Το ΚΠΙΣΝ υποδέχεται το αθηναϊκό κοινό

Την ίδια μέρα που η Ευρώπη κρατούσε την ανάσα της περιμένοντας τους Άγγλους να αποφασίσουν μεταξύ Brexit και Bremain, και ενώ η Ελλάδα της κρίσης μόλις είχε περάσει ασθμαίνοντας τις δύσκολες εξετάσεις της αξιολόγησης που επέτρεψαν τη συνέχιση των ζωτικών χρηματοδοτήσεων, ένα τεράστιο εγχείρημα δημόσιου ενδιαφέροντος, που υπό τις σημερινές συνθήκες ίσως και να κρινόταν περιττή πολυτέλεια, άγγιζε συμβολικά το νήμα του επιτυχημένου τερματισμού. Επί ένα τετραήμερο, από τις 23 έως τις 26 Ιουνίου, το Κέντρο Πολιτισμού του ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» στο Δέλτα του Φαλήρου άνοιξε για πρώτη φορά διάπλατα τις πύλες στο ευρύ κοινό. Το δοκιμαστικό του άνοιγμα έγινε εν όψει της επερχόμενης παράδοσης του κολοσσιαίου αυτού έργου στο Δημόσιο στο τέλος του 2016. Στην γενναιόδωρη πρόσκληση ανταποκρίθηκαν δεκάδες χιλιάδες επισκεπτών κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης κατακλύζοντας τους χώρους του ΚΠΙΣΝ. Ερχόμενοι πρωτίστως από τους όμορους δήμους αλλά και απ’ ολόκληρο το λεκανοπέδιο, όλοι αυτοί είχαν επιτέλους την δυνατότητα να δουν από κοντά όλα εκείνα τα μεγάλα και θαυμαστά που επί χρόνια κατασκευάζονταν στο περιφραγμένο εργοτάξιο του Φαλήρου, όλ’ αυτά για τα οποία διάβαζαν σε τακτά διαστήματα στον ημερήσιο τύπο και στο διαδίκτυο, άκουγαν στο ραδιόφωνο, έβλεπαν στην τηλεόραση.

ΚΠΙΣΝ. Η λίμνη και το κτίριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (Photo: Γιώργης Γερόλυμπος)

Μια γιορτή αισιοδοξίας σ’ ένα σχεδιασμένο παράδεισο

Το κατάφυτο, φιλόξενο πάρκο με την οικεία μεσογειακή χλωρίδα, η μακρόστενη λίμνη με τα παρόχθια καθιστικά, τα ντιζαϊνάτα εμβληματικά κτίρια του Ρέντσο Πιάνο που σε λίγο θα στεγάσουν την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, ολοκαίνουργια και πεντακάθαρα συνέθεταν ένα υποβλητικό θέαμα, αποπνέοντας ένα δυνατό, πολύ χρειαζούμενο αέρα αισιοδοξίας. Η αχανής τσιμεντούπολη της Αθήνας αποκτά πρόσβαση σε μια φιλόξενη νησίδα συνολικού σχεδιασμού υψηλής αισθητικής, προικοδοτημένη με ελκυστική περίσσεια πρασίνου και χαλαρωτική παρουσία του υγρού στοιχείου, με διασυνδέσεις προς την υπό αξιοποίηση ολυμπιακή κληρονομιά του παραθαλασσίου μετώπου στο Σαρωνικό, κυρίως όμως με επίκεντρο δυο κτίρια που έχουν κάθε προοπτική να γίνουν ενεργές κιβωτοί πολιτισμού. Ομολογουμένως πρόκειται για ένα συνδυασμό μεγεθών και ποιοτήτων που η πολλαπλά νοσούσα πολεοδομική πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας είχε πεισματικά αντιμετωπίσει με εχθρότητα και αδιαφορία.

ΚΠΙΣΝ. Το πάρκο και το κτίριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (Photo: Γιώργης Γερόλυμπος)

Επί τέσσερις ημέρες, περίπου 120.000 απλών ανθρώπων συνέρρευσαν στο ΚΠΙΣΝ για να παρακολουθήσουν δωρεάν εκδηλώσεις, να βολτάρουν στις δενδροφυτεμένες αλέες, να ρεμβάσουν στα παρόχθια καθιστικά της λίμνης, να ανεβούν στην ευρύχωρη ταράτσα της ΕΛΣ για ν’ ατενίσουν την ανεμπόδιστη θέα του καταπράσινου πάρκου και του μακρινού αττικού τοπίου, να απολαύσουν την εορταστική ατμόσφαιρα.

