Οι Πανθέοι και η αναπαράσταση της ελληνικής αστικής τάξης

Μεγαλεπήβολα μέγαρα μιας άλλης εποχής που τα κατοικούσαν οικογένειες οι οποίες αν δεν συγκέντρωναν μεγάλο πλούτο οι ίδιες τουλάχιστον έπαιζαν έναν ρόλο στην παραγωγή πλούτου.

Ο αστικός κόσμος στην Ευρώπη δεν ήταν κάτι ξέχωρο και απομονωμένο όπως η αριστοκρατία, ήταν η ατμομηχανή που κινούσε κάθε τομέα αυτού που σήμερα λέμε δυτικό τρόπο ζωής. Οι επιλογές που έκανε καθόριζαν τα πάντα από την οικονομία έως τον πολιτισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης όπως η Τσεχία η αστική τάξη ήταν τόσο ισχυρά δομημένη που μπόρεσε να ανταπεξέλθει από εξήντα χρόνια κομμουνιστικού καθεστώτος χωρίς να αλλοτριωθεί κατ’ ελάχιστο.

Στην Ελλάδα πάλι από το 1830 διαμορφώθηκε αστική τάξη ισχνή μεν αλλά ισχυρή που υπήρξε φορέας μεγάλων αλλαγών στην τότε πολιτική και κοινωνική ζωή. Η επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου 1844, ο εκσυγχρονισμός του Τρικούπη, το κίνημα στο Γουδί, η έλευση του Βενιζέλου, ο Βιζυηνός, ο Παπαδιαμάντης, ο Σπ. Σαμάρας, η γενιά του ‘30 κτλ. υπήρξαν μερικά από τα επιτεύγματα σε πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο εκείνης της πρώτης αστικής Ελληνικής τάξης.

Όλο το μυθιστορηματικό έργο του Τάσου Αθανασιάδη έχει σαν φόντο αυτόν τον κόσμο που διαμόρφωνε και διαμορφωνόταν από τις συγκλονιστικές τεκτονικές αλλαγές του 20^ου αιώνα. Οι Πανθέοι πέρα από ένα αρτιότατο μυθιστόρημα ποταμός είναι η περιγραφή της αρχής του τέλους αυτού του κόσμου.

Ο Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, η κατοχή και ο εμφύλιος, η ασφυκτική μεταπολεμική αστυφιλία σάρωσαν τα πάντα σε όλη την Ελληνική κοινωνία μην αφήνοντας τίποτα όρθιο. Η ελληνική αστική τάξη δεν μπόρεσε να αντέξει τις τεράστιες πιέσεις και παραδόθηκε στην αλλοτρίωση, την παρακμή και τέλος στην αφάνεια.

Χαρακτηριστική αυτής της αφάνειας ήταν η αδυναμία του αστικού κόσμου να αντιταχθεί στην επιβολή της 21^ης Απρίλιου 1967 και στην κοινωνική υποκουλτούρα που η επταετής δικτατορία καθιέρωσε. Και μετά την επταετία ήρθε η χαριστική βολή : η επιβολή της αριστερής και συκοφαντικής αντιαστικής έμμονης. Πλέον, στο τέλος του 20^ου αιώνα, δεν υπήρχε αστική τάξη στην χώρα μας και αν την αναζητούσε κάποιος θα έβρισκε διαστρεβλωμένες ιστορίες και απαξίωση.

Χαρακτηριστική αυτής της αντιαστικής κουλτούρας στις μεγάλες πόλεις είναι η απαξίωση που επιφύλασσε η πολιτεία μέχρι την δεκαετία του ‘80 στα περισσότερα νεοκλασικά αρχοντικά οικήματα.

Σήμερα μετά από δέκα χρόνια κρίσης, διάψευσης της σαραντάχρονης αριστερής κουλτούρας και πιο ενεργής αλληλεπίδρασης με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες βλέπουμε κάτι να αλλάζει. Η ιστορία να ξαναγράφεται, οι συκοφαντίες του παρελθόντος να διαλύονται και νέα ερωτήματα να γεννιούνται; Πώς θα ήταν η πορεία της χώρας μας αν η αστική τάξη είχε αντέξει τους μεταπολεμικούς κραδασμούς; Ποια θα ήταν η ποιότητα της παιδείας και του πολιτισμού; Η ιστορία δεν γράφεται με αν…

Σε αυτό το κλίμα αναθεώρησης εντάσσεται και η προσπάθεια αναπαράστασης αυτού του ολότελα χαμένου αστικού κόσμου μέσα από τηλεοπτικές σειρές, θεατρικά και λογοτεχνικά έργα. Δυστυχώς όμως όλες αυτές οι προσπάθειες χωλαίνουν γιατί τα αστικά βιώματα δεν υπάρχουν. Κανένας μας δεν ξέρει πώς ακριβώς ήταν αυτός ο κόσμος, ποιά τα πάθη του, τα ακούσματα του και οι συνήθειες του. Κάθε τέτοια προσπάθεια όσο άρτια σκηνοθετικά και αξιόλογη υποκριτικά και αν είναι, με όσο εξαιρετικά σκηνικά και κοστούμια και αν έχει μοιάζει στην χώρα μας σαν να αναβιώνεις χαμένους από χιλιετηρίδες αρχαίους προκατακλυσμιαίους πολιτισμούς.