Το παράδοξο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ: «Η Δύση θα θερίσει ό,τι σπείρει»

Αυτό είναι το συμπέρασμα -και η προειδοποίηση- του Τούρκου διακεκριμένου ακαδημαϊκού και επισκέπτη καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Τζενγκίζ Τσαντάρ, σε άρθρο του με τίτλο «Διαφυγή από το παράδοξο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ», στο οποίο σημειώνει, μεταξύ άλλων, πως «όσο περισσότερο το ΝΑΤΟ κλείνει τα μάτια του στην αντιΝΑΤΟϊκή και αντιδυτική συμπεριφορά της Άγκυρας, προκειμένου να κρατήσει την Τουρκία στους κόλπους της, τόσο περισσότερο θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ασφάλειά του».

Ο ίδιος επισημαίνει ότι δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι ορισμένες από τις απειλές ασφαλείας που περιγράφονται στην πρόσφατα υιοθετημένη από το ΝΑΤΟ «Στρατηγική Αντίληψη» συντάχθηκαν με γνώμονα την Τουρκία, παρ' όλο που δεν κατονομάζεται».

Στο άρθρο που δημοσιεύεται στη γνωστή αμερικανική επιθέωρηση Διεθνών Σχέσεων "Natilonal Interest", ο κ. Τσαντάρ δίνει σειρά παραδειγμάτων που δείχνουν πώς η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση καθώς και παραδείγματα παρουσίας ηγετικών στελεχών του Ισλαμικού Κράτους στις ελεγχόμενες από την Αγκυρα περιοχές της βορειοανατολικής Συρίας.

Στο ίδιο πλαίσιο, ο Τούρκος καθηγητής υποστηρίζει ότι η θέση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν υπέρ της πώλησης στην Τουρκία μαχητικών F-16, με το σκεπτικό της ενίσχυσης της ασφάλειας του ΝΑΤΟ, αποτελεί μία πλάνη.

Ολόκληρο το άρθρο του καθηγ. Τζενγκίζ Τσαντάρ:

Ο φόβος της Δύσης να χάσει από τη Ρωσία την Τουρκία, σύμμαχο του ΝΑΤΟ, οδήγησε σε μία πολιτική συνεχούς κατευνασμού της Άγκυρας από τη Δύση. Αλλά η προσέγγιση αυτή δεν οδηγεί την Τουρκία εκεί που θέλει η Δύση.

Για παράδειγμα, αφού η Τουρκία ζήτησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες να αγοράσει σαράντα μαχητικά αεροσκάφη F-16 και περίπου ογδόντα κιτ εκσυγχρονισμού για τα υφιστάμενα μαχητικά της, η κυβέρνηση Μπάιντεν υποστήριξε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι υπέρ του εκσυγχρονισμού του στόλου των μαχητικών της Τουρκίας γιατί αυτό αποτελεί συνεισφορά στην ασφάλεια του ΝΑΤΟ και συνεπώς στην αμερικανική ασφάλεια».

Πρόκειται για μια πλάνη. Μια τέτοια προσέγγιση οδήγησε τη Δύση στο να ανέχεται και να υποστηρίζει την πολεμική ρητορική και ενέργειες της Άγκυρας, οι οποίες κινούνται στην πραγματικότητα ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ο κατάλογος ανάλογων περιστατικών είναι μακρύς.

Μια αδιαμφισβήτητη περίπτωση αφορά στις σχέσεις της Άγκυρας με το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ). Στις 12 Ιουλίου 2022, οι αμερικανικές δυνάμεις εξόντωσαν τον Μαχέρ αλ Αγκάλ, ηγέτη του ΙΚ στη Συρία, μαζί με έναν στενό του συνεργάτη. Η επιχείρηση έλαβε χώρα στο Τζιντιρές, μια συριακή πόλη που βρίσκεται στην επαρχία Αφρίν, την οποία η Τουρκία έχει καταλάβει από το 2018. Ο Αλ Αγκάλ προφανώς ενεργούσε από εκεί.

Ομοίως, τον Φεβρουάριο, ο Άμπυ Ιμπραχίμ αλ Χασιμί αλ Κουρασί, που εθεωρείτο ο δεύτερος χαλίφης του ΙΚ, αυτόανατινάχθηκε όταν το σπίτι του στο κατεχόμενο από τους Τούρκους Ιντλίμπ περικυκλώθηκε από τις δυνάμεις του συνασπισμού κατά του ΙΚ. Την ίδια μέρα που πέθανε ο Αλ Κουρασί, ο ηγέτης του ΙΚ, το όνομα του οποίου περιλαμβάνεται στον κατάλογο του ΟΗΕ, Αμίρ Μοχάμεντ Σαΐντ Αμπνταλ-Ραχμάν αλ-Σάλμπι σκοτώθηκε στη διάρκεια αντιτρομοκρατικής επιχείρησης των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ατμάχ της Συρίας, μια άλλη πόλη της επαρχίας Ιντλίμπ κοντά στην τουρκική μεθόριο.

Και το 2019, ο Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκνταντί, ο χαλίφης του ΙΚ εξοντώθηκε στο αρχηγείο του στην πόλη Μπαρίσα επίθεσης την επαρχία του Ιντλίμπ, μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από το τουρκικό έδαφος.