ΚΠΙΣΝ. Επισκέπτες κατακλύζουν την ταράτσα του κτιρίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής κατά το εορταστικό τετραήμερο (Photo: Γιώργης Γερόλυμπος)

Αυτό το μείζονος σημασίας έργο αποφασίστηκε και δρομολογήθηκε προσεκτικά τότε που ακόμη ζούσαμε την πληθωρι(στι)κή εθνική ανάταση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, πριν οι προειδοποιητικές βολές της οικονομικής κρίσης σκοτεινιάσουν τον ορίζοντα. Σήμερα, ύστερα από μια περίπου δεκαετία, ολοκληρώνει μια κοπιαστική διαδρομή πυρετωδών κατασκευαστικών εργασιών, έχοντας απορροφήσει την τεράστια δωρεά των περίπου 600.000.000 ευρώ του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Ταυτόχρονα, υπό την βαρυτική επίδραση της προοπτικής των νέων πολιτιστικών μεγεθών και δράσεων πρωτόγνωρης κλίμακας που θα ενεργοποιηθούν στο Φαληρικό Δέλτα, η πολιτιστική τοπογραφία της Αθήνας αλλάζει σύνθεση και –δυνητικά- γεωγραφικό κέντρο βάρους. Για τα υπόλοιπα και το μέλλον θα μιλήσουμε όταν έρθει ώρα....

ΚΠΙΣΝ. ΚΠΙΣΝ. Η πεταλόσχημης κάτοψης, «ιταλικού» τύπου αίθουσα παραστάσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (Photo: Γιώργης Γερόλυμπος).

14 συναυλίες, 400 Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες

Στη διάρκεια του εορταστικού τετραημέρου δόθηκε στο ολοκαίνουργιο ΚΠΙΣΝ πλήθος παραστάσεων με ελεύθερη είσοδο. Περισσότεροι από 400 Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες συνέπραξαν σε μια μεγάλης διάρκειας και κλίμακας γιορτή που απλώθηκε κυρίως στο έκτασης 210 στρεμμάτων πάρκο, που οι υπεύθυνοι του ΚΠΙΣΝ έχουν δηλώσει ότι θεωρούν εξ ίσου σημαντικό όσο και τα νέα κτίρια της ΕΛΣ και της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Για τον προσδιορισμό του περιεχομένου αυτής της mega-διοργάνωσης προσκλήθηκαν από τις ΗΠΑ η 54χρονη Λάιμορ Τόμερ, Γενική Διευθύντρια Συναυλιών & Διαλέξεων του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, στην οποία ανατέθηκε η καλλιτεχνική επιμέλεια του προγράμματος, και η 69χρονη πολυσχιδής δημιουργός και περφόρμερ Λόρι Άντερσον ως Καλλιτεχνική Διευθύντρια.

Λόρι Άντερσον (Photo: Lucie Jansch, 2012)

Προβάλλοντας την πολύτιμη και πλούσια διεθνή εμπειρία τους επί του μάλλον αχαρτογράφητου γι’ αυτές πολιτιστικού πεδίου της σημερινής Αθήνας, οι δύο κυρίες επέλεξαν ως κεντρικό άξονα των εναρκτήριων εκδηλώσεων τις συνέργειες, δηλαδή το «πώς μπορούμε να φέρουμε κοντά καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο, το κοινό (σε επαφή) με τους δημιουργούς και έργα τέχνης διαφόρων τύπων (σε συνάφεια) μεταξύ τους». Κάτω από τον εξεζητημένο, δίγλωσσο τίτλο τίτλο “Metamorphosis: Το ΚΠΙΣΝ στον Κόσμο” έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στις διαπολιτισμικές συναντήσεις και τη νεανική κουλτούρα πριμοδοτώντας εύλογα την παρουσία της μουσικής, που περιλάμβανε 14 ξεχωριστά προγράμματα συναυλιών, διαδραστικών εργαστηρίων και παραστάσεων. Η θεματική και η προσαρμοστική λογική αρκετών από τις εκδηλώσεις, καθώς επίσης το γεγονός ότι υλοποιήθηκαν με συμμετοχή Ελλήνων χορωδών και μουσικών, «γείωσαν» έξυπνα και με ασφάλεια τις εκδηλώσεις επί του αθηναϊκού εδάφους. Από την άλλη, χαρακτηριστικά για τη μέχρι σήμερα αντιμετώπισή της λυρικής τέχνης από το ΚΠΙΣΝ, η όπερα ως μείζον ιστορικό απόθεμα αποκλείστηκε εντελώς από τις επιλογές...

“Metamorphosis: Το ΚΠΙΣΝ στον Κόσμο”. Στιγμιότυπο από την λαμπερή εναρκτήρια βραδιά με συναυλία στο πάρκο (Photo: Γιώργης Γερόλυμπος).

....αλλά ούτε μία νότα όπερας;

Amir ElSaffar, JLA Banff, Omar Souleyman (Photo: Michael Crommett, Donald Lee, Flavien Prioreau)

Xylouris White (Photo: Manolis Mathioudakis)

The Secret Trio (Photo: Evden Uzakta & Onur Gunay).

Στο πρόγραμμα του εορταστικού τετραημέρου περιλαμβάνονταν η δικιά μας Ελευθερία Αρβανιτάκη, το “Κατά Ματθαίον Water Passion” του Κινέζου Ταν Ντουν, η ίδια η Λόρι Άντερσον, ο διεθνής Σύριος Ομάρ Σουλεϊμάν, ο Ιρακοαμερικανός Αμίρ Ελ Σάφαρ με τους “Two rivers ensemble”, οι Έλληνες “Xylouris White”, “Demy & Friends”, το πολυεθνικής σύνθεσης “The Secret Trio”, το “Inuksuit” του Τζον Λούθερ Άνταμς που παρουσίασαν Έλληνες μουσικοί και ο σολίστας κρουστών Ντάγκλας Πέρκινς υπό τον Δημήτρη Δεσύλλα, έντεκα ελληνικά σύνολα μουσικής τζαζ που έπαιξαν στην κύκλο “Jazz & Colors”, το εμβληματικό “In C” του μινιμαλιστή Ράιλι που παρουσίασε η Σχολή Παραδοσιακής Μουσικής του Ωδείου Αθηνών σε επιμέλεια και μουσική διεύθυνση του Νίκου Τσούχλου, η συναυλία έργων του Απόλλωνα Ρέτσο με τη Χορωδία του Μουσικού Ομίλου Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης και τη Χορωδία GraduArti Αποφοίτων των Αρσακείων, οι υποδειγματικές παρουσιάσεις έργων Γιάννη Χρήστου από την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, τέλος η διοργάνωση “Street Studio City” της κολεκτίβας μουσικών και καλλιτεχνών Found Sound Nation (FSN). Κατά την αντίληψή των δύο κυριών όλοι αυτοί και όλα αυτά μπόρεσαν άνετα «να έρθουν κοντά» και να συνυπάρξουν αβίαστα, σε γόνιμο διάλογο μεταξύ τους, αλλά όχι με τη μεγάλη, ιστορική τέχνη της όπερας για την οποία μόλις χτίστηκε το νέο, υπερσύγχρονο λυρικό θέατρο του Ρέντσο Πιάνο.

“Metamorphosis: Το ΚΠΙΣΝ στον Κόσμο”. Πλήθος κόσμου ατενίζει τη θέα από την ταράτσα του κτιρίου της ΕΛΣ κατά την εναρκτήρια βραδιά με συναυλία στο πάρκο (Photo: Γιώργης Γερόλυμπος).

Όλες οι μουσικές έχουν την ιδιαίτερη αξία τους και το εξωμουσικό τους στίγμα, που τις συσχετίζει οργανικά με ευρύτερα πολιτισμικά και πολιτικά συμφραζόμενα στον εκάστοτε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. Καμιά δεν περισσεύει. Και, στη προκείμενη περίπτωση, ο συγκεκριμένος τόπος ήταν η αληθινή Αθήνα του 2016: με όλα τα θετικά και τα αρνητικά της, με τις συσσωρευμένες ιστορικές πολιτισμικές κληρονομιές και ελλείψεις της, με τις πολλές και διαφορετικές κοινωνίες της. Αν δεν κάνω λάθος, το όλο project του ΚΠΙΣΝ έχει στον πυρήνα του την εθνικής σημασίας προσφορά για την πολύ χρειαζούμενη δημιουργία νέων, σύγχρονων κτιρίων για την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Οι υπεύθυνοι του ΚΠΙΣΝ διοργάνωσαν την θαυμάσια, πανάκριβη αυτή γιορτή για να προβάλουν την τεράστια προσφορά τους. Άριστα έπραξαν και τους είμαστε ευγνώμονες και για την προσφορά και για την γιορτή! Αφήνοντας, όμως, απ’ έξω την όπερα –και με αυτό δεν υπονοώ απαραίτητα κάποια εκδήλωση από την ίδια της ΕΛΣ- είναι σαν να λένε πως είτε δεν κατανοούν, είτε δεν εκτιμούν, είτε δεν θέλουν να έχουν καμία σχέση με αυτό για το οποίο επένδυσαν τόσο χρήμα και κόπο. Κάτι καταλαβαίνω λάθος ή κάτι πάει στραβά;

* Ο Γιάννης Σβώλος είναι μουσικοκριτικός