Δυτική Ασφάλεια vs. Jihadi Takfirism

Η ερώτηση παραμένει επομένως. Τι ωθεί συγκεκριμένα τμήματα του σουνιτικού κόσμου να εισέλθουν στον πυρήνα του σαλαφισμού και από εκεί να πάρουν το δρόμο προς το τζιχαντισμό και τις σύγχρονες εκδοχές αυτού. Ο κύριος λόγος είναι ασφαλώς δογματικός. Η επιλογή της ριζοσπαστικοποίησης που μπορεί κάποιος να υιοθετήσει υφίσταται ως μια διαρκής δυναμική για τον πιστό σουνίτη, κυρίως εξαιτίας της ίδιας της φύσης της ισλαμικής θρησκείας. Το ισλάμ δίνει τη δυνατότητα του αυτοπροσδιορισμού στον πιστό και την αυτο-τοποθέτηση του στις διάφορες θεωρητικές – νομικές ερμηνευτικές εκδοχές αυτού. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό λοιπόν ότι το δεδομένο της «δογματικής κινητικότητας» παράγει μια διαρκή ρευστότητα στους κόλπους των πιστών, αυξάνοντας τις προοπτικές της παρέκκλισης από τη δογματική κανονικότητα. Στη συνέχεια, η μη ξεκάθαρη θέση τόσο στο εσωτερικό του Κορανίου όσο και σε αυτό της Χαντίθ γύρω από το ζήτημα του τζιχάντ δίνει τη δυνατότητα σε ομάδες σαλαφιστών ή σε μεμονωμένα άτομα να έρχονται σε επαφή με την καθετοποιημένη μορφή ριζοσπαστικοποίησης που παρέχουν οι τζιχαντιστικές οργανώσεις. Ο άκρατος υποκειμενισμός ως προς την επεξήγηση μιας σούρα για παράδειγμα που μιλά για την εξάπλωση ή την προστασία του ισλάμ από τους μη πιστούς αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα αντιμετώπισης της εδραίωσης του ριζοσπαστισμού στο εσωτερικό του σουνιτικού ισλάμ. Τέλος, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ως δυτικός κόσμος ότι η ίδια η Αραβική Άνοιξη αποτελεί κομβικό σημείο για την εξέλιξη του Ισλάμ. Ενώ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου προωθούνταν η αρχή του Παν-αραβισμού που δημιουργούσε συνθήκες εθνικισμού στο εσωτερικό του αραβικού κόσμου αλλά την ίδια στιγμή αντιπαρέρχονταν σε ιδεολογικό επίπεδο το δογματικό ριζοσπαστισμό των σαλαφιστών, σήμερα έχει πλέον αναδυθεί η αρχή του παν-ισλαμισμού που επιτρέπει στους σαλαφιστές να διευρύνουν τα ακροατήρια τους με αποτέλεσμα ένα μέρος αυτών να οδηγούνται προς τις στενωπούς του τζιχαντισμού. Με απλά λόγια, ο τζιχαντισμός αποτελεί το νέο trend στον πυρήνα του σουνιτισμού. Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το ίδιο το τζιχαντιστικό Ισλάμ βρίσκει τη δυνατότητα να εξελίσσει τον εσχατολογικό του λόγο και τις αποτρόπαιες δράσεις του μέσω της ιδεολογικής διασποράς του τρόμου. Είναι πολύ εύκολο και βολικό να βαφτίζουμε τους τρομοκράτες του ISIS ή τους μοναχικούς λύκους ως σχιζοφρενείς δολοφόνους. Δυστυχώς αυτό δεν είναι η πραγματικότητα κι αυτό εξαιτίας του ότι είναι φανατικοί, επομένως πιο επικίνδυνοι από αποκλίνουσες ψυχιατρικές περιπτώσεις αφού μπορούν να σκορπούν το θάνατο δίχως να πέφτουν σε ψυχολογικές μεταπτώσεις κλπ. Επιπλέον, η περίπτωση ΙSIS δείχνει ότι το τζιχαντιστικό Ισλάμ έχει πλέον αποκτήσει μια νέα ιδεολογική προμετωπίδα, αυτή του Τακφιρισμού που είναι η έσχατη μορφή του νιχιλισμού που επικεντρώνεται στο θάνατο και την καταστροφή οποιουδήποτε είναι διαφορετικού, μουσουλμάνου ή μη, με στόχο να επισπευσθεί η al –Malhama al- Kubra (H Μεγάλη Σφαγή) που θα φέρει και το τέλος του κόσμου και την έλευση του Θεού για την Τελική Κρίση.

