή της μέσα από τη μυθοπλασία;

Τον τελευταίο καιρό σκεφτόμουν να γράψω ένα κείμενο, με τίτλο «μπορούμε να μάθουμε ιστορία από το Netflix;» και ήμουν έτοιμη να απαντήσω (στον εαυτό μου) «ναι, φυσικά και μπορούμε». Αγαπώ πολύ τις ιστορικές σειρές και τα ντοκιμαντέρ και πιστεύω ότι ακόμη και μέσα από την ιστορική μυθοπλασία μπορείς να πάρεις έναυσμα για να μάθεις την πραγματική ιστορία.

Εδώ, όμως, χρειάζεται τεράστια προσοχή στο κενό, mind the gap που λένε και στα Λονδίνα, ανάμεσα στη μυθοπλασία ως έναυσμα να βρεις και να μάθεις την αλήθεια και στην πεποίθηση ότι η μυθοπλασία ΕΙΝΑΙ η αλήθεια.

Ποιά ήταν η φίλη μας η Λίλιμπετ;

Αναπόφευκτα η μυθοπλασία είτε ωραιοποιεί, είτε εξωραΐζει, είτε υπερβάλει προς κάθε κατεύθυνση και γενικά λέει ψέματα. Αν δεν έλεγε ψέματα δεν θα λεγόταν και μυθοπλασία, εξάλλου.

Εν προκειμένω, στο «The Crown», το οποίο όλοι είδαμε και ναι, είναι μια πολύ καλογυρισμένη σειρά, η Ελισάβετ παρουσιάζεται ως μια πολύ ανθρώπινη φιγούρα, για τα πεπραγμένα της οποίας δεν έφταιγε ποτέ η ίδια:

Η μοίρα την έφερε στο θρόνο, το καθήκον την παγίδευσε, οι ιστορικές συνθήκες την κατεύθυναν, οι άνθρωποι γύρω της ήταν είτε πολύ αδύναμοι, είτε πολύ σκληροί, είτε πολύ μαλθακοί, είτε πολύ το ένα ή το άλλο και εκείνη έπρεπε να κρατήσει όρθια μια οικογένεια, ένα γάμο, μια παράδοση και μια παραπαίουσα αυτοκρατορία, με το ένα χέρι.

Ακόμη κι αν είσαι φανατικός πολέμιος της μοναρχίας, ακόμη κι αν ξέρεις τόνους ιστορία, ακόμη κι αν έχεις διαβάσει από πρώτο χέρι τα γεγονότα, σου είναι σχεδόν αδύνατον να μην τη συμπαθήσεις. Άσε που όλοι -ΟΛΟΙ- στη σειρά, κάποια στιγμή εκφράζουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο την αγάπη τους και το θαυμασμό τους προς αυτήν.

Στη Βρετανία, προφανώς, κανείς δεν ήταν ποτέ εναντίον της μοναρχίας...

Στο «The Crown» ο Φίλιππος είναι επιπόλαιος, η Νταϊάνα υστερική, ο Κάρολος σκληρός, η αδελφή της ημίτρελη, τα άλλα της παιδιά πολύ μαλθακά, γενικά όλοι είναι πάρα πολύ προβληματικοί, εκτός από την ίδια την Ελισάβετ, η οποία τελικά από την πολλή προσπάθεια να φανεί «ανθρώπινη», δείχνει υπεράνθρωπη για κάποιους, απάνθρωπη αν το δεις πιο προσεκτικά.

Πόσο ανταποκρίνονται όλα αυτά στην πραγματικότητα, όμως;

Οι παραγωγοί του «The Crown» δεν είναι κουτοί. Ήξεραν πολύ καλά ότι εάν στρέφονταν εναντίον της Ελισάβετ, ειδικότερα όσο ήταν αναμενόμενο ότι θα πέθαινε -το παραδέχτηκαν ότι ήταν ήδη από καιρό προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο- η σειρά δεν θα είχε την ίδια απήχηση.

Φρόντισαν να βάλουν κάτι απειροελάχιστες δόσεις «ευθύνης» στους ώμους της Ελισάβετ, τόσες όσες χρειάζεται ώστε να μην αμαυρωθεί στο ελάχιστο η εικόνα της, αλλά να προκαλέσουν το ενδιαφέρον του κοινού. Μέχρι εκεί.

Και απέφυγαν εντελώς τα θέματα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημείο τριβής με το ίδιο το παλάτι, το οποίο στήριξε και στηρίζει τη σειρά.

Η πολιτική, η ακραία αποικιοκρατική αντίληψη της ίδιας της Ελισάβετ, κάποιες άκυρες παρεμβάσεις της, η απόλυτη στήριξη που παρείχε πάντα στους γιους της ακόμη και όταν έκαναν τέρατα (όπως ο Άντριου στην υπόθεση Έπστιν), ο αδιανόητα σκληρός τρόπος που απομάκρυνε όλες τις νύφες από το παλάτι -πλήν της Κέιτ, η οποία προσομοιάζει άλλωστε στην ίδια- όλα αυτά απουσιάζουν.

Τι μένει; Ένα κοριτσάκι που έγινε βασίλισσα και ο μεγάλος έρωτας με τον Φίλιππο, έναν άνθρωπο εξαιρετικά αμφιλεγόμενο στην πραγματικότητα, τόσο στη σχέση του με την ίδια την Ελισάβετ όσο και στις κατά καιρούς δηλώσεις του, που προκαλούσαν τεράστια αμηχανία στο παλάτι.

Έμεινε επίσης η εικόνα της Ελισάβετ να προσπαθεί να κάνει περικοπές στο Μπάκιγχαμ και να ζει μια πάρα πολύ απλή ζωή, την ώρα που η μοναρχία στη Βρετανία κοστίζει διαχρονικά «ένα χέρι κι ένα πόδι», όπως λένε οι ίδιοι οι Άγγλοι, οι Βρετανοί γαλαζοαίματοι μόνο απλοί καθημερινοί άνθρωποι δεν είναι (κανείς τους σε βάθος γενεών δεν έχει εργαστεί ποτέ του) και η ίδια ήταν μια από τις πλουσιότερες γυναίκες του κόσμου, επειδή της τα κληροδότησε ο μπαμπάς της κι αυτουνού ο μπαμπάς του και από μπαμπά σε μπαμπά όλοι αυτοί συγκέντρωσαν αδιανόητες περιουσίες ανά τους αιώνες με τα λεφτά των πληθυσμών, γηγενών και υποτελών.

Μια ακόμη πριγκίπισσα της Disney

Η Ελισάβετ του «The Crown» δεν είναι παρά η πιο σύγχρονη εκδοχή των πριγκιπισσών της Disney. Οι οποίες δημιουργήθηκαν με ένα στόχο και μόνο: Να προκαλούν ταυτόχρονα τη ζήλεια όλων των γυναικών του κόσμου που θα ήθελαν να βρεθούν στη θέση τους, αλλά και τη συμπάθεια έως και τον οίκτο, καθώς είναι ανυπερθέτως καλές, θύματα κάποιων κακών, ταλαιπωρημένες μέσα στην ομορφιά, τη γοητεία και την πριγκιποσύνη τους και κατά βάθος «μια από εμάς».

Αν δεν ήταν άλλωστε κατά βάθος «μια από εμάς», πώς θα ταυτιζόμασταν μαζί της και πώς θα καταστρέφαμε τις ζωές μας (οι γυναίκες) μεγαλώνοντας με την προσδοκία του πρίγκιπα με το λευκό άλογο, όσο παλεύαμε στην σκληρή και άδικη πραγματικότητα της καθημερινότητας;

Κάπου, μέσα σε όλα διάβασα ότι «δεν μάθαμε ποτέ ποια ήταν η Ελισάβετ». Διότι άλλη μια πεποίθηση που έχει δημιουργηθεί είναι ότι κάτω από το ρόλο κρυβόταν ένας απλός άνθρωπος· ευαίσθητος, ευάλωττος, ο,τιδήποτε.

Στην πραγματικότητα, όμως, κάτω από το ρόλο δεν κρυβόταν παρά ένα ακόμη στρώμα του ρόλου. Καλώς ή κακώς κάποιοι ρόλοι είναι τόσο ισχυροί που αν δεν τους ενσωματώσεις εντελώς στην προσωπικότητά σου, ή καλύτερα την προσωπικότητά σου σε αυτούς, δεν μπορείς να τους παίξεις αποτελεσματικά.

Ο θείος της ο Εδουάρδος, ας πούμε, που δεν μπόρεσε να γίνει ένα με το ρόλο, τον παράτησε επειδή ερωτεύτηκε τη Γουόλις Σίμσον.

Η Ελισάβετ γι αυτό ακριβώς ήταν επιτυχημένη βασίλισσα άλλωστε: Επειδή δεν έπαιξε το ρόλο, ήταν ο ρόλος. Με ό,τι σημαίνει αυτό. Και τίποτε περισσότερο ή λιγότερο.

Συνεπώς, κρίνοντάς την, δεν κρίνει κανείς έναν άνθρωπο, ούτε μια φιλολογική ή τηλεοπτική φιγούρα, αλλά τον ίδιον το θεσμό που υπηρέτησε και με τον οποίον ταυτίστηκε.

Για καλό κάποιων, για όχι και τόσο καλό πολλών άλλων.