Αρμακόλας στο CNN Greece: Εντάσεις θα υπάρχουν σε κάθε απόπειρα αλλαγών στο βόρειο τμήμα του Κοσόβου

Η πρόσφατη ένταση στις σχέσεις Βελιγραδίου-Πρίστινας προκλήθηκε έπειτα από την απόφαση της κυβέρνησης του Κοσόβου για την αντικατάσταση όλων των σερβικών πινακίδων κυκλοφορίας στο βόρειο Κόσοβο, αλλά και των σερβικών αστυνομικών ταυτοτήτων για την είσοδό τους στη χώρα, προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις του σερβικού πληθυσμού.

«Έχει να κάνει με κάποια νέα μέτρα που εφαρμόζει η κυβέρνηση του Κοσόβου. Ουσιαστικά δεν είναι κάτι που δεν το γνωρίζαμε, έχουν προαναγγελθεί αυτά τα μέτρα, και συνδέονται με την πολιτική που ασκεί η σχετικά νέα στα πολιτικά πράγματα κυβέρνηση, που θέλει να εφαρμόσει αμοιβαιότητα στη σχέση με τη Σερβία σε όλα τα ζητήματα», τονίζει ο κ. Αρμακόλας και εξηγεί: «Δηλαδή η κυβέρνηση του Κοσόβου θέλει να κάνει ακριβώς τα ίδια μέτρα που εφαρμόζει η Σερβία απέναντι στο Κόσοβο και στους Κοσοβάρους. Και επίσης προσπαθεί να επιβάλει την κυριαρχία της στο σύνολο του εδάφους του Κοσόβου, ουσιαστικά για να περάσει το μήνυμα στη σερβική κοινότητα ότι πρέπει να αποδεχθεί το καθεστώς ανεξαρτησίας του Κοσόβου».

Ο αναπληρωτής καθηγητής συνεχίζει λέγοντας:

«Υπάρχει μια αντίδραση στους Σέρβους του Βορρά, οι οποίοι και πιο πριν αλλά και τώρα δεν δέχονται την εξουσία της Πρίστινας, του ανεξάρτητου Κοσόβου και ουσιαστικά κάθε φορά που υπάρχουν κάποιες προσπάθειες να υλοποιήσει πολιτικές η κυβέρνηση του Κοσόβου που έχουν να κάνουν με τη σερβική κοινότητα, αντιδρούν και υπάρχουν διαδηλώσεις, μπλοκάρονται οι δρόμοι κλπ.»

Σύμφωνα με τον ίδιο, «Οι τόνοι έχουν ανέβει και από το Βελιγράδι από τον πρόεδρο Βούτσιτς και διάφορα στελέχη του δικού του κόμματος στο ότι θα αντιδράσουν εφόσον χρειαστεί, σε οποιαδήποτε προσπάθεια κάνει το Κόσοβο».

Τελικά το Κόσοβο μετά τις αντιδράσεις αποφάσισε το βράδυ της Κυριακής να αναστείλει για ένα μήνα την εφαρμογή της απόφασης για αντικατάσταση των σερβικών πινακίδων κυκλοφορίας με κοσοβάρικες πινακίδες. Καταλυτικό ρόλο για την αποκλιμάκωση της έντασης διαδραμάτισαν οι ΗΠΑ ζητώντας από την κυβέρνηση του Κοσόβου να αναβάλει την απόφαση για τις πινακίδες ώστε να αποφευχθούν σοβαρά επεισόδια. Παρεμβάσεις στην Πρίστινα έγιναν επίσης από την ΕΕ με το ίδιο αίτημα.