Η ανοχή της Δύσης προς την φανερή ή κρυφή υποστήριξη της Άγκυρας στο ΙΚ και άλλες τρομοκρατικές ομάδες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο του ΟΗΕ, όπως η Hayat Tahrir al-Sham, δεν είναι νέα. Το 2013, διεθνείς παρατηρητές είχαν κάνει λόγο για «διάδρομο τζιχαντιστών» προκειμένου να περιγράψουν τις διευκολύνσεις που παρείχε η Τουρκία στους μαχητές του ΙΚ, κατά μήκος των συνόρων της χώρας με τη Συρία, μήκους 877 χιλιομέτρων. Το ίδιο το έτος υπήρχαν αναφορές ότι περίπου 30.000 τζιχαντιστές χρησιμοποίησαν την Τουρκία για να εισέλθουν ή να εξέλθουν από τη Συρία.

Έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ αναφέρει: «Οι μεταναστευτικές οδοί παραμένουν υπό έλεγχο από τις αρμόδιες ευρωπαϊκές κρατικές αρχές, όπως φαίνεται από τη σύλληψη στη Βουλγαρία, τον Νοέμβριο του 2021, ενός Βελγομαροκινού τρομοκράτη που επέστρεφε από την Τουρκία, ο οποίος ήταν συνεργάτης του ο Αμπντελχαμίντ Αμπααούντ, «εγκέφαλου» των επιθέσεων το 2015 στο Παρίσι, τις οποίες οργάνωσαν στελέχη του Ισλαμικού Κράτους». Οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν σίγουρα πολλές παρόμοιες πληροφορίες.

Ωστόσο, παρά τα καλά τεκμηριωμένα στοιχεία, η Άγκυρα δεν έχει ποτέ ελεγχθεί πραγματικά από τους δυτικούς συμμάχους της.

Ένα δεύτερο παράδειγμα ανοχής της Δύσης αφορά στην επιθετικότητα της Άγκυρας στην περιοχή της. Η Άγκυρα εμπλέκεται σε πολέμους κατάκτησης και επιρροής στη Συρία, υπό το πρόσχημα των αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων, που στοχεύουν στην πραγματικότητα τους Κούρδους της Συρίας οι οποίοι αποτελούν τη βασική δύναμη στον αγώνα κατά του ΙΚ. Μετά τις τρεις εισβολές της το 2016, το 2018 και το 2019, η Άγκυρα κατέχει πλέον μεγάλα τμήματα εδάφους στη βορειοανατολική Συρία και επιδιώκει διαρκώς να φέρνει αντιμέτωπες μεταξύ τους τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία. Οι αρνητικές συνέπειες της εισβολής της Άγκυρας τεκμηριώνονται δεόντως από τις εκθέσεις της Ανεξάρτητης Επιτροπής που υποβλήθηκαν στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Σήμερα, η Άγκυρα απειλεί ξανά να εισβάλει στις πόλεις Ταλ Ριφάατ και Μάνμπιτς της Συρίας.

Σε όλες αυτές της περιπέτειές της στη Συρία προστίθενται και οι παράνομες στρατιωτικές επιχειρήσεις της Άγκυρας στο βόρειο Ιράκ (από το 2018 η Βαγδάτη έχει καταγράψει 22.700 παραβιάσεις της κυριαρχίας του Ιράκ), η παράνομη παρουσία της στη Λιβύη, σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς και οι συνεχείς προκλήσεις της σε σχέση με την κυριαρχία της Κύπρου και της Ελλάδας.

Η τρίτη περίπτωση σιωπής της Δύσης αφορά στο λεγόμενο διαμεσολαβητικό ρόλο της της Άγκυρας μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας. Η Άγκυρα φλερτάρει με τη Μόσχα, καθώς η τελευταία επιδιώκει να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ εκ των έσω. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα συναντηθούν στις 5 Αυγούστου στο Σότσι, λίγο μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών με τον Ιρανό πρόεδρο Εμπραχίμ Ραϊσί στην Τεχεράνη στις 19 Ιουλίου.

Η Άγκυρα έχει επίσης υιοθέτηση αντιδυτική συμπεριφορά και σε άλλα ζητήματα, όπως μεταξύ άλλων με τις εκκαθρίσεις υψηλόβαθμων στρατηγών που υπηρετούσαν στο ΝΑΤΟ, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016, την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400, την άρνησή της να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας και της Ρωσίας, τον αποκλεισμό της της Φινλανδίας και της Σουηδίας για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, ενώ παράλληλα επέτρεψε να φτάσουν στα τουρκικά λιμάνια στα κλεμμένα ουκρανικά σιτηρά και ζήτησε την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία, την ώρα που ο Ερντογάν βρισκόταν στην Τεχεράνη.

Κάθε φορά δε προβάλλεται το επιχείρημα ότι οι τουρκικές ενέργειες γίνονται για εσωτερική κατανάλωση και δεν αποσκοπούν στην απομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση ή την υπονόμευσή της.

Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερο το ΝΑΤΟ κλείνει τα μάτια του στην αντιΝΑΤΟϊκή και αντιδυτική συμπεριφορά της Άγκυρας, προκειμένου να κρατήσει την Τουρκία στους κόλπους της, τόσο περισσότερο θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ασφάλειά του. Δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι ορισμένες από τις απειλές ασφαλείας που περιγράφονται στην πρόσφατα υιοθετημένη από το ΝΑΤΟ «Στρατηγική Αντίληψη» συντάχθηκαν με γνώμονα την Τουρκία, παρ' όλο που δεν κατονομάζεται. Η Δύση πρέπει να καταλάβει ότι όσο συνεχίζει να κατευνάζει την Τουρκία, θα θερίζει ό,τι σπείρει.