Φτώχεια και ανισότητα στην Ελλάδα - Συνέπειες και αντίμετρα

Ρεπορτάζ: Ρομίνα Νικηφόρου, Χρυσάνθη Στέτου

Με αφορμή τη σημερινή Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας το CNN Greece παρουσιάζει την ισχύουσα κατάσταση στην Ελλάδα αλλά και τα αντίμετρα που έχουν τεθεί σε εφαρμογή για την ενίσχυση των ευάλωτων πολιτών.

Σήμερα, οι ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις και ένα μεγάλο κύμα ακρίβειας περιορίζουν όλο και περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών. Ταυτόχρονα, τα μηνύματα για την γιγάντωση του αριθμού των πολιτών που βιώνουν συνθήκες φτώχειας ή βρίσκονται στο κατώφλι της είναι ιδιαίτερα δυσοίωνα και η ανάγκη για δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα μεγαλώνει μέρα με τη μέρα. Στην Ελλάδα, τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν πως ο κίνδυνος φτώχειας απειλεί το 17,1% του πληθυσμού.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία εξαφάνισε την οικονομική ανάκαμψη που είχε αρχίσει να καταγράφεται μετά την πανδημία του κορονοϊού και πλέον οι τιμές των τροφίμων και της ενέργειας έχουν εκτοξευθεί, αναγκάζοντας τις Κεντρικές Τράπεζες διεθνώς να αυξήσουν τα κόστη δανεισμού.

Στην καθημερινότητα τους οι πολίτες, πλέον, βάζουν «μαχαίρι» στις αγορές τους ακόμη και σε είδη διατροφής, ενώ κύριο κριτήριο προκειμένου να ψωνίσουν τρόφιμα αποτελεί η τιμή, με την ποιότητα να περνά σε «δεύτερη μοίρα». Μάλιστα, το 35,1% του μέσου προϋπολογισμού των φτωχών νοικοκυριών δαπανάται σε είδη διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών.

Δείτε το Infographic του CNN Greece

Η ακρίβεια «χτυπά» ακόμη και βασικά είδη διατροφής

Πρόσφατη έρευνα του ΙΕΛΚΑ, έδειξε ότι το 67% των καταναλωτών έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε τρόφιμα και γενικά σε είδη του σούπερ μάρκετ. Παράλληλα προτεραιότητα στην τιμή των τροφίμων δίνει το 62% των ερωτηθέντων, ενώ στην ποιότητα μόλις το 20%. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αντίστοιχη έρευνα, σχεδόν 1,5 χρόνο πριν, τον Απρίλιο του 2021, το 29% επέλεγε τρόφιμα με βασικό κριτήριο την τιμή.

Οι ανατιμήσεις άλλωστε έχουν «πλήξει» τρόφιμα που είναι απολύτως βασικά στην καθημερινή διατροφή των πολιτών, όπως το γάλα ή το ψωμί ενώ ακόμη και σε προϊόντα που θεωρούνται ως πιο τα προσιτά της κατηγορίας τους, όπως για παράδειγμα το κοτόπουλο που είναι το πιο φθηνό κρέας, οι τιμές παίρνουν διαρκώς την ανηφόρα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ψωμί παρατηρείται μείωση της κατανάλωσης κατά 20% στους φούρνους της χώρας από την αρχή του έτους, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδίας Αρτοποιών Ελλάδας, ενώ όσον αφορά στα γαλακτοκομικά προϊόντα τα στοιχεία της εταιρείας IRI για τις πωλήσεις των σούπερ μάρκετ το πρώτο 8μηνο του 2022 δείχνουν μείωση του όγκου κατά 4,8% σε σχέση με πέρσι. Συνολικά την ίδια περίοδο η κατηγορία των τροφίμων εμφανίζει μείωση σε όγκο πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ της τάξεως του 0,9% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι.

Allianz: Μείωση του παγκόσμιου πλούτου 2,3% φέτος

Η συρρίκνωση του πλούτου, φυσικά δεν απασχολεί μόνο τα ελληνικά νοικοκυριά, καθώς σύμφωνα με έκθεση της Allianz ο πλούτος των νοικοκυριών παγκοσμίως οδεύει προς την πρώτη σημαντική, από την μεγάλη οικονομική κρίση του 2008 κατά 2,3% φέτος, και φέρνει στο προσκήνιο τις επιπτώσεις που είχε ο πόλεμος στην Ουκρανία και σε συνέπεια η ενεργειακή κρίση, στην κατάσταση της οικονομίας σε διεθνές επίπεδο.

Σύμφωνα με την έκθεση, η φετινή χρονιά θα αποτελέσει σημείο καμπής, καθώς τα νοικοκυριά αναμένεται να χάσουν το ένα δέκατο της οικονομικής τους δύναμης.

Τα δύο «όπλα» κατά της καταπολέμησης της φτώχειας στην Ελλάδα

Αναγνωρίζοντας την κατάσταση και με γνώμωνα την καταπολέμηση της φτώχειας στην Ελλάδα, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων έχει ρίξει στη «μάχη» δύο σημαντικά όπλα υπέρ των ευάλωτων νοικοκυριών. Το πρώτο είναι το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Ένα προνοιακό πρόγραμμα του υπουργείου που απευθύνεται σε νοικοκυριά και άστεγους που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, το οποίο μπορούν να αιτηθούν επίσης, οι φιλοξενούμενοι σε Ξενώνες Μεταβατικής Φιλοξενίας και σε Ξενώνες γυναικών θυμάτων βίας.

Το πρόγραμμα συνδυάζει:

1. Εισοδηματική ενίσχυση:

• 200 ευρώ/μήνα για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, το οποίο αυξάνεται κατά:

- 100 ευρώ /μήνα για κάθε επιπλέον ενήλικα και
- 50 ευρώ /μήνα για κάθε ανήλικο μέλος

2. Διασύνδεση των μελών της ωφελούμενης μονάδας με συμπληρωματικές κοινωνικές υπηρεσίες, παροχές και αγαθά.

3. Υπηρεσίες ενεργοποίησης, όπως προώθηση των μελών της ωφελούμενης μονάδας, εφόσον δύνανται να εργαστούν, σε δράσεις που στοχεύουν στην ένταξη ή επανένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Τα νοικοκυριά μπορούν να υποβάλουν αίτηση απευθείας στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του προγράμματος (κλικ εδώ), με τους προσωπικούς κωδικούς taxis, είτε μέσω των αρμοδίων υπηρεσιών των Δήμων ή των Κέντρων Κοινότητας του Δήμου διαμονής τους.

Το δεύτερο όπλο του υπουργείου Εργασίας είναι οι «Κοινωνικές Δομές Άμεσης Αντιμετώπισης της Φτώχειας», τα οποία περιλαμβάνουν υπνωτήρια αστέγων, ανοιχτά κέντρα ημέρας αστέγων, συσσίτια, κοινωνικά παντοπωλεία, κοινωνικά φαρμακεία και είναι ένα δίκτυο κοινωνικών δομών, που λειτουργεί σε τοπικό επίπεδο και αναπτύχθηκε προκειμένου να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, όπως:

• Άστεγοι
• Άνθρωποι που διαβιούν στο όριο ή και κάτω από το όριο της φτώχειας