Η επίσκεψη του Πάπα ενεργοποίησε τη διπλωματία της Εκκλησίας

Δεκαπέντε χρόνια μετά, οι δραματικές διαστάσεις που έχει λάβει το προσφυγικό/μεταναστευτικό όχι μόνο επέβαλλαν τη νέα επίσκεψη του Πάπα στην Ελλάδα αλλά και το ιστορικό αυτό γεγονός βρήκε την Εκκλησία της Ελλάδος να έχει κάνει ένα μεγάλο επικοινωνιακό άλμα.

H Εκκλησία της Ελλάδος έχει κάνει επικοινωνιακή στροφή 180ο όχι μόνο στις σχέσεις της με την Αγία Έδρα και το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά ταυτόχρονα οι φωνές που κρατούν ψηλά τον ανένδοτο του δογματισμού έχουν αρχίζει να χαμηλώνουν τον τόνο τους.

Της επίσκεψης του Ποντίφικα στην Ελλάδα το 2001 προηγήθηκαν ζυμώσεις που διήρκεσαν σειρά ετών. Ο Πάπας επαναλάμβανε σε κάθε ευκαιρία ότι επιθυμούσε να έλθει στην Ελλάδα για να βαδίσει στα βήματα του Αποστόλου Παύλου ως προσκυνητής. Όμως η επιθυμία του δεν μπορούσε να κάμψει τις αλγεινές εντυπώσεις που είχαν προκαλέσει οι Σταυροφορίες στην Ορθόδοξη Εκκλησία ούτε και τα δογματικά προσκόμματα εκατοντάδων ετών.

Πηγή: Eurokinissi/Χρήστος Μπόνης

Οι αντιδράσεις στους κόλπους της Εκκλησίας της Ελλάδος ήταν έντονες. Εκκλησιαστικές οργανώσεις που είχαν δίαυλο επικοινωνίας με μητροπολίτες και διέθεταν ισχυρό έρεισμα στην ιεραρχία αντιδρούσαν σθεναρά στο να αποδεχθεί η Εκκλησία της Ελλάδος το αίτημα του Πάπα να επισκεφθεί την Ελλάδα. Πορεία προς το Σύνταγμα είχαν κάνει μοναχοί από το Άγιος Όρος καθώς και εκπρόσωποι από την Εκκλησία των Παλαιοημερολογιτών. Επίσης, 169 μοναστήρια είχαν στείλει επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο λέγοντας ότι ο Πάπας ήταν ανεπιθύμητος. Αλλεπάλληλες ήταν οι διαβουλεύσεις του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου με την Επιτροπή Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Θεμάτων της Ιεράς Συνόδου.

Ο Αρχιεπίσκοπος παραχώρησε ακόμη και συνέντευξη τύπου για να διευκρινίσει και να φωτίσει ένα προς ένα τα σημεία αιχμής της επίσκεψης του Πάπα. Στο ανακοινωθέν που εξέδωσε η Ιερά Σύνοδος τόνιζε ότι ο Πάπας έρχεται μετά από πρόσκληση της Ελληνικής Πολιτείας και μόνο ως προσκυνητής."Τα κάστανα από τη φωτιά" ανέλαβε να βγάλει το 2000 ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος, ο οποίος προσκάλεσε τον Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ να έρθει στην Αθήνα, ως αρχηγός του κράτους του Βατικανό. Το 1999 ο Ποντίφικας είχε εκφράσει την επιθυμία του να έρθει στον Άρειο Πάγο, εκεί όπου ο Απόστολος Παύλος μίλησε για το Χριστό στους Αθηναίους. Η κίνηση αυτή του προέδρου της Δημοκρατίας, έδωσε ελευθερία κινήσεων στον Αρχιεπίσκοπο και έκαμψε σε ένα βαθμό τις ακραίες αντιδράσεις.

Η επίσκεψη του Πάπα στην Αθήνα ήταν τυπικά πολιτική, ουσιαστικά όμως ήταν αμιγώς εκκλησιαστικού ενδιαφέροντος.

Εικόνες με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ και τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο να βρίσκονται στο λόφο της Πνύκας και να ακούν καθισμένοι σε δύο θρόνους, το κοινό τους μήνυμα για την επικράτηση της Ειρήνης στην Ευρώπη, έκαναν το γύροτου κόσμου. Από το μήνυμα έλλειπαν αναφορές για την επίλυση του Κυπριακού και για την κατάσταση που επικρατεί στις Βαλκανικές χώρες, που είχε ζητήσει επίμονα ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος.

Πηγή: Eurokinissi/Γιάννης Παναγόπουλος

Ο Πάπας κατά τη συνάντηση με τον Προκαθήμενο της Ελλαδικής Εκκλησίας στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών ζήτησε συγγνώμη για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Σταυροφόρους στέλνοντας ταυτόχρονα μήνυμα συνεργασίας μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών. «Η κρίση ανήκει στο Θεό και εμπιστευόμαστε το βαρύ φορτίο του παρελθόντος στην άπειρη ευσπλαχνία Του ικετεύοντάς Τον να θεραπεύσει τα τραύματα που κάνουν ακόμη να υποφέρει η καρδιά του Ελληνικού λαού», είχε πει ο Πάπας Ιωάννης Παύλος.

