FOCUS

Στρατός από τερακότα: Πώς οι Κινέζοι εφηύραν πριν από 2.000 χρόνια τη γραμμή μαζικής παραγωγής

Σάββατο, 21 Σεπτεμβρίου 2019 12:17

Ένα από τα πράγματα με τα οποία συνδέουμε τη σύγχρονη Κίνα, είναι η μαζική παραγωγή, σε κολοσσιαία μεγέθη. Οι Κινέζοι είναι πολλοί, είναι φτηνοί ως εργατικό δυναμικό και έχουν το know-how. Και φαίνεται ότι το είχαν και πριν από χιλιάδες χρόνια. Ίσως και καλύτερα από σήμερα.

Το 1974, μια ομάδα χωρικών έσκαβαν ένα πηγάδι σε ένα χωράφι, όταν ανακάλυψαν μια σπασμένη φιγουρα από πηλό. Η φιγούρα είχε παραμείνει θαμμένη για 2.000 χρόνια. Τη σκυτάλη πήραν οι αρχαιολογοι, οι οποίοι δεν θα μπορούσαν να πιστέψουν ούτε στα πιο τρελά όνειρά τους αυτό που βρήκαν:

Ένα λάκκο μήκους 230 μέτρων με 11 διαδρόμους και τουλάχιστον 6.000 αγάλματα πεζών στρατιωτών από τερακότα, ένα μείγμα πηλού. Δίπλα, βρέθηκε ένας δεύτερος λάκκος με τοξότες, ιππείς με τα άλογά τους και άρματα μάχης. Ακόμα πιο δίπλα, σε έναν τρίτο λάκο, βρέθηκαν 68 φιγούρες που αποτελούσαν το αρχηγείο του στρατού. Επίσης βρέθηκε και ένας ακόμη λάκος, αλλά άδειος, πιθανώς επειδή κάτι εμπόδισε την αποπεράτωσή του. Και οι τέσσερις λάκκοι έχουν γύρω στα εφτά μέτρα βάθος και βρίσκονται περίπου ενάμισι χιλιόμετρο ανατολικά του τάφου του πρώτου Κινέζου αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ, στα ανατολικά της πόλης Χσιάν.

Ο Τσιν Σι Χουάνγκ έμεινε στην ιστορία για το Μαυσωλείο του και το στρατό από τερακότα, αλλά το έργο του περιλαμβάνει και άλλα σημαντικά, όπως την αποπεράτωση του Σινικού Τοίχους και τη δημιουργία εκτεταμένου οδικού δικτύου στην αχανή Κινα.

Ο Τσιν Σι Χουάνγκ αυτοανακηρύχτηκε αυτοκράτορας το 221 π.Χ. αφού κατάφερε να υποτάξει έξι αντιμαχόμενα κράτη και να ενώσει την Κίνα. Η κατασκευή του μαυσωλείου ξεκίνησε το 215 π.Χ. Κανείς δεν ξέρει τον ακριβή αριθμό των ανθρώπων που εργάστηκαν για το αδιανόητο -ακόμα και με τα σημερινά στάνταρ- αυτό εγχείρημα. Πηγές κάνουν λόγο για 700.000 ανθρώπους, αλλά οι ιστορικοί αμφισβητούν τον αριθμό, με βάση τα ανθρωπογεωγραφικά δεδομένα της τότε εποχής. Πιθανότερο είναι να μιλάμε για 130.000 - 200.000 ανθρώπους, πολλοι από τους οποίους πέθαναν κατά τη διάρκεια των εργασιών, καθώς στους λάκκους καταγράφηκαν πολύ υψηλές μετρήσεις υδραργύρου.

@AP Photo

Συνολικά οι πήλινοι στρατιώτες είναι περίπου 8.000. Υπάρχουν επίσης 130 πήλινα άρματα με 520 άλογα και 150 άλογα ιππικού. Όλοι αυτοί δημιουργήθηκαν με έναν σκοπό: Να συνοδεύσουν τον αυτοκράτορα στις μάχες που θα έδινε στην αιωνιότητα. Κανείς δεν ξέρει εάν χρειάστυηκε να πολεμήσουν στον άλλο κόσμο. Σε αυτόν εδώ, πάντως, αποτελούν μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις για πολλους λόγους. Ένας από αυτούς είναι ότι μας δίνουν μια ιδέα για την πρώτη στην ιστορία γραμμή μαζικής παραγωγής, αυτό που στη συνέχεια θα αποτελούσε έναν από τους πυλώνες του σύγχρονου κόσμου.

