REPowerEU: Δυστυχώς, ακόμη μία φορά, too little, too late

Το REPowerEU, όπως ονομάζεται, δείχνει σε πρώτη ανάγνωση εξαιρετικά φιλόδοξο. Με ύψος 300 δισ. ευρώ και μια σειρά από παρεμβάσεις, φαντάζει ως η ιδανική απάντηση στην ενεργειακή κρίση.

Εντούτοις, εξετάζοντας τις λεπτομέρειες και κοιτώντας πίσω από τις γραμμές, εύκολα διακρίνει κανείς μια σειρά από τρωτά σημεία, που στο τέλος το μετατρέπουν από θεραπεία σε απλό παυσίπονο, και αυτό υπό προϋποθέσεις.

Το πρώτο, και ίσως σημαντικότερο, τρωτό σημείο του REPowerEU είναι πως τα χρήματα απλά… δεν υπάρχουν. Ή για να το θέσουμε πιο σωστά, δεν πρόκειται για κάποιας μορφής νέα εκταμίευση, αλλά για χρήματα που ούτως άλλως υπάρχουν από τους πόρους των ανά την Ευρώπη Ταμείων Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ. Με άλλα λόγια, η Κομισιόν διατείνεται πως η απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια θα γίνει μέσω ήδη υφιστάμενων πόρων, που ούτως η άλλως θα κατευθύνονταν στην πράσινη μετάβασης.

Εγείρεται λοιπόν αυτονόητα το ερώτημα: αν τα χρήματα αυτά ήταν ούτως ή άλλως απαραίτητα λόγω της πανδημίας, πώς αρκούν για να καλύψουν και την ενεργειακή κρίση; Συνεπώς, ο συλλογισμός έχει ένα τεράστιο κενό, το οποίο και καλούνται να καλύψουν από την τσέπη τους οι ανά την Ευρώπη φορολογούμενοι.

Και εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο μελανό σημείο: για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης, η Κομισιόν ρίχνει το μπαλάκι στις κατά τόπους κυβερνήσεις, δίνοντάς τους απλώς την ευχέρεια να κάνουν κατά το δοκούν κινήσεις για την ελάφρυνση πολιτών και επιχειρήσεων.

Επιβεβαιώνει και επικροτεί έτσι δηλαδή την πρωτοβουλία του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, να μην περιμένει τις ευρωπαϊκές κινήσεις αλλά να φέρει ο ίδιος ένα πακέτο αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης.

Όμως, αυτό δεν είναι ούτε ο αναμενόμενος, ούτε ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης μιας πανευρωπαϊκής κρίσης, καθώς, αντί για μια ενιαία γραμμή, η Κομισιόν «νίπτει τας χείρας της» αφήνοντας το κάθε κράτος-μέλος στην τύχη του. Θυμίζοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό τη στάση που είχε τηρήσει η Ευρώπη κατά την πρόσφατη κρίση χρέους, οι συνέπειες της οποίας είναι ακόμη εξαιρετικά νωπές για τη χώρα μας.

Το τρίτο τρωτό σημείο είναι ακόμη πιο τρομακτικό. Σε περίπτωση οριστικής ρήξης με τη Ρωσία, η Κομισιόν ούτε λίγο ούτε πολύ προτείνει ως αντίμετρο να κάνουμε… οικονομία στο ρεύμα και να δείξουμε ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Δεν προτείνει την δημιουργία κάπου μηχανισμού έκτακτης ανάγκης, την εκπόνηση έστω και ενός θεωρητικού σχεδίου αντίδρασης, αλλά αντ’ αυτού επαφίεται στην οικειοθελή μείωση της κατανάλωσης και στον περιορισμό του ΦΠΑ για τις λιγότερο ενεργοβόρες συσκευές.

Μόνο που κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει ή να φανταστεί τι θα γίνει αν εν έτει 2022 ή 2023 αναγκαστούμε να δούμε προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος ή «ταρίφες» στην κατανάλωση επί ευρωπαϊκού εδάφους.

Συνοψίζοντας, το REPowerEU είναι στη θεωρία ένα πολλά υποσχόμενο σχέδιο ενεργειακής μετάβασης που ενδεχομένως θα λειτουργούσε υπό κανονικές συνθήκες.
Όμως οι συνθήκες δεν είναι κανονικές. Ο πόλεμος μαίνεται εντός της Ευρώπης, ο πληθωρισμός έχει εκτιναχθεί και ο κίνδυνος μπλακ-άουτ είναι υπαρκτός.

Υπό αυτό το πρίσμα, η πρόταση της Κομισιόν είναι, δυστυχώς για ακόμη μια φορά, “ too little, too late”, δίνοντας ταυτόχρονα τροφή στους απανταχού ευρωσκεπτικιστές. Και δυστυχώς, διακινδυνεύει να «τραβήξει την πρίζα» από την Ευρώπη, με άγνωστες και ανυπολόγιστες συνέπειες.