Η Διαδοχή στην ISIS: νέος «Ζαρκάουι» ή νέος «Χαλίφης»;

Όμως, αυτή τη φορά φαίνεται πως η είδηση είναι πραγματική. Το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο μάλιστα επικαλείται και σχετική επιβεβαίωση από υψηλόβαθμα στελέχη της ISIS, η τηλεόραση της Συρίας που έχει προβάλει εικόνες του πτώματος που ισχυρίζεται πως ανήκει στον Μπαγκντάντι, το Ιράν και η Ρωσία θεωρούν ως σίγουρο γεγονός το θάνατο του ηγέτη της ISIS.

Σε αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί και η εξαφάνιση του από τη δημοσιότητα εδώ και πολύ καιρό. Άλλωστε, ήδη κορυφαία στελέχη της Οργάνωσης ετοιμάζονται για τη διαδοχή του. Ο Ιγιάντ αλ Ομπέιντι και ο Αγιάντ αλ Τζουμαϊλι, δύο μάχιμοι υπαρχηγοί του και υπεύθυνοι για τους μαχητές και τις δυνάμεις ασφαλείας της ISIS αντίστοιχα,, θεωρούνται οι δύο επικρατέστεροι διάδοχοι, σε περίπτωση που επιβεβαιωθεί και τυπικά ο θάνατος του Μπαγκντάντι. Ωστόσο, κανείς από τους δύο δεν έχεις τις προδιαγραφές για να αντικαταστήσει τον Μπαγκντάντι στο ρόλο του «Χαλίφη», αλλά μόνο στην ηγεσία της Οργάνωσης. Πρόκειται ουσιαστικά για δύο έμπειρους πρώην στρατιωτικούς του καθεστώτος Μπάαθ που έχουν περισσότερα κοινά με τους δύο πρώην ηγέτες της ISIS, τον Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάουι και τον Αμπού Αγιούμπ αλ Μάσρι.

Ο ιδρυτής της Al Qaeda in Iraq (AQI) Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάουι και ο Αμπού Μπακρ Αλ Μπαγκντάντι που την μετεξέλιξε σε ISIS και ανακήρυξε το αυτοαποκαλούμενο «Χαλιφάτο» είναι οι δύο εμβληματικές φυσιογνωμίες της ισλαμιστικής τρομοκρατίας στο Ιράκ και επί της ουσίας ηγέτες της ίδιας οργάνωσης που έφτασε να αποτελεί την κυρίαρχη απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια τα τελευταία χρόνια.

Πρόκειται για δύο ριζικά διαφορετικές προσωπικότητες, κάτι που μπορεί να το διαπιστώσει κάποιος ακόμη και μέσα από την αναζήτηση φωτογραφιών που θεωρούνται αντιπροσωπευτικές των δύο τρομοκρατών. Και οι δύο εμφανίζονται μαυροντυμένοι, ωστόσο, ο πρώτος στις φωτογραφίες του έχει πάντα δίπλα του όπλα τονίζοντας τη μαχητικότητα του, ενώ ο δεύτερος είναι ταυτισμένος με τη φωτογραφία μέσα από το τζαμί όπου ανακήρυξε την ίδρυση του «Χαλιφάτου», ως ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης. Πέρα όμως των φωτογραφιών, οι ίδιες τους οι ζωές αποδεικνύουν αυτή τη διαφορετικότητα. Ιορδανός, μέλλος συμμοριών, χρήστης ναρκωτικών, με ποινικό μητρώο και εμπειροπόλεμος τζιχαντιστής ο Ζαρκάουι. Ιρακινός, από οικογένεια που έλκει την καταγωγή της από τον Μωάμεθ, λάτρης του ποδοσφαίρου, κάτοχος διδακτορικού και δάσκαλος του Κορανίου ο Μπαγκντάντι.

Ο Ζαρκάουι έγινε γνωστός ως ο «Σεΐχης των Σφαγέων», ενώ ο Μπαγκντάντι, αν και επί της ηγεσίας του η ISIS ξεπέρασε κάθε όριο βαρβαρότητας και ακροτήτων, ταυτίστηκε με τον τίτλο «Επικεφαλής των Πιστών». Τους ένωνε ένας κοινός στόχος, η δημιουργία ενός Χαλιφάτου στην ευρύτερη περιοχή του Ιράκ, το οποίο θα ήταν προπομπός του «Παγκόσμιου Χαλιφάτου» και μία στρατηγική επιλογή, η στοχοποίηση των Σιιτών και η όξυνση των σεκταρικών συγκρούσεων στο Ιράκ και στη Συρία.

Ο Μπαγκντάντι κατάφερε να οξύνει σε τρομερό βαθμό τις σεκταρικές συγκρούσεις και να δημιουργήσει μίας μορφής «Χαλιφάτο» στο Ιράκ και στη Συρία, κάτι που οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην Ιρακινή καταγωγή του, μιας και ο Ζαρκάουι ήταν Ιορδανικής καταγωγής. Ωστόσο, ο Μπαγκντάντι δεν πέτυχε μόνο αυτό, μπορεί να μην δημιούργησε ένα παγκόσμιο Χαλιφάτο με εδαφική υπόσταση, μετέτρεψε όμως το «Χαλιφάτο» σε ένα παγκόσμιο τζιχαντιστικό brand name το οποίο έφερε στις τάξεις του στρατού του πάνω από 35.000 «αλλοδαπούς» μαχητές, δημιούργησε πυρήνες στις χώρες της Δύσης και εξακολουθεί να ριζοσπαστικοποιεί καθημερινά νέους ανθρώπους μέσα από το διαδίκτυο.

Η επόμενη ημέρα για την ISIS, η ISIS 2.0. θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό και από τον νέο ηγέτη που θα διαδεχθεί τον Μπαγκντάντι, εφόσον αυτός αποδειχθεί και τυπικά νεκρός. Οι διάδοχοι του θυμίζουν περισσότερο τον «πρόγονό» του, τον Ζαρκάουι, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι είναι πιο επικίνδυνο για τη Δύση, μία οργάνωση με επικεφαλής έναν «Ζαρκάουι» ή έναν «Χαλίφη». Ο Μπαγκντάντι αξιοποίησε τους θύλακες που είχε δημιουργήσει και όξυνε την σεκταρική ένταση που είχε καλλιεργήσει ο Ζαρκάουι. Οι διάδοχοι του δεν θα βρουν ένα «Χαλιφάτο», αλλά δύο χώρες -Ιράκ και Συρία- έντονα κατακερματισμένες και σπαρασσόμενες από σεκταρικές συγκρούσεις, αλλά και ένα παγκόσμιο επικοινωνιακό brand, το «Χαλιφάτο». Σε κάθε περίπτωση, η ISIS δεν τελείωσε με την ήττα της Μοσούλης και το διαφαινόμενο θάνατο του Μπαγκντάντι. Μένει να δούμε ποιος θα είναι ο ρόλος της στην επόμενη φάση της παγκόσμιας ισλαμιστικής τρομοκρατίας.

*Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι διεθνολόγος, ειδικός σε θέματα ασφάλειας. Επιστημονικός Συνεργάτης του ΚΕ.ΜΕ.Α. Από τις εκδόσεις Επίκεντρο κυκλοφορεί του βιβλίο του «Σφάξε με Αγά μου να Αγιάσω. Ισλαμικό Κράτος, Ευρωπαϊκή Ασφάλεια και Ελλάδα» (2016)