Μέση Ανατολή: Τι προκαλεί τη νέα «έκρηξη» βίας στην Λωρίδα της Γάζας

Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές έχουν οδηγήσει στο θάνατο τουλάχιστον 11 άτομα, συμπεριλαμβανομένου ενός ανώτερου διοικητή της παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ, μιας υποστηριζόμενης από το Ιράν μαχητικής ομάδας, ο οποίος σκοτώθηκε σε στοχευμένη επίθεση.

Οι μαχητές έχουν εκτοξεύσει δεκάδες ρουκέτες εναντίον ισραηλινών πόλεων και κωμοπόλεων, διαταράσσοντας τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.

Τι είναι, όμως, εκείνο που οδήγησε στο ξέσπασμα αυτού του νέου κύκλου αιματηρής βίας στη Μέση Ανατολή;

Στη «σκιά» της Χαμάς

Σύμφωνα με το Associated Press, η Ισλαμική Τζιχάντ είναι η μικρότερη από τις δύο κύριες παλαιστινιακές μαχητικές ομάδες στη Λωρίδα της Γάζας και υπερτερεί αριθμητικά κατά πολύ της κυβερνώσας ομάδας Χαμάς. Όμως απολαμβάνει άμεση οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη από το Ιράν και έχει γίνει η κινητήρια δύναμη στη συμμετοχή σε επιθέσεις με ρουκέτες και άλλες συγκρούσεις με το Ισραήλ.

Η Χαμάς, η οποία κατέλαβε τον έλεγχο της Γάζας το 2007 από τη διεθνώς αναγνωρισμένη Παλαιστινιακή Αρχή, συχνά περιορίζεται στην ικανότητά της να δράσει επειδή φέρει την ευθύνη για τη διαχείριση των καθημερινών υποθέσεων της φτωχής αυτής περιοχής. Η Ισλαμική Τζιχάντ δεν έχει τέτοια καθήκοντα και έχει αναδειχθεί ως η πιο μαχητική παράταξη, υπονομεύοντας περιστασιακά ακόμη και την εξουσία της Χαμάς.

Η ομάδα ιδρύθηκε το 1981 με στόχο την εγκαθίδρυση ενός ισλαμικού παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και όλο το σημερινό Ισραήλ. Έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες κυβερνήσεις. Όπως και η Χαμάς, η Ισλαμική Τζιχάντ έχει ορκιστεί στην καταστροφή του Ισραήλ.

Η στενή σχέση της Ισλαμικής Τζιχάντ με το Ιράν

Ο εχθρός του Ισραήλ, το Ιράν, προμηθεύει την Ισλαμική Τζιχάντ με εκπαίδευση, τεχνογνωσία και χρήματα, αλλά τα περισσότερα από τα όπλα της ομάδας παράγονται τοπικά. Τα τελευταία χρόνια, έχει αναπτύξει ένα οπλοστάσιο ισάξιο με αυτό της Χαμάς, με ρουκέτες μεγαλύτερου βεληνεκούς ικανές να πλήξουν την κεντρική μητροπολιτική περιοχή του Τελ Αβίβ στο Ισραήλ. Οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής ήχησαν στα προάστια νότια του Τελ Αβίβ την Παρασκευή, αν και δεν φαίνεται να έχουν χτυπήσει ρουκέτες την περιοχή.

Αν και η βάση της είναι η Γάζα, η Ισλαμική Τζιχάντ έχει επίσης ηγεσία στη Βηρυτό και τη Δαμασκό, όπου διατηρεί στενούς δεσμούς με Ιρανούς αξιωματούχους.

Ο Ζιάντ αλ-Νακχάλα, ο κορυφαίος ηγέτης της ομάδας, βρισκόταν στην Τεχεράνη και συναντούσε Ιρανούς αξιωματούχους, όταν το Ισραήλ ξεκίνησε την επιχείρησή του στη Γάζα την Παρασκευή.

Η στοχοποίηση αρχηγικών στελεχών της Ισλαμικής Τζιχάντ από πλευράς Ισραήλ

Δεν είναι η πρώτη φορά που το Ισραήλ σκοτώνει ηγέτες της Ισλαμικής Τζιχάντ στη Γάζα.

Ο διοικητής της Ισλαμικής Τζιχάντ που σκοτώθηκε την Παρασκευή, ο Ταϊσέερ αλ-Τζαμπάρι, αντικατέστησε τον Μπαχάα Αμπού ελ-Άττα, ο οποίος είχε σκοτωθεί σε μια επίθεση του 2019 από τις ισραηλινές δυνάμεις. Ο θάνατός του ήταν η πρώτη υψηλού προφίλ δολοφονία στελέχους της Ισλαμικής Τζιχάντ από το Ισραήλ μετά τον πόλεμο του 2014 στη Λωρίδα της Γάζας.

Ο 50χρονος αλ-Τζαμπάρι, ήταν μέλος του «στρατιωτικού συμβουλίου» της Ισλαμικής Τζιχάντ, του οργάνου λήψης αποφάσεων της οργάνωσης στη Γάζα. Ήταν υπεύθυνος για τις μαχητικές δραστηριότητες της Ισλαμικής Τζιχάντ στην πόλη της Γάζας και στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2021. Το Ισραήλ δήλωσε ότι ετοιμαζόταν να εξαπολύσει επίθεση με αντιαρματικούς πυραύλους εναντίον του Ισραήλ.

Ο θάνατός του ήρθε στον απόηχο της σύλληψης από το Ισραήλ ενός ανώτερου διοικητή της Ισλαμικής Τζιχάντ στη Δυτική Όχθη νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. Ο 62χρονος Μπασάμ αλ-Σαάντι είναι ανώτερο στέλεχος της Ισλαμικής Τζιχάντ στη βόρεια Δυτική Όχθη.

Σύμφωνα με τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης, ο αλ-Σαάντι εργαζόταν για την εμβάθυνση της εμβέλειας της ομάδας στη Δυτική Όχθη και την επέκταση των δυνατοτήτων της.

Ο ίδιος είχε περάσει τη ζωή του επί τουλάχιστον 15χρόνια σε διάφορες φυλακές του Ισραήλ επειδή ήταν ενεργό μέλος της Ισλαμικής Τζιχάντ. Το Ισραήλ σκότωσε δύο από τους γιους του που ήταν επίσης μαχητές της Ισλαμικής Τζιχάντ σε διαφορετικά περιστατικά το 2002 και κατέστρεψε το σπίτι του κατά τη διάρκεια μιας σφοδρής μάχης στην πόλη Τζενίν της Δυτικής Όχθης την ίδια χρονιά.

«Από τη στιγμή που θα χτυπήσεις τους διοικητές θα επηρεάσει αμέσως όλη την οργάνωση», δήλωσε στο AP ο Ζβίκα Χαϊμοβιτς, πρώην επικεφαλής της αεροπορικής άμυνας του ισραηλινού στρατού.

«Αυτό δημιουργεί αμέσως ένα μεγάλο χάος στην Τζιχάντ», πρόσθεσε ο ίδιος.

Από την κατάληψη της εξουσίας το 2007, η Χαμάς έχει διεξαγάγει τέσσερις πολέμους με το Ισραήλ, συχνά με την υποστήριξη μαχητών της Ισλαμικής Τζιχάντ. Εκτός από μια αναζωπύρωση νωρίτερα φέτος, τα σύνορα ήταν σε μεγάλο βαθμό ήσυχα μετά τον 11ήμερο πόλεμο του περασμένου έτους και η Χαμάς φαίνεται να μένει στο περιθώριο αυτής της σημερινής ανάφλεξης, γεγονός που μπορεί να την εμποδίσει να μετατραπεί σε ολοκληρωτικό πόλεμο.

Οι μαχητές της Ισλαμικής Τζιχάντ έχουν προκαλέσει τη Χαμάς, εκτοξεύοντας ρουκέτες, συχνά χωρίς να αναλαμβάνουν την ευθύνη, για να αυξήσουν το προφίλ τους μεταξύ των Παλαιστινίων, ενώ η Χαμάς διατηρεί την κατάπαυση του πυρός. Το Ισραήλ θεωρεί τη Χαμάς υπεύθυνη για όλα τα πυρά ρουκετών που προέρχονται από τη Γάζα.

Η Χαμάς πρέπει να ακροβατήσει σε τεντωμένο σχοινί μεταξύ του να περιορίσει τα πυρά της Ισλαμικής Τζιχάντ κατά του Ισραήλ και να αποφύγει την οργή των Παλαιστινίων αν πατάξει την ομάδα. Όπως και στις προηγούμενες αναζωπυρώσεις, η Χαμάς θα έχει τον τελικό λόγο για το πόσο θα διαρκέσει - και πόσο βίαιος - αυτός ο νέος γύρος συγκρούσεων.

Η πολιτική κρίση στο Ισραήλ

Οι σημερινές μάχες διεξάγονται καθώς το Ισραήλ έχει βυθιστεί σε μια παρατεταμένη πολιτική κρίση που στέλνει τους ψηφοφόρους στις κάλπες για πέμπτη φορά σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια το φθινόπωρο.

Ο υπηρεσιακός ηγέτης Γιαΐρ Λαπίντ ανέλαβε νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, μετά την κατάρρευση της ιδεολογικά ποικιλόμορφης κυβέρνησης, στην οποία συνέβαλε, προκαλώντας τις νέες εκλογές.

Ο Λαπίντ, ένας κεντρώος πρώην τηλεοπτικός παρουσιαστής και συγγραφέας, δεν διαθέτει το υπόβαθρο ασφαλείας που πολλοί Ισραηλινοί θεωρούν απαραίτητο για την ηγεσία τους.

Επιμέλεια - Νοηματική απόδοση: Χρήστος Θ. Παναγόπουλος