Παπική Τιάρα και Oρθόδοξη Μίτρα: Επίσκεψη Πάπα, ευκαιρία για προσέγγιση των δύο Εκκλησιών

H επιθυμία του Πάπα Φραγκίσκου να επισκεφθεί την Ελλάδα για να δει από κοντά τους πρόσφυγες και η συνύπαρξη του έστω και για λίγες ώρες με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στη Μυτιλήνη, καλλιεργεί σε πολλούς την ελπίδα ότι θα γίνουν ουσιαστικά βήματα για να βρουν κοινή συνισταμένη οι δύο εκκλησίες. Μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο;

Η προσέγγιση με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, είναι ένα ακανθώδες θέμα για τους Ορθόδοξους που με απροθυμία θα συζητούσαν – εάν ετίθετο τέτοιο θέμα - ακόμα και στην Πανορθόδοξη Σύνοδο η οποία θα πραγματοποιηθεί τον προσεχή Ιούνιο στην Κρήτη.

Παπική τιάρα (triregnum) - σύμβολο της πνευματικής και κοσμικής εξουσίας του παπισμού επάνω σε όλη την Εκκλησία και σε όλα τα κράτη του κόσμου ή Ορθόδοξη μίτρα που συμβολίζει την πνευματική εξουσία του Πατριάρχη;

Πηγή: Gokhan Tan/Getty Images/Ideal Image

Η εμμονή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στα πρωτεία του Πάπα σε θέματα διοίκησης και πίστης στην Εκκλησία, θέση η οποία τείνει να αντικαταστήσει το Συνοδικό σύστημα της Εκκλησίας, είναι ίσως το μεγαλύτερο αγκάθι που εμποδίζει τις δύο εκκλησίες να κάνουν δογματικά βήματα προσέγγισης.

Η προσθήκη της λέξης filioque (το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Yιού), στο «Σύμβολο της Πίστεως» από τη Δυτική Εκκλησία είναι άλλη μία βασική δογματική διαφορά. Στην ουσία καταλύεται η Αγία Τριάδα από τη διπλή εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος και από τον Πατέρα και από τον Yιό ενώ το Άγιο Πνεύμα υποτιμάται.
Οι κοσμογονικές αλλαγές που έγιναν από το 1054 μέχρι σήμερα, σε όλο το φάσμα της ζωής του ανθρώπου, δεν άγγιξαν το Χριστιανισμό.

Η Ορθόδοξη και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, θωρακίσθηκαν πίσω από το δογματικό τους υπόβαθρο και έκαναν τα αδύνατα δυνατά για να διατηρήσουν το δίπολο. Σταυροφορίες, στείρα προσήλωση στο ιδεολογικό υπόβαθρο, εσωστρέφεια της Ορθοδοξίας και αυταρχισμός της Ρωμαιοκαθολικής, διαδραμματίσθηκαν παράλληλα με την εκκοσμίκευση της κοινωνίας, τη μετάβαση από το Μεσαίωνα στους Νέους Χρόνους, την επιστημονική, τεχνολογική, βιομηχανική επανάσταση και αντί να οδηγήσουν σε κοινή συνισταμένη, εδραίωσαν τους παράλληλους μονολόγους των δύο εκκλησιών.

O Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πάπας Βενέδικτος στο Φανάρι το 2006, ανάβουν κερί λίγο πριν εισέλθουν στο ναό του Αγίου Γεωργίου. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/EPA/Νίκος Μαγγίνας

Η Εκκλησία της Ελλάδος για δεύτερη φορά, μέσα σε 15 χρόνια κλήθηκε να διαχειριστεί την επίσκεψη Ποντίφικα στην έδρα της.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος σε μία προσπάθεια να διατηρήσει τις ισορροπίες στην Ιεραρχία και να κάμψει τις αντιρρήσεις και τις ενδεχόμενες αντιδράσεις, όχι μόνο ακραίων εκκλησιαστικών οργανώσεων αλλά και κραταιών ιεραρχών που αντιμετωπίζουν τον Πάπα ως δογματικό, βρήκε τη Σολομώντεια λύση.

Παρέπεμψε προς συζήτηση στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο το αίτημα του Πάπα, να επισκεφθεί συμβολικά την Ελλάδα. Ο Ποντίφικας ανέφερε στην επιστολή του ότι η επίσκεψή του έχει στόχο «την ευαισθητοποίησή της παγκόσμιας κοινότητας για την άμεση παύση των πολεμικών συγκρούσεων στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής που πλήττουν σφόδρα τις χριστιανικές κοινότητες, αλλά και στην ανάδειξη του μείζονος ανθρωπιστικού προβλήματος που έχει προκληθεί από τους απεγνωσμένους πρόσφυγες, οι οποίοι αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Στιγμιότυπο από τη συνάντηση του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο στις 4 Μαϊου 2001, στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Πηγή: Eurokinissi/Χρήστος Μπονης.

Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, το διοικητικό όργανο δηλαδή της Εκκλησίας, είπε ναι στην επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου υπό προϋποθέσεις. Να είναι ολιγόωρη η επίσκεψη, εκτός πρωτοκόλλου δηλαδή, γεγονός που σημαίνει πρακτικά ότι δεν θα ακολουθηθεί το εκκλησιαστικό τυπικό και συνεπώς δεν θα υπάρχει συλλείτουργο.

Τις ημέρες που ακολούθησαν ιεράρχες, κρατώντας το... ίσο του αντι-παπισμού σε δηλώσεις τους αποκαλούσαν ούτε λίγο πολύ τον Πάπα αιρετικό που έχει άλλες βλέψεις για το Χριστιανισμό και την Ορθοδοξία.

Από την αμήχανη θέση της διαχείρισης του θέματος έβγαλε την Εκκλησία της Ελλάδος, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος ως ανώτατος πολιτειακός άρχοντας απεύθυνε επίσημη πρόσκληση στον Ποντίφικα να επισκεφθεί την Ελλάδα, ως αρχηγός του κρατιδίου του Βατικανό.

Κάτι ανάλογο είχε γίνει και το 2000 όταν ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος προσκάλεσε τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’ να έρθει στην Αθήνα. Άλλωστε, το 1999 ο Πάπας είχε εκφράσει την επιθυμία να έρθει στον Άρειο Πάγο, εκεί όπου ο Απόστολος Παύλος μίλησε για το Χριστό στους Αθηναίους. Η κίνηση αυτή του προέδρου της Δημοκρατίας, έδωσε ελευθερία κινήσεων στον Αρχιεπίσκοπο και έκαμψε σε ένα βαθμό τις ακραίες αντιδράσεις.

Το προσφυγικό/μεταναστευτικό φέρνουν πιο κοντά τον Πάπα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος.

Ωστόσο, οι Προκαθήμενοι των δύο Εκκλησιών έχουν δείξει δείγματα προθέσεων σύγκλισης.

Η πρώτη συνάντησή τους, έγινε το Μάρτιο του 2013, όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης μετέβη στο Βατικανό για να παραστεί στην ενθρόνιση του Πάπα Φραγκίσκου. Ήταν η πρώτη φορά μετά το Σχίσμα, ανάμεσα στην Ρώμη και την Κωνσταντινούπολη, που Οικουμενικός Πατριάρχης παρέστη στην ενθρόνιση του Προκαθήμενου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Οι προκαθήμενοι των δύο εκκλησιών συναντήθηκαν τέλη Μαΐου 2014 στους Αγίους Τόπους. Εκεί εξέφρασαν την ελπίδα ο διάλογος των δύο εκκλησιών να φέρει αποτελέσματα και να οδηγήσει στην Εκκλησιαστική ενότητα.

Λίγες μέρες αργότερα, τον Ιούνιο του 2014, οι Προκαθήμενοι των δύο Εκκλησιών συναντήθηκαν, στη Ρώμη.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ταξίδεψε στο Βατικανό προκειμένου να προσευχηθεί με τον Πάπα για την Ειρήνη στη Μέση Ανατολή.

Λίγους μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο, ο Πάπας μετέβη στο Φανάρι προκειμένου παραστεί στη Θρονική εορτή του Αποστόλου Ανδρέα.

Μετά τη νέα συνάντησή τους που θα γίνει στη Μυτιλήνη σε λίγες μέρες, το επόμενο ραντεβού του Πάπα και του Οικουμενικού Πατριάρχη θα γίνει τον Μάιο στην Κωνσταντινούπολη. Ο Πάπας αναμένεται να επισκεφθεί την έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με αφορμή συμμετοχή του στη Διεθνή Συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί με πρωτοβουλία του ΟΗΕ στην Κωνσταντινούπολη για το προσφυγικό και την ανθρωπιστική κρίση.

Η ίδια η ζωή υποδεικνύει την επιτακτική ανάγκη προσέγγισης των δύο εκκλησιών μετά το Σχίσμα. Αυτό που απομένει είναι αμφότερες να ξεπεράσουν τις αγκυλώσεις του παρελθόντων ετών και των συνθηκών που επικρατούσαν επί Πάπα Λέων Θ’ και του Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου που οδήγησαν στο Σχίσμα και να εφαρμόσουν το Λόγο του Θεού, σύμφωνα με το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. "Εντολήν καινήν σας δίδω, Να αγαπάτε αλλήλους. Καθώς και γω σας αγάπησα και σεις να αγαπάτε αλλήλους."