«Η κυβέρνηση του Κοσόβου ήρθε στην εξουσία υποσχόμενη ότι θα αλλάξει τη δυναμική των πραγμάτων σε σχέση με τη Σερβία διότι τα πράγματα έχουν βαλτώσει εδώ και πολλά χρόνια, ο πόλεμος έχει τελειώσει πριν από σχεδόν 25 χρόνια, έχουν ανακηρύξει ανεξαρτησία πριν από σχεδόν 15 χρόνια, ο διάλογος με τη Σερβία έχει αρχίσει πριν 10 χρόνια. Δηλαδή έχουν περάσει πολλά χρόνια χωρίς να βλέπουν κάποια πρόοδο σε αυτό που τους ενδιαφέρει που είναι φυσικά η εδραίωση του καθεστώτος ανεξαρτησίας, η αναγνώριση της ανεξαρτησίας από το Βελιγράδι και η αναγνώριση της εξουσίας της Πρίστινα από τη σερβική κοινότητα. Εκεί δεν βλέπουν μεγάλη πρόοδο και ουσιαστικά υπάρχει μία τεράστια δυσαρέσκεια στον κοσοβαρικό πληθυσμό που ζητάει σκληρότερη διαπραγμάτευση και σκληρότερη πολιτική, αυστηρότερη πολιτική απέναντι στη Σερβία και στη σερβική κοινότητα από την κυβέρνησή του. Αυτό είναι το πλαίσιο», εξηγεί ο κ. Αρμακόλας, διευκρινίζει, ωστόσο, ότι «είναι ουσιαστικά μέτρα τα οποία εφαρμόζονται κατά βάση όχι για την εξαφάνιση της σερβικής κοινότητας, αλλά κατά κάποιο τρόπο για να πιέσουν τη σερβική κοινότητα να αποδεχθεί στην πράξη την εξουσία της κυβέρνησης της Πρίστινα».

Δίνοντας το ευρύτερο πλαίσιο, ο κ. Αρμακόλας σημειώνει πως αυτό «έχει να κάνει με το γεγονός ότι δυστυχώς παρά τις προσπάθειες, οι οποίες όμως προφανώς δεν είναι πολύ επιτυχημένες και δεν υπάρχουν πολύ καλές ιδέες για το πως θα προχωρήσει η κατάσταση, έχει βαλτώσει ο διάλογος μεταξύ των δύο πλευρών. Εδώ και 10 χρόνια υπάρχει η λεγόμενη Συμφωνία των Βρυξελλών που έχει γίνει με την μεσολάβηση της ΕΕ και υποτίθεται ότι υπάρχει ένας διάλογος που θα οδηγήσει σε μια τελική επίλυση του ζητήματος. Αλλά αυτό δεν προχωράει, δεν φαίνεται στον ορίζοντα κάποια λύση, δεν φαίνεται δηλαδή η Σερβία -που είναι αυτό που πρέπει να γίνει για να ολοκληρωθεί αυτή διαδικασία- να αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσόβου. Ουσιαστικά η Σερβία δηλώνει με κάθε τρόπο ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου».

Η υπόσχεση ένταξης στην ΕΕ δεν «λειτουργεί»

«Συγχρόνως η ένταξη στην ΕΕ που ήταν και το μεγάλο «καρότο», το μεγάλο κίνητρο για τους δύο λαούς να βρουν έναν τρόπο συνεννόησης έχει βαλτώσει. Τα τελευταία χρόνια τίποτα δεν προχωράει, πολύ αργά βήματα, ακόμα και η Βόρεια Μακεδονία, η Αλβανία, χώρες που είναι έτοιμες να ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις, τις περίμεναν πολλά χρόνια. Επομένως το κίνητρο αυτό, που είναι το μεγάλο βασικό κίνητρο γι’ αυτά τα κράτη, της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν φαίνεται να λειτουργεί. Από εκεί και πέρα, η Σερβία επίσης, επειδή φαίνεται να απομακρύνεται αυτή η προοπτική ένταξης, δεν βλέπει και η ίδια να έχει κάποιο λόγο να αλλάξει την πολιτική ίσων αποστάσεων ανάμεσα στη Δύση, τη Ρωσία και την Κίνα, την οποία έχει υιοθετήσει και την οποία προσπαθεί ακόμα και τώρα εν μέσω νέου ψυχρού πολέμου μεταξύ Δύσης και Ρωσίας να διατηρήσει ως πολιτική. Να έχει δηλαδή καλές και στενές σχέσεις και με τη Ρωσία και όσο γίνεται και με τη Δύση. Σε αυτό το πλαίσιο δεν τραβάει τα πράγματα στα άκρα, αλλά δεν φαίνεται να έχει κάποιο κίνητρο να οδηγηθεί σε κάποιο συμβιβασμό με το Κόσοβο», συνεχίζει.