Ειδικότερα, αναφερόμενος στη Σταυροφορία του 1204, είπε χαρακτηριστικά πώς το γεγονός ότι συμμετείχαν Λατίνοι προκαλεί βαθιά θλίψη στους Καθολικούς. Για το Σχίσμα των Εκκλησιών τόνισε: «Η διαίρεση των Χριστιανών είναι αμάρτημα στα μάτια του Θεού, σκάνδαλο στα μάτια του κόσμου και τροχοπέδη στη διάδοση του Ευαγγελίου». Τη συγγνώμη του Πάπα αποδέχθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος με ένα θερμό χειροκρότημα. Ωστόσο, ο λόγος του λίγα λεπτά νωρίτερα προσφωνώντας τον Πάπα ήταν καυστικός, έχοντας προφανώς ως στόχο να κατευνάσει τους μαινόμενους εκκλησιαστικούς κύκλους.

Επίσης,ο Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας, έκανε προσπάθεια να δικαιολογήσει τις έντονες αντιδράσεις που είχαν ξεσπάσει στην Ιεραρχία, λέγοντας ότι ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιήθηκε αυτή η επίσκεψη του Ποντίφικα, λειτουργεί ως «ανακάθαρση της εκκλησιαστικής μνήμης» και των τραυματικών εμπειριών που έχουν αποκομίσει οι Ορθόδοξοι από την Εκκλησία της Δύσης.

Ο Πάπας αναχώρησε από την Ελλάδα έχοντας κάνει ένα μεγάλο βήμα προσέγγισης της Ρωμαιοκαθολικής με την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ο οποίος από την πλευρά του είχε χειρισθεί το θέμα δια της... πολιτικής οδού άρχισε να προετοιμάζει την επίσκεψή του στο Βατικανό.

Η διαδρομή που χρειάσθηκε να διανύσει μέχρι να περάσει το κατώφλι της Αγίας Έδρας ήταν δύσβατη και τα εμπόδια που συνάντησε πολλά.

Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστοδουλος στο Βατικανό το 2005 για την κηδεία του Πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ. Πηγή: Eurokinissi/Χρήστος Μπόνης.

Ο Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας, μετά από απόφαση της Ιεράς Συνόδου, δεν μετέβη στην Ασίζη για να συμμετάσχει στην τελετή για την «Παγκόσμια Ημέρα Προσευχής για την Ειρήνη», στην οποία είχε λάβει πρόσκληση από την Αγία Έδρα.

Ακολούθησαν πολλές διαπραγματεύσεις και διεργασίες και το Δεκέμβριο του 2006, συναντήθηκε στο Βατικανό, με τον Πάπα Βενέδικτο.

Ένα χρονο νωρίτερα, το 2005, είχε ταξιδέψει για πρώτη φορά στο Βατικανό ως Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος για να παραστεί στην κηδεία του Πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ.

Πηγή: Eurokinissi/Χρήστος Μπόνης

Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος και ο Πάπας Φραγκίσκος με το αίτημά τους να επισκεφθούν την Ελλάδα, την πρώτη φορά τείνοντας εκκλησιαστική χείρα φιλίας και τη δεύτερη για ανθρωπιστικούς λόγους, ενεργοποίησαν τη διπλωματία της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Στην πρώτη περίπτωση ο πληθωρικός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, που δεν δίσταζε να συγκρουστεί ακόμη και με την κυβέρνηση, χειρίσθηκε με οξυδέρκεια το μεγάλο ιστορικό γεγονός που άνοιξε την αυλαία στην Εκκλησιαστική ιστορία του 20ου αιώνα.

Πηγή: Reuters

Σήμερα, το αίτημα του Πάπα Φραγκίσκου να επισκεφθεί τη Μυτιλήνη για να στείλει πανχριστιανικό μήνυμα μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο προς όλους τους Ευρωπαίους ηγέτες ώστε να χειριστούν με ευαισθησία το προσφυγικό, έδειξε ότι η Εκκλησία της Ελλάδος έχει κάνει ένα μεγάλο βήμα εξωστρέφειας και ότι είναι διατεθειμένη, παρά τις όποιες φωνές δυσαρέσκειας, να εργαστεί σκληρά για να καμφθούν οι διαφορές Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Πηγή: Reuters/Αlkis Konstantinidis

Η πρόσφατη επίσκεψη του Πάπα στην Ελλάδα και ο τρόπος που τη χειρίσθηκε η Εκκλησία της Ελλάδος, δείχνει ότι παρά τις όποιες διαφωνίες που αναφύονται συχνά στις σχέσεις με την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, η στήριξη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι συνεχής, δεδομένη και οι δεσμοί άρρηκτοι.