Γραμμή συναρμολόγησης

Ο στρατός από τερακότα είναι ένας από τους μεγαλύτερους θησαυρούς της Κίνας, αλλά και της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία γι αυτόν, ειναι το πώς οι τεχνίτες που τον κατασκεύασαν μπόρεσαν να φτιάξουν τόσο πολλούς στρατιώτες και μάλιστα σε τόσο υψηλό επίπεδο τεχνικής. Ο στρατός από τερακότα είναι το πρώτο δείγμα αυτού που σήμερα συνδέουμε αποκλειστικά με τη σύγχρονη Κίνα: Της μαζικής παραγωγής. Οι αρχαιολόγοι εξακολουθούν να ερευνούν και να προσπαθούν να κατανοήσουν πώς ακριβώς κατασκευάστηκαν όλα αυτά...

Μια πρόσφατη ανακάλυψη ρίχνει -περισσότερο- φως σε αυτό το ερώτημα.

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν κάποιες σκανδάλες από τόξα, οι οποίες είναι κατασκευασμένες με απίστευτη τεχνική ακρίβεια. Κάθε τμήμα τους κατασκευάστηκε, όπως συμπέραναν, σε ένα κεραμικό καλούπι. Τα διαφορετικά τμήματα ενώθηκαν μεταξύ τους με μικρούς πείρους και η σκανδάλη ενσωματώθηκε μετά σε ξύλινα τόξα. Το ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι οι σκανδάλες μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Τόση είναι η κατασκευαστική τους ακρίβεια.

Πάνω σε ένα από τα τμήματα από τα οποία είναι κατασκευασμένες, βλέπει κανείς σκαλισμένο το κινεζικό ιδεόγραμμα για τον αριθμό 5. Είναι προφανές ότι ο αριθμός χρησιμοποιήθηκε για τη διαδικασία συναρμολόγησης. Πρόκειται για το πρώτο δείγμα στην ανθρώπινη ιστορία μιας γραμμής παραγωγής, όπως την ξέρουμε σήμερα.

Το παράδοξο της ατομικότητας

Μαζική παραγωγή, ναι. Όμως, κοιτώντας προσεκτικά τους στρατιώτες, ανακαλύπτει κανείς εκπληκτικές λεπτομέρειες. Βλέποντάς τους από ψηλά, σου δίνουν την αίσθηση ότι είναι μια ατελείωτη σειρά από πανόμοιους στρατιώτες που στέκονται ακίνητοι στην αιωνιότητα.

Κατεβαίνοντας, όμως, δίπλα τους, διαπιστώνεις ότι κανείς δεν είναι ίδιος με τον άλλον. Και αυτό είναι το παράδοξο με το στρατό από τερακότα: Παρά το μαζικό της παραγωγής, η δουλειά που έγινε με τις φιγούρες είναι απόλυτα καλλιτεχνική. Κάθε στρατιώτης έχει τα εντελώς δικά του χαρακτηριστικά: Διαφορετικά ζυγωματικά, φρύδια, τριχοφυία στο πρόσωπο, ύφος και βλέμμα.

Δεν ήταν απλό, ούτε εύκολο. Οι στρατιώτες φτιάχτηκαν σε καλούπια. Τα πόδια, τα χέρια, ο θώρακας και το κεφάλι κατασκευάζονταν μαζικά και μετά γινόταν η συναρμολόγηση. Αφού η βασική φιγούρα ήταν έτοιμη, ερχόταν η σειρά της πιο καλλιτεχνικής διαδικασίας: οι φιγούρες καλύπτονταν από λεπτά στρώματα λάσπης στα οποία σκαλιζονταν τα ατομικά χαρακτηριστικά:

Όταν το κάθε άγαλμα τελείωνε περνούσε από πολύ αυστηρό έλεγχο: Κάτω από τα αγάλματα υπάρχει μια σφραγίδα: Είναι η πιστοποίηση του ελέγχου ποιότητας.

Ο στρατιώτης είναι έτοιμος να φυλάξει τον αυτοκράτορα στην αιωνιότητα...