Ερωτηθείς πώς βλέπει να εξελίσσεται η κατάσταση και τι μπορεί να γίνει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ο κ. Αρμακόλας απαντά:

«Εγώ δεν έχω καμία αμφιβολία ότι κάθε φορά που θα τίθενται αυτά τα ζητήματα, δηλαδή πολιτικών προσπαθειών της Πρίστινα να υλοποιήσει πολιτικές στο βόρειο τομέα του Κοσόβου που ζουν κυρίως Σέρβοι, θα έχουμε τέτοια ζητήματα. Και πέρυσι το φθινόπωρο είχαμε μια παρόμοια κρίση λόγω του ζητήματος των πινακίδων. Τώρα έχουμε τις πινακίδες και τα ταξιδιωτικά έγγραφα. Δηλαδή πάντα κάτι προκύπτει και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν τέτοιες εντάσεις κάθε φορά, αψιμαχίες, μπορεί και κάποια κλιμάκωση της βίας, γι’αυτό και το ίδιο το ΝΑΤΟ δήλωσε ότι είναι έτοιμο να παρέμβει. Έχει ειρηνευτικές δυνάμεις στο Κόσοβο ώστε να διατηρήσει την τάξη. Δεν θα δούμε αλλαγή αν δεν δούμε από την πλευρά της διεθνούς κοινότητας και κυρίως της Δύσης κάποιες ιδέες για το πως θα ξεμπλοκαριστεί η διαδικασία. Πώς θα βρουν κίνητρα και οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν, πώς θα βρεθεί κάποιο ισχυρό κίνητρο για τη Σερβία να αποδεχθεί την ανεξαρτησία του Κοσόβου, γιατί δεν υπάρχει επιστροφή σε αυτό το ζήτημα, δηλαδή χωρίς την αναγνώριση από τη Σερβία της ανεξαρτησίας του Κοσόβου δεν πάει πουθενά η ιστορία αυτή. Και να ξεφύγει από αυτή την πολιτική της αδράνειας και η ΕΕ και οι ΗΠΑ, αλλά κυρίως η ΕΕ, που τη βλέπουμε και αλλού. Πριν από λίγες μέρες είχαμε μια διαφορετική αλλά εξίσου σημαντική κρίση στη Βοσνία, η οποία πάλι δόθηκε παράταση σε έξι εβδομάδες να ξαναδούμε το θέμα. Δηλαδή δίνονται συνεχώς παρατάσεις, ενώ πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος έστω και "σπάζοντας κάποια αυγά να γίνει η ομελέτα". Να προχωρήσει το ζήτημα της επίλυσης των διαφορών, ώστε συνολικά και το Κόσοβο και η Σερβία και ευρύτερα η περιοχή να προχωρήσει σε μια πορεία ανάπτυξης και ειρήνευσης.

Άρα δεν βλέπω ότι θα σταματήσουν αυτά τα ζητήματα, ίσως να αυξηθούν και να πολλαπλασιαστούν τέτοια παραδείγματα κρίσεων, εντάσεων κλπ».

«Αν δεν δοθεί πραγματικά ρεαλιστική προοπτική ένταξης όλων των χωρών στην ΕΕ, αν δεν βρεθούν νέα εργαλεία και νέες ιδέες για το πώς θα προωθηθεί η μεταρρυθμιστική προσπάθεια αυτών των χωρών, ακόμα πώς θα διασυνδεθούν στενότερα γεωπολιτικά με τη Δύση, γιατί κάποιες χώρες όπως το Κόσοβο, η Αλβανία είναι σαφώς συνταγμένες με την πλευρά της Δύσης. Αλλά άλλες χώρες όπως η Σερβία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ίσως και η Βόρεια Μακεδονία, που βλέπουμε ένα διχασμό και σε εκείνη τη χώρα, δεν είναι καθόλου ξεκάθαρα τα πράγματα για το αν πραγματικά θα ταχθούν με την πλευρά της Δύσης ή όχι. Άρα πρέπει να δοθούν κίνητρα, πρέπει να βρεθούν νέες ιδέες για το πως ουσιαστικά θα τραβήξουν αυτές τις χώρες προς την πλευρά μας και να τις βοηθήσουμε να αναπτυχθούν και να εκδημοκρατιστούν πλήρως», καταλήγει ο αναπληρωτής καθηγητής στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ Γιάννης Αρμακόλας.