Το επικίνδυνο στοιχείο των τακφιριστών δεν είναι ασφαλώς η εμφατική τους εσχατολογία η οποία μπορεί να ανιχνευθεί και σε αιρέσεις και των δυο άλλων μονοθεϊστικών θρησκειών, αλλά οι μέθοδοι δράσης. Η ιδεολογική εξωστρέφεια του ISIS αλλά και η ικανότητα του να στρατολογεί «μοναχικούς λύκους» είτε μέσα σε σαλαφιστικά τεμένη είτε μέσω διαδικτύου κυρίως με την ανάπτυξη του ‘black web’ καθιστά τη διαδικασία αντιμετώπισης των τζιχαντιστών ως μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση λόγω του πολυεπίπεδου του θέματος.

Η ενίσχυση των δομών ασφαλείας στο εσωτερικό του δυτικού κόσμου είναι μονόδρομος. Αλλά αυτή η διαδικασία πρέπει να λάβει θεσμικές πρόνοιες που από τη μια να μη δίνει τη δυνατότητα στους τζιχαντιστές να στρατολογούν ανενόχλητοι και από την άλλη να μην ευνοεί τη δημιουργία πυλώνων ισλαμοφοβίας στο εσωτερικό της Δύσης. Παράλληλα θα μπορεί να ελέγξει αποδοτικά τις εισόδους αλλά και τις εξόδους από και προς το δυτικό κόσμο ώστε να μειωθεί ο αριθμός των τζιχαντιστών που είτε ριζοσπαστικοποιούνται σε κάποιο ταξίδι προς τη Συρία είτε εισέρχονται μαζί με τις χιλιάδες των προσφύγων από τη Συρία και το Ιράκ. Η είσοδος στην αντί-ISIS συμμαχία όλων των κρατών του ΝΑΤΟ είναι μια σημαντική εξέλιξη γιατί αποδεικνύει ότι το σύνολο του δυτικού κόσμου έχει πλέον κατανοήσει ότι το πρόβλημα δεν είναι αποσπασματικό, ούτε ασφαλώς η απειλή εξαντλείται σε κάποια μόνο κράτη του δυτικού κόσμου. Από την άλλη όμως είναι σημαντικό να επισημανθεί για άλλη μια φορά ότι ο τζιχαντισμός πρέπει να αντιμετωπισθεί τόσο ως απειλή ασφαλείας όσο και ως ιδεολογική οξείδωση, με μέσα σκληρής και ήπιας ισχύος δηλαδή.

Συμπερασματικά, οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι θα ζήσουμε με τον τρόμο δίπλα μας οφείλουμε να είμαστε ενημερωμένοι για το ισλάμ ώστε να μην καταφεύγουμε σε λαϊκίστικες απλουστεύεις που στην ουσία ενισχύουν τα επιχειρήματα των τζιχαντιστών και από την άλλη να είμαστε αποδοτικοί σε επίπεδο σκληρής και ήπιας ισχύος ώστε να μειώνουμε τη βλάβη και να αποκόπτουμε τους τζιχαντιστές από νέα ακροατήρια, στο μέτρο ασφαλώς του ρεαλιστικού. Γνώση και πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση των τζιχαντιστών σε όλα τα επίπεδα πρέπει είναι οι θεμέλιοι λίθοι της υψηλής στρατηγικής του δυτικού κόσμου απέναντι στις πηγές του απόλυτου τρόμου, όπως είναι ο ISIS, η Boko Haram, η Αl-Shabab κ.α.

*O Σπύρος Ν. Λίτσας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας